Da mesma maneira que sucede co infarto de miocardio, é habitual relacionar a EPOC (enfermidade pulmonar obstructiva crónica) co sexo masculino. Con todo, as mulleres representan cada vez máis unha porcentaxe á alza, debido sobre todo ao tabaquismo. Ata se estima que en España hai medio millón de mulleres que sofre esta doenza e non o sabe. Este artigo describe os principais síntomas da EPOC, que patoloxías acompáñanlle e que caracteriza ás mulleres que a padecen. Así mesmo achéganse datos sobre o que supón esta enfermidade para o noso Sistema Nacional de Saúde.
O perfil do paciente con EPOC (enfermidade pulmonar obstructiva crónica) é home maior de 73 anos, fumador activo nun 20% e cunha elevada comorbilidad, as mulleres representan unha crecente proporción de todos os pacientes, debido á súa incorporación tardía ao consumo de tabaco. Na X Reunión de Enfermidade Pulmonar Obstructiva Crónica que a Sociedade Española de Medicamento Interno (SEMI) celebrou en datas recentes en Madrid, púxose en evidencia que a EPOC é aínda unha enfermidade infradiagnosticada -o 75% dos afectados descoñece que a sofre- e, deles, preto de medio millón de españolas que a teñen non o saben.
Mulleres con EPOC
A porcentaxe de mulleres con EPOC está a aumentar. Isto é consecuencia, sobre todo, da exposición ao fume do tabaco e, nos países en desenvolvemento, da inhalación dos produtos de combustión da biomasa, segundo sinala o artigo ‘EPOC na muller’ publicado en Arquivos de Bronconeumología. Este incremento da porcentaxe de diagnóstico no sexo feminino débese a que, de maneira tradicional, foi unha enfermidade asociada ao home, como sucede co infarto de miocardio.
Os autores, Juan Pablo de Torres e Ciro Casanova, sinalan tamén que esta enfermidade ten características distintas nas mulleres, como maior expresión dos síntomas (disnea e calidade de vida), máis prevalencia de desnutrición, o dobre de prevalencia de trastornos de ansiedade e depresión que a dos homes, maior grao de tensión psicolóxica e unha sensación peor de control dos síntomas asociados, entre outros.
Da mesma maneira, apúntase que as mulleres fumadoras teñen máis dificultades para abandonar o hábito tabáquico aínda que, cando o conseguen, achégalles maiores beneficios que aos homes.
O cinco principais síntomas da EPOC
É posible que a enfermidade, nas súas fases iniciais, non provoque síntomas ou que estes sexan moi leves
Recoñecer os primeiros signos da enfermidade e actuar en consecuencia mellora o prognóstico dos afectados. Segundo a Estratexia en EPOC do Sistema Nacional de Saúde de España, se os pacientes efectúan cambios no seu estilo de vida cando xorden os primeiros sinais, o 70% goza dunha calidade de vida maior.
É posible que a enfermidade, nas súas fases iniciais, non provoque síntomas ou que estes sexan moi leves. A pesar de que os primeiros sinais de alarma empezan a presentarse a partir dos 40 anos, a enfermidade puido progresar de maneira silenciosa durante tempo e só cando se agrava, os síntomas empeoran. Ademais, é factible que, xunto cos primeiros signos, o afectado vaia adaptando, sen darse conta, o seu estilo de vida para facer o día a día máis levadío (por exemplo, cambiar as escaleiras polo ascensor) e non darse conta da gravidade da situación. Por iso, hai que estar atento, sobre todo se se é ou foi fumador (aínda que fose hai moitos anos atrás), da presenza dalgún dos seguintes síntomas:
- 1. Tose persistente e matutina, que pode provocar moita mucosidad.
- 2. Sensación de falta de aire ou de alento que empeora durante a actividade física.
- 3. Sibilancias (son similar a un asubío que se produce ao respirar).
- 4. Presión no peito.
- 5. Disnea (sensación de dificultade ao respirar) ou incapacidade para realizar unha respiración profunda.
A intensidade dos síntomas dependerá do evolucionada que estea a enfermidade. No entanto, son signos que comparten moitas outras patoloxías e, por iso, non todas as persoas con EPOC sofren estes síntomas nin todas as que os padecen teñen esta patoloxía respiratoria. Por iso, ante a presenza dalgunha destes sinais, faise obrigada unha consulta ao médico.
EPOC, enfermidades e infeccións
No marco da X Reunión de EPOC, o coordinador do Grupo de EPOC SEMI, o doutor Jesús Recio, insistiu na importancia de solicitar consello antitabáquico ao profesional sanitario de referencia e realizarse unha espirometría. O principal factor de risco no desenvolvemento da enfermidade é consumo acumulado de tabaco e, por iso, o principal grupo de risco son as persoas fumadoras ou exfumadoras. Por este motivo, identificalas melloraría a taxa de infradiagnóstico e, así, a súa calidade de vida.
A EPOC, ademais, adoita asociarse a outras patoloxías, como hipertensión arterial, diabetes, insuficiencia cardíaca e arritmias, entre outras, e é fundamental diagnosticalas de forma adecuada para instaurar o tratamento apropiado. Neste evento tamén se debateu sobre as infeccións bacterianas que, aínda que se tratan con antibióticos, a súa prevalencia aumentou, sobre todo, as provocadas por patógenos menos comúns.
Estimacións da Organización Mundial da Saúde cifran en 210 millóns as persoas que sofren EPOC en todo o mundo. En Europa, a prevalencia oscila entre o 2,1% e o 26,1% da poboación, segundo o país. Esta ampla marxe é debido ás discrepancias que hai na maneira de facer as valoracións, como en definir a enfermidade, as escalas de gravidade e os grupos de poboación. A EPOC ocupa o cuarto lugar entre todas as causas de morte e prevese que en 2013 alcanzará a terceira posición.
No noso país, segundo a ‘Guía de Práctica Clínica para o Tratamento de Pacientes con Enfermidade Pulmonar Obstructiva Crónica (EPOC)’ do Sistema Nacional de Saúde, a EPOC afecta ao 15,1% dos homes e o 5,7% das mulleres entre os 40 e os 80 anos. En España estímase que esta enfermidade se cobra a vida de ao redor 18.000 persoas cada ano, ocupando o cuarto lugar detrás do cancro, as enfermidades cardiovasculares e as cerebrovasculares, aínda que as previsións son que esta cifra tenda a aumentar debido ao tabaquismo e ao progresivo envellecemento da poboación.
A EPOC é unha enfermidade crónica e progresiva que provoca desvalorización da calidade de vida do afectado e consome moitos recursos sanitarios, tanto custos directos (gasto hospitalario, fármacos, probas diagnósticas e visitas) como indirectos (absentismo laboral do afectado e do seu coidador, incapacidade laboral, xubilación ou mortalidade prematura). Segundo a Guía Clínica estímase que supón entre 750 e 1.000 millóns de euros cada ano ao Sistema Nacional de Saúde (entre 1.712 e 3.238 euros cada ano por paciente).
