A miúdo resulta difícil orientarse entre tantos produtos que prometen “deter o tempo” e parece case irremediable gastarse una pequena fortuna paira conseguilo. Entre promesas imposibles e un gran escepticismo, un estudo recentemente publicado clarifica un pouco as ideas e pode servir de orientación ao comprobar que algúns métodos contra o envellecemento cutáneo son realmente eficaces.
Imaxe: Ximena do Campo
Un traballo efectuado por científicos da Universidade de Michigan, en EE.UU, recolle os resultados de decenas de estudos realizados desde comezos da década do noventa e conclúe que, de todos os tratamentos que se atopan dispoñibles, tres son os máis eficaces: o ácido retinoico tópico, as inxeccións de ácido hialurónico e a reparación de superficie con láser de dióxido de carbono. O estudo foi publicado na edición de maio da revista “Arquives of Dermatology”.
Entre retinol, ácido e láser
O retinol ou vitamina A é un dos produtos estrela do que xa se probou a súa eficacia noutro estudo efectuado no 2007 na redución de engúrralas e a aspereza da pel nas persoas de maior idade. Esta vitamina é liposoluble, indispensable paira manter en bo estado a pel e os ollos. Coñécese tamén como retinol polo seu importante papel no funcionamento da retina. Tanto o retinol como os seus derivados -os ácidos retinoicos- viñéronse utilizando de forma eficaz no tratamento da acne. Produce un efecto peeling -descamación que renova as células da epidermis- estimulando a síntese de novo colágeno.
Os seus efectos dependen da concentración que se use. Os dermatólogos e profesionais da estética utilizan concentracións altas que permiten exfoliar a pel até niveis profundos. Moitos produtos cosméticos incorporan este principio, polo que é interesante saber cales son as concentracións xa que, si son elevadas, poden producir irritacións e, si son demasiado baixas, ter escasa eficacia. É aconsellable utilizar os produtos con retinol pola noite, cando o proceso de renovación celular é maior. Se se utilizan durante o día convén asociar un bo protector solar porque o retinol aumenta a sensibilidade da pel á luz.
A reparación da superficie cutánea con láser de dióxido de carbono é outro dos tratamentos de probada validez. A súa eficacia reside en que remove a dermis logrando a formación de novo colágeno. Outros estudos previos da Universidade de Michigan mostraron por que algúns tratamentos de láser funcionan mellor que outros, menos potentes.
O colágeno é unha proteína que ten a función de manter a estrutura e elasticidade da pel
O ácido hialurónico é outro dos tratamentos validados polo estudo. Úsase paira encher engurras e liñas de expresión, como o asuco nasogeniano, que vai do nariz á boca. Esta sustancia está presente, en estado natural, en todos os tecidos vivos e o tecido dérmico contén fibras de colágeno e moléculas de ácido hialurónico que reteñen a auga e xeran volume. A súa aplicación periódica subcutánea provoca a rexeneración do colágeno propio. Algúns produtos cosméticos tamén incorporan este principio por vía tópica.
Colágeno, elemento imprescindible
Todos estes tratamentos teñen un factor común: melloran a aparencia da pel estimulando a formación de colágeno novo. Esta proteína da pel, situada debaixo da dermis, ten como función principal manter a súa estrutura e elasticidade. Por este motivo, os estudos con colágeno son de importancia crave paira desenvolver tratamentos contra o envellecemento dérmico. Na pel nova o colágeno é abundante e cunha estrutura firme e homoxénea, mentres que na pel de máis idade atópase en menor cantidade e de forma irregular, principal factor responsable do afundimento da pel e engúrralas.
Estes procesos propios da deterioración da pel teñen a súa explicación bioquímica: no envellecemento cutáneo increméntase a produción da encima colagenasa, cuxa función é descompor as proteínas de colágeno. Despois, os fibroblastos -células da estrutura da dermis- perden o seu estado normal, colápsanse e provocan una nova activación das encimas de descomposición. Con todo, aparece un circulo vicioso de deterioración e perda de estruturas dérmicas que leva que as persoas maiores de 80 anos teñan catro veces máis colágeno descomposto e desestructurado que as de 20 anos.
O espesor e a elasticidade da pel tamén padecen modificacións: coa idade, a dermis perde dous terzos ou máis do seu espesor xuvenil e lesiónase máis facilmente, o cal se relaciona igualmente coa perda de estruturas de colágeno. Ademais a graxa tamén xoga un papel importante no aspecto do rostro. Una nova técnica desenvolvida recentemente podería perfeccionar a cirurxía plástica facial. Esta consiste en encher un compartimiento profundo de graxa que se atopa nas fazulas con inxeccións -de graxa- paira recuperar volume e tensión da pel, minimizando engúrralas e os pliegues que parten do nariz cara aos extremos dos beizos.
Na actualidade utilízase un compartimiento máis superficial neste tipo de técnicas paira a recuperación de volume, de modo que o novo descubrimento abre un campo de investigación moi amplo. “Engadir volume en lugar de estirar a pel non é nada revolucionario na cirurxía estética, pero a idea de restaurar o volume na graxa profunda, que afectará a moitas áreas da cara, é un gran avance na nosa forma de tratar o envellecemento facial”, explica Joel Pessa, cirurxián membro da Sociedade de Cirurxía Plástica de EE.UU. e coautor do estudo mencionado.
Técnica individualizada
No envellecemento cutáneo hai una serie de factores biolóxicos que dependen directamente da xenética e do paso do tempo. Ademais, tamén hai outros como son a exposición ao sol, a contaminación, o consumo de alcol e tabaco e a tensión que determinan que “as pegadas do tempo” non sexan as mesmas en peles da mesma idade. A exposición ás radiacións da luz solar é una das principais causas de envellecemento cutáneo así como un factor de risco paira desenvolver cancro de pel.
Recoméndase una correcta protección evitando exposicións demasiado directas e prolongadas. Cada vez máis a cosmética incorpora, nas cremas hidratantes de uso diario e mesmo nas maquillaxes, factores protectores dos raios UV. A dieta é una boa aliada da cosmética: una inxesta abundante de froitas e verduras achega as doses necesarias de vitamina A e de principios antioxidantes. Os suplementos por vía oral de ácidos grasos esenciais, vitaminas e antioxidantes (a nutricosmética) tamén poden resultar útiles.
Paira minimizar os signos do envellecemento pode ser útil seguir esta pequena guía que varía dependendo da idade. Cara aos 30 anos empezan a aparecer as primeiras engurras. Paira combatelas poden utilizarse produtos exfoliantes de microdermoabrasión acompañados dun aparello masajeador que activa a circulación no rostro. Tamén son útiles os peelings químicos superficiais a base de ácido glicólico, a concentracións baixas, e elixir cremas hidratantes máis completas (con antioxidantes, vitaminas ou activos) que melloren a luminosidade.
Aos 40, as cremas hidratantes deben ser de textura máis rica e é o momento de utilizar cremas que actúen sobre o colágeno, como as que conteñen retinol. É recomendable potenciar a exfoliación paira estimular a renovación celular que se enlentece a esta idade. Móstranse útiles os peelings químicos superficiais, o recheo de engurras e o emprego periódico de toxina botulínica.
Na década dos 50, a menopausa provoca una serie de cambios hormonais que inflúen na pel. Os peelings máis profundos e a reparación da superficie con láser poden mellorar o seu aspecto. O recheo de engurras e do asuco nasogeniano con ácido hialurónico son una boa opción. A toxina botulínica sigue sendo útil e os tratamentos con mesoterapia e radiofrecuencia poden mellorar a flacidez.
A partir dos 60 anos, os signos do paso do tempo son moito máis marcados. Seguen sendo válidas as mesmas opcións, ás que poden sumarse complementos nutricionais a base de antioxidantes e antirradicales libres (vitaminas A-E-C, zinc, selenio e Beta-carotenos).