A hipertensión arterial opérase? Aínda que non sería correcto afirmalo de forma tallante, si pode dicirse que hai unha nova técnica para tratala en pacientes que non responden os fármacos antihipertensivos. Calcúlase que en España hai polo menos un millón de persoas nesta situación, que a pesar de tomar catro ou cinco fármacos cada día, non conseguen que as súas cifras de presión arterial baixen. Esta nova técnica, denominada denervación renal percutánea, moi parecida aos cateterismos cardíacos que se realizan para acceder ás arterias do corazón, permitirá tratar a hipertensión e diminuír a cantidade de medicamentos que os pacientes non respondedores necesitan. Nos hospitais españois xa hai profesionais preparados para levala a cabo. Así o explica nesta entrevista Eulogio García, director executivo do grupo TEAM (Terapia Endovascular e Miocárdica) e consultor en exercicio de cardiología intervencionista da Clínica San Carlos, de Madrid. A primeira demostración en España deste procedemento realizouse recentemente, con motivo do IX Curso Internacional de Terapia Endovascular e Miocárdica, celebrado en Madrid.
É difícil de establecer. Aínda que hai moitas persoas que nunca chegan a sabelo, calcúlase que entre 6 e 10 millóns de persoas sofren hipertensión.
Tampouco temos unha cifra exacta, pero calcúlase que preto dun millón de persoas teñen dificultades para controlar a súa hipertensión, a pesar de tomar medicación.
“A nova técnica é eficaz en hipertensos refractarios ao tratamento que toman polo menos catro fármacos cada día, para reducir as cifras de presión arterial”Hai diversas teorías, pero considérase que é aquel paciente que, a pesar de múltiples fármacos, non consegue reducir o seu hipertensión por baixo de 130 mmHg de máxima e, sobre todo, as súas complicacións: afectación do ril, o corazón e o cerebro. Pero tamén se considera que o son os pacientes con dificultades para manter a presión arterial por baixo de 130 mmHg con tres ou catro fármacos.
En realidade non é unha cirurxía, senón unha aplicación de radiofrecuencia a través dun catéter que se insere de forma percutánea, a través dunha picada, coma se fose un cateterismo normal. Ese catéter leva ata as dúas arterias renais, conectado a unha fonte de enerxía de radiofrecuencia (igual que nas ablacións para as arritmias). Con tres ou cinco aplicacións, de dous minutos cada unha, en cada arteria renal, conséguese denervar as terminacións nerviosas do sistema simpático-parasimpático, que estimula a produción dos principios que causan a hipertensión.
Si, para ser exactos. Aplícase unha radiofrecuencia, parecida á calor, para que se queimen e inutilicen as terminacións nerviosas das arterias renais.
“Mediante un catéter aplícase unha radiofrecuencia en cada arteria renal para que se inutilicen as súas terminacións nerviosas”Hase visto que é un tratamento eficaz e leváronse a cabo dous estudos ben controlados, o “Simplicity 1” e “o Simplicity 2”, cuxas conclusións sinalan que é eficaz en hipertensos refractarios ao tratamento que toman polo menos catro fármacos ao día, para reducir as cifras de presión arterial unha media de 36 mmHg.
Depende das cifras das que se parta. Por norma xeral, son pacientes que necesitan tomar catro e cinco fármacos cada día, cuxa presión máxima é de 150 mmHg. Con esta técnica, conségueselles baixar por baixo de 120 ou 110, que é a situación adecuada.
En máis dun 90%.
Si. O que non sabemos aínda é o tempo que dura, porque o seguimento máximo que hai é de dous anos. Cun período de observación de máis longa duración poderemos coñecer canto perdura este efecto.
“Os efectos deste tratamento non son inmediatos, empezan a notarse ao cabo de 30 días”En principio, está dispoñible e hai profesionais preparados para realizala. Non é un procedemento moi complexo e poderase realizar en moitos hospitais.
Esta é unha das súas características: ten unha parte boa, que é a súa eficacia, e outra que non o é tanto. A súa efectividade non se nota de inmediato, senón ao redor de 30 días despois.
Nos pacientes en quen se realizou, observouse que o procedemento é moi seguro. Só houbo un caso no que ocorreu unha disección dunha arteria (rotura) e tratouse cun stent (pequenas mallas metálicas). Polo demais, non ten efectos ou complicacións.
“Aínda que se melloren as cifras de presión arterial, o paciente deberá seguir hábitos de vida saudable”Non, en principio. O paciente primeiro contrólase coa medicación e aos poucos diminúeselle o número de fármacos que toma para a hipertensión, de modo que quede unha media de dúas. Pero hai que esperar para saber ata que punto pódense diminuír. Un aspecto moi importante é que tamén se reducen os seus efectos secundarios sobre órganos como o ril, o corazón e o cerebro. Non é igual ter que tomar catro ou cinco fármacos e, a pesar diso, non conseguir controlar a presión arterial, que tomar dúas e tela baixo control.
Hai que seguir cuns hábitos de vida saudable. Pero, sen dúbida, grazas a esta técnica aumentará a calidade de vida destes pacientes hipertensos.
A preparación para someterse a esta nova técnica coa que se trata a hipertensión é similar á de calquera cateterismo cardíaco. Adminístrase ao paciente sedación (non anestesia) porque a aplicación da radiofrecuencia pode entrañar certa dor ao acceder ás terminacións nerviosas. Non é necesaria ningunha preparación, segundo informa Eulogio García. Dura entre 30 e 40 minutos e consiste en introducir, a través da arteria femoral, un pequeno catéter que se insere noutro catéter máis pequeno, para que este último poida entrar nas dúas arterias renais: primeiro nunha, onde se aplica a radiofrecuencia, e despois na outra, co mesmo procedemento.
Unha vez que conclúe o procedemento, déixase ao paciente en observación. García precisa que, “en principio, como é unha técnica nova, permanece en observación un día enteiro, pero está previsto que, no futuro, esta observación redúzase a dúas ou tres horas e a técnica realícese de forma ambulatoria”. En canto á recuperación, ao habérselle picado unha arteria, nos días posteriores á intervención, os pacientes deben absterse de realizar esforzos excesivos e de camiñar durante dous ou tres días.
Despois poden levar unha vida normal, cos hábitos saudables que precisen para a súa condición. Os efectos deste tratamento médico non son inmediatos, senón que empezan a notarse ao cabo de trinta días, cando baixan as cifras de presión arterial. Transcorridos seis meses, moitos destes pacientes hipertensos que non respondían os medicamentos antihipertensivos conseguen unha redución duns 30 mmHg da súa presión arterial e pódeselles reducir o número de fármacos que necesitan, segundo información de Eulogio García e o Grupo TEAM.
