As pílulas anticonceptivas (ou anticonceptivos hormonais orais) figuran entre os métodos máis eficaces para evitar o embarazo non desexado. Isto significa que menos dunha de cada 100 mulleres que a utilizan ao longo de todo un ano quedan embarazadas sen querer. Con todo, en España aínda son poucas as mulleres que a utilizan, en torno ao 20%, por circunstancias históricas e ideolóxicas que xeraron certo rexeitamento ás sustancias con hormonas no noso país. A recente inclusión de pílulas (Drosure ® e Drosurelle ®) cunha composición máis moderna, entre as financiadas pola Seguridade Social, axudará a mellorar o acceso destes medicamentos, sobre todo en mulleres con menos recursos. Así o explica nesta entrevista Ezequiel Pérez Campos, presidente da Fundación Española de Contracepción e xefe do Servizo de Ginecología do Hospital de Requena, en Valencia. Para el, parecía un contrasenso que houbese poucos métodos anticonceptivos orais financiados e que, en cambio, a Seguridade Social financiase a interrupción voluntaria do embarazo.
Ao redor do 80% das mulleres utilizan un método anticonceptivo pero só o 20% usa pílulas, que é o preferido entre os anticonceptivos hormonais.
“Ao redor do 80% das mulleres utilizan un método anticonceptivo pero só o 20% utiliza pílulas”As cifras mantivéronse: non se produciu un aumento entre a poboación total nos distintos segmentos etarios e, entre as máis novas houbo un pequeno descenso, pero que non é significativo. Por isto, segundo os datos correspondentes a 2009, fálase de estabilización. Hai que esperar a coñecer os resultados da enquisa Daphne referentes a 2011 para saber que pasou este último ano. Con todo, o consumo dun 20% da pílula é moi baixo se se compara ao doutros países.
A Francia, onde é do 40%, ou Portugal, onde se sitúa por encima do 50%. Italia é o único país que non se pode medir polo seu escaso consumo de anticonceptivos hormonais, en xeral, e da pílula, en particular.
“Os novos anticonceptivos orais incluídos no financiamento da Seguridade Social son pílulas de composición máis moderna”Sen dúbida influíu o feito de que a pílula chegase máis tarde, no ano 78. No noso país, antes deste ano non era legal. Mentres que no resto de Europa utilizábase desde 1961, con todos os predicamentos e legalidade, a España chegou no 69 só para regular o ciclo menstrual e non como anticonceptivo, aínda que se utilizaba así de forma clandestina. Ademais, aquí, os tratamentos hormonais sexuais (non a administración doutras hormonas) sempre foron obxecto de controversia por razóns ideolóxicas e atribuír características negativas para a saúde da muller, non sempre baseadas na evidencia científica. Todo isto favoreceu un atraso no uso da pílula respecto doutros países.
Si. Considero que a utilización limitada dos métodos hormonais e orais, en concreto, son situacións non desexables. En Francia, a utilización dos métodos hormonais e orais é moito máis alta e un estándar ao que nos debemos achegar porque teñen vantaxes demostradas. A pílula ten beneficios engadidos para a saúde da muller e, ademais, achega unha maior eficacia respecto ao preservativo.
Hoxe os métodos anticonceptivos como a pílula, o parche, o anel, o inyectable, o DIU e os cirúrxicos son moi eficaces. Considéranse así os que teñen un índice de Pearl, que é a forma de medir a súa eficacia, inferior ao 1%.
“Os métodos anticonceptivos como a pílula, o parche, o anel, o inyectable, o DIU e os cirúrxicos son moi eficaces”Quere dicir que de 100 mulleres que utilizan un método anticonceptivo durante un ano menos do 1% podería quedar embarazada. Cando este índice de Pearl é inferior ao 1% o método é moi efectivo. A pílula sitúase no rango dos máis eficaces.
As novas grageas teñen unha composición máis moderna que as incluídas ata agora no financiamento. Na súa composición levan gestágeno de nova xeración ( introducido hai pouco no mercado), con vantaxes engadidas respecto da saúde da muller.
A rexistrarse menos efectos secundarios porque se parece máis ao gestágeno natural, cuxo perfil é o da proxesterona, e a que ten outros efectos beneficiosos engadidos, aínda que en España non se aprobou o uso deste anticonceptivo nestas indicacións.
“A nova pílula mellora os síntomas relacionados coa menstruación, coa síndrome premenstrual, e a pel graxa”É antimineralcorticoideo, é dicir, ten unha maior acción sobre o metabolismo da auga e do sodio, e iso tradúcese nunha menor sintomatología relacionada co ciclo menstrual; tamén mellora a síndrome premenstrual; e ten unha acción antiandrogénica demostrada, ao mesmo tempo que mellora a pel graxa. Reúne todas estas accións específicas, de forma que esta nova pílula financiada non só ten unha gran eficacia como anticonceptivo, senón que tamén induce unha melloría da menstruación e a acne e, mesmo, diminúe o risco de desenvolvemento de cancro de colon, endometrio e ovario.
Si, só está autorizada nesta indicación, pero coñecemos eses efectos grazas ao seu uso noutros países. En EE.UU. utilízase para a acne e a síndrome premenstrual, pero non en réxime de pílula anticonceptiva (21 días seguidos e 7 de descanso), senón durante 24 días seguidos con 4 de placebo. As accións que cito foron demostradas a través de estudos e están baseadas en evidencia científica.
“A anticoncepción regular debe ser sempre a primeira opción e, se esta falla, a pílula do día despois ofrece unha segunda oportunidade”Terá un prezo máis reducido, que para un determinado sector da poboación suporá unha vantaxe engadida. Canto maior sexa o número de anticonceptivos incluídos dentro do Sistema Nacional de Saúde, máis mulleres terán acceso. É un contrasenso que estea financiado o aborto e non a anticoncepción para evitar o aborto.
A utilización que se está facendo da pílula do día despois, comparada a outros países, é racional. No entanto, débese recorrer a ela como unha pílula de urxencia -só é para urxencias!-, cando un anticonceptivo se usou mal, pero non como un método habitual. A anticoncepción regular debe ser sempre a primeira opción e, se esta falla, a pílula do día despois ofrece unha segunda oportunidade. No entanto, a pílula do día seguinte non está financiada en todas as comunidades autónomas.
As pílulas anticonceptivas financiadas pola Seguridade Social son aínda moi poucas, a xuízo do presidente da Fundación Española de Contracepción, Ezequiel Pérez Campos: “aínda que xa habían novas moléculas que modificaban as características das anteriores grageas cun gestágeno; para o tratamento do hiperandrogenismo, pero non indicadas como anticonceptivas; e con gestágeno só, que é un bo anticonceptivo pero só para determinadas circunstancias. A pesar de que aumentou a carteira, aínda hai moitos non financiados”.
A pílula que quedou cuberta agora, entre outros, é Drosure® (0,03mg etinilestradiol e 3mg de drospirenona) e Drosurelle® (0,02mg de etinilestradiol e 3mg de drospirenona). Esta composición idéntica á de Yasmin® e Yasminelle®, de prezo libre en España, informa a compañía EFFIK, fabricante das dúas primeiras. Pérez Campos afirma que é crucial que os prescriptores falen máis dos métodos anticonceptivos orais para vencer o rexeitamento a este tipo de tratamento aínda vixente en España, e que os políticos tomen decisións dirixidas a mellorar o seu acceso e a aumentar a carteira dos financiados pola Seguridade Social.
Na súa opinión, aínda que é difícil facer prognósticos, no actual escenario de crise económica, “os anticonceptivos orais financiados terán un papel destacado, e ao estar dispoñibles a un prezo máis reducido que permitirá aumentar o total de mulleres que os utilicen”.
