Falemos do cancro de testículo

Incidencia do cancro de testículo

O cancro de testículo só representa ao redor do 0,5-1% dos tumores do sexo masculino, con preto de 49.000 novos casos ao ano en todo o mundo, pero o seu número vai en aumento desde os anos 50, sobre todo en países desenvolvidos (ao redor do 60% dos casos rexístranse neles)/neles).

As taxas de incidencia máis altas atópanse nas poboacións caucásicas, en especial nas dos países do Norte de Europa (Suíza, Alemaña, Dinamarca, Austria e Noruega), mentres que é un tumor moi raro entre persoas negras e asiáticas. O último informe epidemiolóxico GLOBOCAN 2012 cifra en 823 casos o número de cancros de testículo que se diagnostican cada ano en España (0,6% dos cancros entre os homes).

Hai varios tipos histolóxicos de cancro de testículo, e case todos (90%) derivan das células germinales (Tumores de Células Germinales ou TCG). Dentro dos TCG, distínguense os seminomas e o non seminomas (teratomas malignos, carcinomas embrionarios e coriocarcinomas). Seminomas e non seminomas repártense aproximadamente ao 50% os TCG de testículo. Hai tumores mixtos. Os seminomas aparecen un pouco máis tarde e son menos agresivos que o non seminomas, pero desde a introdución dos tratamentos con cisplatino nos anos 70, o prognóstico é case igual nos dous tipos de tumor, con cifras excelentes de supervivencia, mesmo en tumores diseminados.

É un tumor propio de mozos. Máis da metade dos casos diagnostícanse entre os 20 e os 35 anos: os seminomas ao redor dos 30-35 anos, e o non seminomas, unha década antes. Entre os 15 e os 35 anos é, xunto cos linfomas, o tumor máis frecuente nos homes. Só un 10% diagnostícanse por encima dos 50 anos e son, na súa maioría, seminomas.

Non se coñecen ben as causas que poden producir un cancro de testículo, pero o seu aumento nas últimas décadas nos países industrializados fai pensar que estes motivos son ambientais, que actúan en idades moi temperás e que están relacionados -ou son os mesmos- que provocan o descenso da fertilidade masculina. De feito, a incidencia de cancro testicular considérase nalgúns ámbitos como un indicador da saúde reprodutiva dunha poboación.

O único factor de risco coñecido é a criptorquidia (ausencia de descenso do testículo ao escroto nos primeiros anos de vida). Tamén hai unha maior probabilidade, se hai antecedentes familiares ou persoais de cancro de testículo. Estudáronse moitos outros factores (traumatismos, vasectomía, hernia inguinal, factores hormonais, nutricionais, exposición a tóxicos…), pero non hai resultados concluíntes.

Síntomas de cancro de testículo

A gran maioría dos casos de cancro de testículo son detectados polo propio paciente. En xeral, salvo casos excepcionais, este tumor non produce síntomas xerais, tales como febre, perda de peso ou dor.

É importante acudir ao médico se se observan algunhas destas cousas:

• Vulto non doloroso ou inflamación nalgún dos testículos.
• Calquera cambio de forma ou tamaño.
• Sensación de pesadez no escroto.
• Dor no abdome baixo ou na íngua.
• Acumulación de líquido no escroto.
• Dor ou molestia nun testículo ou no escroto.

Estes síntomas tamén poden aparecer asociados a enfermidades benignas. Calquera deles deberán ser consultados co médico, se é posible o urólogo, aínda que en si mesmos non son un signo seguro de cancro. Antes de asumir que se ten unha enfermidade grave, hai que esperar a coñecer o resultado das probas.

Prevención do cancro de testículo

Non se coñecen as causas do cancro de testículo, con todo, coñécense algúns factores que aumentan a probabilidade de desenvolvelo. Son os seguintes:

• Un testículo que non descendeu desde a cavidade abdominal ao escroto durante a lactación (Criptorquidia).
• Un desenvolvemento anormal dos testículos.
• Antecedentes familiares de cancro de testículo.
• Antecedentes persoais de cancro de testículo. As persoas que xa padeceron un cancro de testículo teñen un risco máis elevado (2%) de ter un cancro no testículo contralateral.
• Algunhas enfermidades, como unha enfermidade dos cromosomas denominada síndrome de Klinefelter.

Ante calquera dúbida, débese acudir ao urólogo. O cancro de testículo é fácil de detectar e, en xeral, presenta un bo prognóstico.

Probas para diagnosticar un tumor de testículo

• Exploración médica: tanto dos testículos como do resto do corpo.
• Ecografía testicular: é unha proba inocua, para ver a estrutura e anormalidades do testículo.
• Análise de sangue para ver marcadores tumorales: algúns subtipos de tumores testiculares poden elevar marcadores tumorales específicos en sangue, que se poden usar para seguir a súa evolución e a efectividade do tratamento. Entre eles atópanse a alfafetoproteína, a gonadotropina coriónica humana e a lactato deshidrogenasa.
• Orquiectomía inguinal: procedemento para extirpar o testículo a través dunha incisión na íngua. O testículo extirpado obsérvase no microscopio para determinar o tipo de célula maligna: seminoma ou non seminoma.
• Ademais, realízanse probas radiológicas (escáner ou tomografías, radiografías) para coñecer a extensión da enfermidade.

A biopsia ou PAAF (punción con agulla fina) do testículo está contraindicada en xeral, posto que pode facilitar a dispersión do tumor por unha ruta que non é a usual.

Supervivencia do cancro de testículo

Preto dun 96% dos pacientes que sofren un cancro de testículo en España sobreviven máis de cinco anos. Esta elevada porcentaxe representa a supervivencia global, sen ter en conta idade, tipo histolóxico ou fase da enfermidade. En estadios precoces pode chegar ao 100%. Se existen metástasis, descende ata un 60-70%. En xeral, teñen mellor prognóstico os pacientes máis novos.

A supervivencia é excelente tanto en seminomas como en non seminomas. Estudos recentes demostran que a supervivencia, a igualdade de estadio, é case a mesma nos dous grupos e que se mantén aos 10 anos.