Tomar o sol pode converterse nunha perigosa adicción. Coñecida como tanorexia, está considerada un trastorno psicolóxico que pode conducir a graves problemas dermatológicos, como ao envellecemento prematuro do rostro. As persoas que a sofren están moi morenas, pero cando se miran ao espello non ven bronceadas. A razón é que sofren un trastorno dismórfico corporal, como lles sucede ás persoas que sofren trastornos alimentarios como a anorexia e a bulimia, segundo explica o psicólogo e coordinador do Instituto Superior de Estudos Psicolóxicos, ISEP en Castelló, Ferran Martínez.
A tanorexia é a adicción ou obsesión por estar bronceado todo o ano. As persoas que a sofren míranse ao espello, non se gustan, e queren manter ese bronceado todo o ano. Ademais, aínda que estean moi bronceadas, non ven o suficientemente morenas. Por iso, dedícanse a exporse ao sol todos os días, na praia ou acudindo a un solarium dous ou tres veces á semana ou tomando raios UVA para manter a cor. Esta adicción polo bronceado provoca malestar, irritación, ansiedade e, mesmo, síndrome de abstinencia, xa que se non toman o sol ven mal. Chegan a estar tan irritadas que poden perder os nervios e sufrir dores musculares. Isto non é o mesmo que tomar baños de sol de forma normal; estar bronceados gústanos a todos.
Si, pódese considerar un trastorno dismórfico corporal. Estas persoas non están a gusto coa súa imaxe. As partes que non gustan sempre ven máis grandes, tanto se é o nariz, a barriga ou un insidioso gran. E, evidentemente, isto faise máis patente na anorexia. Teñen un problema de autoestima e de imaxe corporal.
O sinal de alarma, contando as horas de exposición ao sol é difícil de calcular, depende de cada persoa. Pero pódese dicir que son persoas que cada media hora libre que teñen dedícanse a tomar o sol, sexa onde sexa e, mesmo, teñen un aparello de raios UVA en casa. Nestes casos é fácil sospeitar que se está ante unha obsesión por porse moreno. Pero é moi difícil cuantificar a partir de que momento unha persoa ten esta adicción. Os suxeitos tanoréxicos exponse tres ou catro veces a raios UVA durante a semana ou toman o sol a diario entre dúas horas e tres horas.
“A tanorexia é un trastorno psíquico que pode conducir a lesións graves na pel, como cancro”Este tipo de trastorno dismórfico corporal adoita afectar por igual, aínda que na clínica observamos máis mulleres, quizais porque están máis interesadas pola estética. Por cada home que consulta por tanorexia, temos tres mulleres con este problema. De momento, non hai excesivas consultas por este trastorno xa que aínda non existe conciencia de que é un problema de saúde, a menos de que se acudiu ao dermatólogo por problemas cutáneos e este haxa visto que a persoa ten tanorexia.
Si, vese máis nas zonas de costa, pero tamén as grandes capitais como Madrid ou París, onde a xente acode ás terrazas ou solariums e exponse ao sol, ou toma raios UVA. Igual que nas zonas de costa, nas grandes cidades a xente quere estar bronceada, por que é signo de benestar, de haberse se de vacacións ou a esquiar. Ademais, lucir unha cor broceado favorece. Da mesma maneira, é o que aparece en publicidade: modelos, futbolistas ou famosos locen un estético bronceado.
O tratamento é similar ao dun problema de anorexia: trabállase a baixa autoestima e a imaxe corporal para que as persoas afectadas integren que o seu valor persoal non depende da cor da pel. Tamén se incide na prevención da resposta, non se permite tomar o sol nin exporse aos raios UVA.
De momento, ata que a persoa chegue a ter un control sobre a adicción. Non se lles permite tomar o sol, polo menos soa; debe ir acompañada dun achegado, en parella ou con familiares. Tamén se incide en programas de relaxación para controlar a ansiedade que produce non poder tomar o sol e os pensamentos negativos. A medida que recupera a autoestima, o paciente comezará a sentirse mellor e deixará de tomalo.
Depende de cada caso. Nós aplicamos sesións quincenais de psicoterapia dunha hora. Hai quen con tres meses de tratamento teñen suficiente, outros pacientes precisan seis meses e ata un ano.
Nos casos graves, nos que xa hai signos na pel, si. Algunhas persoas tanoréxicas mozas están nunha franxa de idade na que non teñen lesións importantes, pero por encima dos 30, 35 e 40 anos, si lles recomendamos que se fagan unha revisión visitando ao especialista para descartar enfermidades dermatológicas.
Si, a tanorexia propiamente dita está centrada en persoas con pel branca, caucásica. Pero hai unha variante de tanorexia, á que aínda non se lle ha posto nome, que é a das persoas afroamericanas que queren decolorarse, como o caso do cantante Michael Jackson -a pel branca asóciase a máis prestixio social. É a tanorexia á inversa.
Si, pode estar asociado a trastornos alimentarios, como a anorexia, ou a hipocondrías. O que tamén sucede é que hai persoas nas que este trastorno pode derivar noutro.
Desde sempre se detectaron persoas adictas a tomar o sol, na praia ou con raios UVA. Pero nos últimos anos, os casos de afectados por esta obsesión ha ido crecendo. “Os centros de solarium e de aparellos de raios UVA sacaron ofertas de tickets para sesións de bronceado xa fai sete anos, e isto notouse cun aumento de casos de tanorexia”, explica Ferran Martínez. Esta mesma tendencia á alza propiciou que se lle puxese nome á obsesión. De modo que o termo tanorexia xorde do inglés “tan”, que significa broncearse ou porse moreno, e “orexis”, do grego, que quere dicir apetecer ou apetito.
A tendencia ao aumento non é o único problema relacionado coa tanorexia que observan os psicólogos. A ela súmanse as recaídas que poden producirse, como ocorre en calquera outra adicción. Hai dificultades na vida, situacións estresantes ou feitos traumáticos que poden favorecelas, comenta Martínez. No entanto, cando se producen non todo son malas noticias, segundo Martínez, “é máis fácil facerlles fronte”.
De novo, o obxectivo é conseguir que os pacientes restrinxan o tempo que toman o sol ou que van ao solarium. E, con este fin, ofrécenselles consellos para esta segunda fase e vólvese a traballar no reforzo da autoestima e as ideas que teñen da súa persoa, para que aprendan a estar ben consigo mesmos.
