O déficit de vitamina D é bastante frecuente: máis do 80 % da poboación mundial padéceo. Segundo datos da Sociedade Española de Endocrinoloxía e Nutrición (SEEN), en España a situación é moi similar: a partir dos 65 anos, a carencia de vitamina D apréciase entre o 80-100 % dos individuos, mentres que en idades inferiores esta porcentaxe descende ata o 40 %. Neste artigo explicamos a que se debe este déficit de vitamina D e contámosche que é o hidroferol, cando se recomenda tomalo e que efectos secundarios ten.
Que é o hidroferol e para que serve
O hidroferol é un medicamento análogo da vitamina D. É calcifediol ou calcidol, o produto da metabolización hepática desta vitamina. A vitamina D é imprescindible na mineralización ósea, intervén na regulación dos niveis de calcio no sangue, estimula a absorción de calcio no intestino e favorece a reabsorción do calcio a nivel renal. Ademais, e segundo indica a SEEN, nos últimos anos constatouse que a vitamina D actúa inhibindo a proliferación e inducindo a diferenciación de múltiples células, modula o sistema inmunológico e promove a secreción de insulina.
A SEEN considera que hai carencia de vitamina D, se os valores en sangue son inferiores a 20 ng/ml; se están por baixo de 10 ng/ml considérase insuficiencia. As concentracións séricas entre 30 e 70 ng/ml de vitamina D considéranse aceptables.
“O hidroferol prescríbese principalmente cando se aprecia déficit de vitamina D na analítica, en casos de osteomalacia en pacientes con insuficiencia hepática, de osteodistrofia renal ou cando hai un consumo continuado de corticoides ou anticonvulsivantes, xa que causan hipocalcemia”, explica a doutora María de Valdenebro, adxunta ao servizo de nefrología do Hospital Universitario Porta de Hierro, en Madrid. “Nos nenos o déficit de vitamina D supón unha alteración da mineralización ósea, o que coñecemos comunmente como raquitismo”, detalla.
Como se toma o hidroferol
O hidroferol preséntase en pingas, bochas bebibles e cápsulas brandas. A maneira de tomalo e a dose depende de para que se recete.
“O habitual é comezar con pingas . Se é por déficit de vitamina D en sangue a pauta é de 1 a 3 pingas ao día; aos bebés e ás mulleres que acaban de dar a luz tamén se lles dá de forma profiláctica coa mesma posología. En pacientes con insuficiencia hepática, de 5 a 12 pingas diarias; naqueles que se medican con corticoides ou anticonvulsivantes, de 2 a 10 pingas… Os enfermos que requiren máis tratamento son téñenos insuficiencia renal, podendo alcanzarse ata as 50 pingas ao día”, concreta a especialista. O hidroferol en nenos sempre se administra en pingas, xunto con auga, zume ou leite para unha mellor tolerancia.
“As bochas recoméndanse en adultos con déficits máis elevados: se estamos ante unha patoloxía importante —unha insuficiencia renal, por exemplo— prescríbese unha bocha cada 6 ou 7 días; en casos secundarios é suficiente cunha bocha ao mes”, recalca a doutora. E as cápsulas son para pacientes que requiren doses máis elevadas ou prolongadas no tempo, como pode ser por osteoporose ou mala absorción intestinal.
En que cantidades?
- Maiores de 65 anos. A SEEN recomenda un achegue de vitamina D de entre 800 e 1.000 UI/día en maiores de 65 anos e en persoas que precisen mellorar a súa saúde ósea e reducir o risco de fractura non vertebral.
- Maiores de 50 anos. Para adultos maiores de 50 anos a dose debe alcanzar polo menos os 800 UI/día e ir acompañada dunha inxesta de calcio de entre 1.000 e 1.200 mg/día para mellorar a idade ósea e diminuír o risco de fracturas.
- Menores de 50 anos. En canto aos menores de 50 anos, a SEEN non atopa datos suficientes para recomendar a suplementación sistemática de vitamina D para mellorar a saúde ósea.
Quen pode tomar hidroferol (e quen non)
O hidroferol prescríbese nos primeiros meses de vida de todos os nenos de forma profiláctica. O mesmo ocorre en pacientes de idade avanzada para previr a osteoporose, ben porque xa a padecen ou porque están en tratamento con outros fármacos que a causan. “Ademais, practicamente todos os pacientes con insuficiencia renal en estado 3 e 4 toman hidroferol porque teñen hipocalcemia e déficit de vitamina D. Se están en estadio 5 ou en diálese, adminístrase en todos os casos”, asegura María de Valdenebro.
O hidroferol está contraindicado en persoas con hipercalcemia ou hipervitaminosis, se se padecen enfermidades inflamatorias ou con mala absorción intestinal, sófrese de arritmias cardíacas, insuficiencia renal ou hepática ou se teñen cálculos renais. “As mulleres embarazadas ou que estean en período de lactación deben consultar previamente ao xinecólogo e ao pediatra, xa que o hidroferol é excretado no leite materno”, apunta a experta.
Efectos secundarios do hidroferol
Hai que ter en conta que os períodos e frecuencias de administración de hidroferol son longos, especialmente nos pacientes crónicos. Se o déficit de vitamina D é por unha causa puntual, é moi importante suprimir ou diminuír a medicación cando se alcancen os niveis óptimos en sangue, superiores a 25 ng/ml.
Se continuamos o tratamento con hidroferol indefinidamente e sen control médico, corremos o risco de acumular vitamina D no organismo. “Pódese orixinar hipercalcemia, o que se aprecia coa presenza de náuseas, sequedad de boca, cansazo, cefalea, dor ósea, polidipsia ou poliuria. En casos extremos chegariamos a unha calcificación de arterias e veas e un aumento da tensión arterial, o que podería ocasionar problemas de rega e cálculos renais”, advirte a doutora.
Por que sufrimos carencia de vitamina D?
O déficit de vitamina D pode estar motivado por causas extrínsecas e intrínsecas. Entre as primeiras, a principal é a escasa exposición á luz solar. Paradoxalmente en España non se aprecian diferenzas con outros países na carencia de vitamina D, e iso a pesar de contar con moitas máis horas solares. O uso de cremas con filtro de protección a radiacións ultravioletas é a principal razón destas similitudes: previr a aparición dunha melanoma é argumento suficiente para evitar o sol.
En canto ás causas intrínsecas, a idade —que trae consigo unha diminución da síntese cutánea da vitamina D—, unha mala absorción da vitamina D polo noso organismo, o incremento do catabolismo da vitamina D ou determinadas enfermidades son os motivos máis comúns de ter baixa a vitamina D.
A vitamina D, ademais de por a exposición solar, pódese obter consumindo determinados alimentos. O peixe azul (salmón, caballa, atún e arenque), a xema de ovo, e lácteos como o leite e o queixo son os que máis contido en vitamina D presentan. Tamén teñen un achegue significativo de vitamina D os alimentos enriquecidos, como o iogur, os cereais e os zumes. Os endocrinos recomendan inxerir 15 microgramos de vitamina D diaria, 20 microgramos se se superan os 70 anos e 10 microgramos nos menores de 12 meses.
