A hipertensión pulmonar é unha enfermidade rara e descoñecida que afecta a 15 de cada millón de habitantes e que pode sobrevir sen ningunha causa identificable. É unha enfermidade crónica, dexenerativa, difícil de tratar desde o punto de vista neumológico como cardiológico. Segundo datos da Sociedade Española de Pneumoloxía e Cirurxía Torácica (SEPAR), esta patoloxía padécena en España 1.300 persoas. O 73% das afectadas son mulleres e a idade media é de 46 anos. Os tratamentos dispoñibles só axudan a diminuír os síntomas e mellorar a calidade de vida. Neste artigo descríbese que é e que supón a hipertensión arterial pulmonar e como convivir con ela.
A hipertensión arterial pulmonar está incluída dentro do grupo de enfermidades denominadas minoritarias ou raras, é dicir, aquelas con perigo de morte ou de invalidez crónica que teñen unha prevalencia menor de cinco casos por cada 10.000 habitantes. É unha afección mortal, aínda sen cura e de orixe descoñecida.
Cando as pequenas arterias pulmonares estréitanse, non poden transportar moito sangue e a presión aumenta. Entón, o corazón debe traballar máis para forzar a circulación do sangue a través dos vasos en contra desta presión. Co tempo, o lado dereito do corazón vólvese máis grande e diminúe a súa eficacia. Así, instáurase unha insuficiencia cardíaca dereita, coñecida en termos médicos como cor pulmonale.
A hipertensión pulmonar: a quen afecta?
Os síntomas da hipertensión pulmonar están relacionados coa dificultade do corazón para garantir suficiente sangue aos distintos órganos
Hai varios tipos hipertensión pulmonar, que determina o tratamento que se ha de seguir. As dúas formas máis frecuentes son: a hipertensión arterial pulmonar idiopática ou primaria e a hipertensión arterial pulmonar secundaria. A primeira, de causa descoñecida, caracterízase pola alteración das pequenas arterias musculares do pulmón e afecta sobre todo a mulleres de entre 30 e 50 anos; é hereditaria dun 6% ao 10% dos casos. A segunda ten a súa orixe nalgunha afección, como a enfermidade pulmonar obstructiva crónica (EPOC) ou o tromboembolismo pulmonar, ou como efecto secundario dalgún fármaco.
A hipertensión pulmonar afecta a persoas de todas as idades e orixes étnicas, aínda que hai factores de risco que fan que algunhas sexan máis susceptibles. Un deles é ser muller en idade reprodutiva: tres de cada catro afectados. No entanto, a comunidade científica descoñece o porqué desta preferencia de xénero.
Síntomas da hipertensión pulmonar
Os síntomas da hipertensión pulmonar están relacionados coa dificultade do corazón para garantir un fluxo suficiente de sangue aos distintos órganos. Os afectados experimentan dificultade respiratoria (disnea) a miúdo, de forma aguda; coloración azulada dos beizos ou a pel (cianosis); palpitaciones; vertixe; mareo e fatiga ao camiñar ou subir escaleiras; edemas (hinchazón en pernas e nocellos); ou, mesmo, angina de peito durante o esforzo.
A disnea é o síntoma máis frecuente e importante e a súa gravidade se correlaciona coa progresión da enfermidade. De feito, unha escala normalizada da gravidade deste síntoma, que vai do 0 ao 4, serve ao médico para decidir o tratamento máis adecuado.
Diagnóstico e tratamento da hipertensión pulmonar
Para diagnosticar a enfermidade realízase unha avaliación exhaustiva con todas as probas dispoñibles. E para alcanzar o diagnóstico definitivo, á exploración física, electrocardiograma e radiografía de tórax, ás veces súmaselle un cateterismo cardíaco, un catéter que se insere no sistema vascular para valorar o estado das estruturas cardíacas.
Aínda que non hai cura para a hipertensión pulmonar, disponse distintas opcións de tratamento para axudar ao afectado a soportar a enfermidade e lograr a mellor calidade de vida posible. Sen tratamento, a esperanza de vida é inferior a tres anos despois do diagnóstico. Estudos recentes indican que, grazas á investigación e a medicación paliativa, a expectativa de supervivencia mellora e algúns pacientes viven entre 15 e 20 anos máis, ou mesmo máis.
Os cambios que sofre o ventrículo dereito son reversibles, se se corrixe a alteración pulmonar. No entanto, aínda se requiren mellores tratamentos que sexan capaces de reverter completamente as lesións das arterias pulmonares. No campo da investigación, empézanse a discernir os mecanismos polos que se desenvolve a enfermidade.
A pesar de ser unha enfermidade grave e sen cura, moitos pacientes que foron diagnosticados de hipertensión pulmonar desenvolven estratexias para facer fronte ás alteracións físicas e emocionais derivadas. Quizais hai que facer cambios nas actividades que poderían exacerbar os síntomas, pero é máis fácil se se sabe como. Os especialistas detallan algúns consellos:
- Seguir un ritmo adecuado. Unha tarefa que se podía realizar nunha hora, coa enfermidade pode requirir días. En lugar de sentirse avergoñado ou culpable, é recomendable que o afectado siga o seu ritmo e busque maneiras de sentirse ben. Para iso, é fundamental establecer metas realistas.
- Priorizar actividades permite aferrarse ao que é máis importante para un e deixar de lado as cousas secundarias. Recoméndase unha soa prioridade por día e axustar a lista de quefaceres segundo o nivel de enerxía.
- Adaptar o fogar para minimizar esforzos que exacerben os síntomas: manter os produtos de cociña, baño ou dormitorio ao alcance da man ou elevar o inodoro. Coas novas tecnoloxías, ademais, pódense realizar as compras por Internet .
- Pedir axuda a amigos e familiares é un paso moi importante. Esta colaboración pode ser útil en moitos aspectos, desde baleirar a secadora e dobrar a roupa a cociñar.
- Manterse activo con actividades que non estean asociadas coa enfermidade. A pesar de que debe evitarse o exercicio físico intenso, é recomendable camiñar e facer exercicio suave aeróbico, como nadar, a diario. Constatouse que un adestramento físico específico, como a rehabilitación cardíaca, pode axudar a mellorar os síntomas.
