Existen moitas crenzas ao redor dos irmáns xemelgos. Dise que teñen una conexión especial, que viven a dor do outro como propio e que as súas vidas discorren paralelas porque a súa personalidade tamén é moi similar, pero até que punto é isto certo? Especialistas en xenética aseguran que o proceso de envellecemento e a exposición a distintos factores ambientais, como a dieta ou o estilo de vida, fan que os xemelgos se vaian diferenciando tanto no comportamento como na susceptibilidad a padecer enfermidades. Un parecido físico case idéntico e un mesmo código xenético non son suficientes paira determinar a similitude en todos os aspectos da vida, na que, por outra banda, cústalles identificar o significado do ‘eu’ e a separación, no colexio ou como consecuencia da morte do outro. É bo que cada un teña os seus propios amigos? Convén separarlles na escola? Como evitar que sintan envexa do outro? Son algunhas das preguntas máis frecuentes que adoitan formularse pais e nais de xemelgos.
Una conexión especial
Os irmáns xemelgos son case idénticos fisicamente e comparten un mesmo código xenético, que contribúe a que teñan gustos moi parecidos e, en ocasións, as mesmas enfermidades. É habitual entre eles a existencia dunha sintonía afectiva moi forte e a súa compenetración, a miúdo case total, fai que os pais cheguen a sentirse excluídos da relación en determinados momentos. Practicamente, bástalles con terse o un ao outro. A psicóloga infantil Coks Feenstra, investigadora deste tema e autora de “O gran libro dos xemelgos”, considera que entre estes irmáns existe una “conexión especial” e asegura que, “aínda que o grao de compenetración non é o mesmo entre todos os xemelgos, eles enténdense á perfección e senten as penas e as alegrías do outro como algo seu”.
Paira evitar que se encerren no dúo e fortalecer a relación cos seus fillos, resulta moi positivo que os pais organicen actividades a soas con cada un dos xemelgos. É bo que mentres o pai vai visitar aos avós cun dos pequenos, a nai acuda ao parque a pasear co outro, por exemplo. Eles son a clave dunha relación que se vive con moita intensidade e son quen deben mediar sempre entre ambos os irmáns. “Os pais deben atopar o equilibrio porque as pelexas entre xemelgos son moi fortes, moito máis que entre o resto dos irmáns. Tamén o amor entre eles é máis intenso e, en determinados momentos, o odio ou a envexa. Alégranse moito polos logros do outro, pero tamén pode ocorrer o contrario, e é nese momento cando os pais deben ensinarlles a aceptar os seus propios éxitos e fracasos, axudarlles a evitar a rivalidade”.
Segundo Feenstra, “os xemelgos ensínannos o moito que inflúen os xenes, non só en relación á personalidade, senón tamén noutros aspectos”. En concreto, recoñece “bastante frecuente” a coincidencia da morte de ambos, moi preto na data e na causa, aínda que esta teoría é cuestionada por unha investigación do Centro Nacional de Investigacións Oncolóxicas (CNIO), na que se asegura que o envellecemento e a exposición a distintos factores ambientais -dieta, estilo de vida, tabaco, etc.- fan que os xemelgos monocigóticos, xeneticamente idénticos no momento de nacer, “váianse diferenciando tanto no aspecto antropomórfico, o comportamento ou a susceptibilidad a padecer enfermidades”. “No momento do nacemento os xemelgos monocigóticos son indistinguibles a nivel xenético. Con todo, a medida que van envellecendo vanse diferenciando máis e máis en relación ás súas diferenzas antropomórficas, comportamento e susceptibilidad a enfermidades. Tamén a diferente exposición a factores ambientais reflíctese nos xemelgos idénticos”, explica o xefe do Grupo de Epigenética do CNIO, Manel Esteller.
No plano psicolóxico, explica a psicóloga que “a morte do outro é o peor que lles pode pasar, o máis traumático, máis impactante incluso que a morte dos seus pais”, e recoñece que, tras a desaparición do irmán, aos xemelgos “cústalles moitísimo refacer a súa vida porque viven ao outro como una parte súa”. Aínda que poden ter vidas moi ben separadas, o nexo de unión entre estes irmáns é moi forte”, insiste.
Fomentar a individualidade
Cando se teñen fillos xemelgos, é moi fácil caer nos tópicos. Vestirlles ou peitearlles da mesma maneira, celebrar os aniversarios cunha única torta e que ambos sopren as mesmas veas, comprarlles os mesmos xoguetes… Con todo, é moi importante respectar os gustos de cada un e que a roupa ou os agasallos adáptense a cada un deles. “Ás veces, os pais tenden a facer todo cos dous á vez e a comportarse da mesma maneira con ambos, pero iso é una equivocación, xa que non fomentan a súa individualidade”, advirte Feenstra.
É necesario conseguir que cada neno senta único e que teña a oportunidade de desenvolver a súa propia personalidade, sobre todo, porque resulta moi frecuente certa posición dominante dun irmán sobre o outro. Esta circunstancia (ser dominante) dáse especialmente no xemelgo que nace primeiro, que coincide que é quen ten mellor peso e quen ocupou un mellor sitio no útero da nai. “Cando se separan -describe a psicóloga- e, por exemplo, o xemelgo que era dominado viaxa ao estranxeiro e o outro non, ao estar só desenvólvese e reacciona igual que o dominante. Aí vese como ten as mesmas capacidades e características”. No entanto, tamén pode ocorrer que os xemelgos opten pola repartición de roles e que, se os dous son faladores, un desenvolva máis este aspecto cando se atopa con amigos comúns e outro, por exemplo, entre familiares.
Por iso, é moi importante animar aos xemelgos a que desenvolvan relacións distintas con persoas diferentes, que se adapten aos seus gustos e intereses. Ademais, os psicólogos recomendan referirse a eles como dous seres diferentes, coas súas propias peculiaridades, posto que falarlles á vez, sen unha atención individualizada, pode provocarlles certo atraso na linguaxe. Outros aspectos a ter en conta polos pais paira axudarlles a desenvolver a súa propia personalidade son:
- Evitar referirse a eles como “os xemelgos”. O mellor é chamarlles polo seu nome.
- Axudarlles a realizar actividades sen o seu irmán.
- Facilitarlles a práctica de deportes ou outras actividades que lles interesen.
- Non porlles un nome que soe de maneira parecida.
- Que os pais realicen actividades por separado con cada un deles.
- Evitar que o pai se encargue sempre dun e a nai doutro.
- Non comparar as notas ou os éxitos de ambos.
- Permitirlles que fagan excursións ou vaian durmir a casa de amigos diferentes.
Hai que ter en conta que non é a separación física a que consegue que cada un dos xemelgos siga o seu camiño e diferénciese do seu irmán, senón a posibilidade de que ambos establezan relacións individuais e dediquen o seu tempo libre ao que realmente interésalles e inquieta.
Xuntos ou separados na escola?
Na actualidade, existe a tendencia a separar aos xemelgos na escola. O medo a que a dependencia dun respecto ao outro se incremente leva a unha ruptura brusca e a unha separación que pode xerar estados de ansiedade e un verdadeiro trauma nos xemelgos cando aínda son moi pequenos. A Asociación de Pais de Partos Múltiples de Madrid (Amapamu) recomenda que vaian xuntos cando os xemelgos aínda son pequenos e empecen a gardaría”, xa que antes dos tres anos descoñecen o concepto do ‘eu’. “Se os separamos aos tres anos ou antes poden sufrir un trauma porque, en realidade, sería una dobre separación, da nai e do irmán”, confirma Coks Feenstra.
Se non hai motivos paira separarlles, desde Amapamu aconsellan permitir aos irmáns continuar xuntos o curso para que atopen apoio no outro e resúltelles máis fácil adaptarse á nova situación. Aseguran que non existe una base científica que recomende a separación dos xemelgos e insisten en que “separarlles da nai xa é suficiente reto como paira separarlles tamén do irmán”.
“separarlles da nai xa é suficiente reto como paira separarlles tamén do irmán”
Neste sentido, considérase que aos seis anos os nenos empezan una nova etapa e están máis preparados paira ser separados, aínda que esta decisión non debe tomarse a treo posto que, explica Feenstra, “se levan ben, desenvólvense ben no grupo, cada un ten os seus amigos e non compiten entre eles, non hai realmente motivo paira separarlles”. Outra cousa distinta -continúa-, é si peléxanse moito, se compiten, se se encerran moito no seu mundo, porque entón si que sería conveniente separarlles, pero sempre preparándolles ben, anticipándolles a este cambio e permitíndolles que entre horas, no recreo, visítense. Os xemelgos deben sentir permisividad e, sobre todo, comprensión, porque paira eles é moi difícil estar separados, aínda que sexa conveniente. “O idóneo é que se decida en cada caso segundo as necesidades dos irmáns”, agrega a psicóloga.
En todo caso, cando os xemelgos comparten aula, o profesor pode axudar a que cada un realice a súa propia tarefa se lles trata como dúas persoas diferentes.
Cando os xemelgos comparten aula, o profesor pode axudar a que cada un realice a súa propia tarefa se lles trata como dúas persoas diferentes
- Una vez que se reúnan co profesor falen de cada fillo por separado durante o tempo que corresponda a cada neno.
- Asegúrense de que o profesor trata aos xemelgos como dous individuos e non como una unidade.
- Non comparen os traballos dos fillos e menos diante deles, porque iso aumenta a rivalidade.
- Destaquen os puntos fortes de cada un: uno pinta moi ben e o outro sabe sumar mellor.
- Expliquen ao seu educador no colexio as características de cada fillo: as súas dependencias, as súas pelexas, as súas rivalidades e o seu compañeirismo.
Por último, se os nenos atópanse en diferentes aulas, os pais deben ser conscientes de que o método de ensino de cada profesor é diferente e, por tanto, as cualificacións poden selo tamén. De aí a importancia de evitar de novo as comparacións.
