Lesións de risco por deportes de inverno

Entre os deportes invernais con maior número de seguidores atópase o esquí: practícano máis de 200 millóns de persoas en todo o mundo. Coa caída das primeiras neves moitos afeccionados lánzanse ás pistas de esquí, en ocasións sen a condición física adecuada nin a mínima técnica recomendada. A consecuencia de tales imprudencias son lesións que nalgúns casos poden resultar de gravidade. Os expertos aseguran que a probabilidade de lesión, no caso do esquí, é de 2,6 a 3,9 lesións en 1.000 esquiadores ao día. Entre as máis frecuentes destacan as da columna vertebral, aínda que tamén apuntan que a porcentaxe de sufrir unha lesión grave é relativamente baixo.

A cada modalidade de deporte, a súa lesión

A maioría das lesións débense á falta de técnica ou a inexperiencia

O esquí alpino, o máis practicado, require unha boa condición física e técnica. No esquí de fondo, en cambio, a técnica que se necesita non é tan esixente pero é preciso unha gran resistencia aeróbica polo esforzo que supón; por este motivo a súa práctica reviste menos risco de lesión. O snowboard, a modalidade que goza de maior popularidade entre os máis novos, demanda tamén gran preparación física e técnica; a súa práctica está relacionada cun maior risco de lesión, máis que no esquí alpino, e de máis gravidade, como poden ser luxaciones e fracturas.

As lesións, en calquera tipo de modalidade, débense en xeral a caídas ou colisións, provocadas sobre todo pola falta de técnica ou a inexperiencia: máis da metade dos accidentes que acaban en lesión (55%) prodúcense durante o primeiros sete días de aprendizaxe. De igual maneira, o exceso de confianza e as imprudencias están asociadas a maior número de accidentes, igual que unha deficiente preparación física.

Lesións en deportes de neve

As lesións máis graves concéntranse en preto do 60% nas extremidades inferiores, sobre todo no xeonllo, a parte do organismo que máis traballa e que máis presión soporta; o 20% inciden nas mans; o 10% son traumatismos cranioencefálicos; e o resto adoitan ser lesións de columna e queimaduras.

Unha boa técnica e aprender a caer poden evitar ata o 80% das lesións no aparello locomotor

As lesións máis frecuentes por caídas danse en brazos e ombreiros e os máis propensos a sufrilas son os que fan snowboard. De entre todos os practicantes, cabe destacar que os nenos levan a palma neste tipo de lesións, cun 79% dos casos.

Outro dos danos habituais, entre un 7% e un 10%, é a escordadura do dedo pulgar e rotura dos ligamentos, que polo xeral se orixina por caer encima do puño pechado suxeitando o bastón.

A fractura de boneca (fractura de Colle ou de escafoides) do afeccionado ao snowboard é unha das principais consecuencias entre este colectivo, sobre todo nos principiantes. O motivo principal é que é a zona de apoio que se utiliza para amortecer as caídas, e adoita facerse con toda a extremidade en extensión e apoiando a man coa boneca tamén estendida. Os especialistas, como medida de prevención, aconsellan usar protectores de boneca e, para os que se inician, recomendan ir coa man empuñada e ao caer apoiar o puño no canto da man. É imprescindible aprender a caer sen colocar a man, senón pór a extremidade cara a dentro e deixarse caer apoiando o brazo e o ombreiro coma se quixésese rodar, e aprender a caer para evitar golpes fortes.

A pesar de todo, as extremidades inferiores levan a peor parte. Son frecuentes as fracturas das tuberosidades do astrágalo -óso curto do pé- no snowboard e a escordadura ou rotura de ligamentos do xeonllo xunto coas fracturas de morna na modalidade alpina.

Prevención na neve: as recomendacións dos expertos

Para practicar calquera deporte de montaña coa maior seguridade hai que ter en conta certas consideracións:

• Antes de empezar a practicar esquí é conveniente realizar un bo almorzo (lácteos, cereais e froita) para evitar unha perda de concentración e de forza. Hai que coidar as comidas e levar algún alimento -tipo barrita enerxética ou froitos secos- que axude a repor enerxía.
• A Sociedade Española de Traumatología do Deporte (SETRADE) insiste en que un dos erros máis frecuentes é porse a practicar esquí sen un quecemento previo. O quecemento será progresivo e incluirá exercicios de flexibilidade articular. Hai que procurar non ir á máxima intensidade ao principio; o esforzo hai que incrementalo de forma progresiva á vez que se quentan as articulacións nas primeiras baixadas. Unha das medidas básicas é a boa condición física, polo que resulta indispensable unha preparación física ao longo de todo o ano, insistindo naquelas articulacións máis implicadas no deporte branco (pernas, brazos e columna vertebral).
• Outro dos erros comúns é iniciarse na práctica de calquera deporte na neve sen nocións previas e sen instrutor. Os últimos datos dispoñibles sinalan que unha boa técnica e unha serie de normas para evitar caídas, así como para aprender a caer da forma menos lesiva, poden evitar ata o 80% das lesións no aparello locomotor. As cifras tamén indican que a metade dos accidentes danse entre os principiantes cun 48% e os expertos nun 31%.
• Cando se noten os primeiros síntomas de cansazo, hai que abandonar a actividade; as lesións a última hora do día ou na última baixada son máis frecuentes e están relacionadas coa fatiga provocada polo exceso de actividade física ou por falta de soño.
• Tampouco hai que deixar de vixiar os movementos dos outros esquiadores para evitar colisións. É moi importante o uso do casco, sobre todo nos nenos e, precisamente neles, asegurarse de que levan as botas ben pechadas e suxeitas para evitar escordaduras de nocello.
• Dispor do material adecuado en bo estado, coas fixacións ben reguladas son outras das recomendacións que lanzan os especialistas de SETRADE.
• É imprescindible protexerse a pel con filtros adecuados e utilizar lentes con pantalla de raios UVA para evitar queimaduras en pel e córneas. A radiación ultravioleta aumenta coa altura e incrementa o reflexo da luz na neve que, xunto co xeo, reflicten máis do 85% da radiación que reciben. A fotoftalmia (oftalmia da neve) é unha afectación parecida á conjuntivitis producida polo efecto dos raios ultravioletas que se traduce en síntomas como a sensación de corpos estraños no ollo, fotofobia, lagrimeo e enrojecimiento da conjuntiva.