O lupus eritematoso sistémico é unha enfermidade autoinmune, inflamatoria e crónica que afecta a diferentes órganos, como pel, pulmóns, articulacións e corazón, entre outros. Preséntase con maior frecuencia en mulleres e unha das súas características, a nefropatía, desaconsellaba ata fai ben pouco os plans de embarazo. Especialistas británicos aseguran agora que o éxito dunha xestación en mulleres con lupus chega ao 80%.
No marco dun curso internacional sobre enfermidades autoinmunes organizado polo Hospital Clínico de Barcelona e o Saint Thomas Hospital de Londres (Reino Unido), patrocinado pola industria farmacéutica (Menarini), recoñecidos expertos internacionais animaron a que as enfermas con lupus eritematoso sistémico (LLES) desatendesen pretéritas precaucións sobre concepción nese estado e programasen os seus embarazos de forma libre, aínda que baixo seguimento médico.
Como en tantas outras enfermidades autoinmunes, no LLES as células do sistema inmunitario atacan as células de tecidos que teoricamente están chamadas a protexer por un erro xenético.
Unha autoinmune moi feminina
A maioría das enfermidades autoinmunes preséntanse con maior frecuencia no sexo feminino. Nove de cada dez enfermidades desta natureza diagnosticadas prodúcense en mulleres. Descoñécese a razón, pero sospéitase unha causa hormonal debido ao importante papel que xogan os estrógenos na modulación inmune. Ao redor da metade das pacientes diagnosticadas desenvolve, como consecuencia do LLES, unha nefropatía, inflamación dos riles que afecta sobre todo ao glomérulo, unidade funcional do ril onde radica a función de filtración do plasma sanguíneo.
«Unha afectación renal non é hoxe unha contraindicación para o embarazo, a pesar das complicacións obstétricas que pode comportar»
Este trastorno complica o embarazo e esixe un seguimento máis exhaustivo por parte do equipo médico. Por este motivo, a maioría dos especialistas optaba ata hai pouco por desaconsellar a xestación. Con todo, Munther Khamashta, director da Unidade de Investigación do Lupus do Hospital Saint Thomas sostivo na Cidade Condal que «o feito de ter afectación renal non é hoxe unha contraindicación para o embarazo, a pesar das complicacións obstétricas que pode comportar». Khamashta foi o primeiro sorprendido polos resultados dun programa ensaiado no seu centro londiniense.
«Pese ao risco teórico de abortos, baixo peso ao nacer ou prematuridad, o 80% das embarazadas con lupus deu a luz sen complicacións de saúde para o bebé ou para a nai», indica o experto. Con todo, o especialista británico aconsella ás enfermas con plans de embarazo que se sometan á supervisión de equipos multidisciplinarios. A nefropatía tense por unha das principais causas de morbimortalidad en pacientes con lupus.
SAF
A síndrome antifosfolipídico (SAF) é outra enfermidade autoinmune que pode causar perdas de embarazos precoces ou tardíos. En liñas xerais, prodúcese pola presenza no sangue de anticorpos capaces de alterar os mecanismos de coagulación, con fenómenos trombóticos arteriais e/ou venosos e trombocitopenia (diminución da cantidade de plaquetas en sangue por baixo dos niveis normais). O SAF, coñecido tamén como síndrome de Hugues, está moi ligado ao lupus e afecta, sobre todo, a mulleres novas de entre 15 e 30 anos.
«No noso estudo constatamos que moitas das pacientes con complicacións obstétricas asociadas á presenza de anticorpos antifosfolípido non tiñan lupus», subliña Khamashta, quen, doutra banda, asegura que o tratamento con ácido acetilsalicílico e heparina en pacientes con SAF mellorou de forma notable o prognóstico fetal, con taxas de éxito por encima do 85%.
Imagen: Ocean ExplorerManel Ramos-Casals, coordinador do curso realizado en Barcelona, expuxo os resultados obtidos no diagnóstico e tratamento de 206 pacientes con nefropatía lúpica procedentes do Servizo de Enfermidades Autoinmunes do Hospital Clínico desta cidade e avaliados ao longo de máis de tres décadas, «unha das series máis amplas e de maior seguimento analizadas ata a data», segundo explica o experto. A modo de conclusión, o especialista destaca a importante melloría da calidade de vida dos pacientes, «sobre todo nos últimos 30 anos e tendo en conta de que antes a maioría dos pacientes debía someterse a diáleses, sendo hoxe moi poucos quen chegan a este extremo».
O servizo de Ramos-Casals goza dun prestixio científico internacional polo labor levado a cabo desde a súa fundación e a cargo de Josep Font, falecido o ano pasado e homenaxeado no certame recentemente celebrado. «Font destacou polo seu incansable labor de investigador, publicou máis de 500 artigos científicos e dirixiu unha decena de teses doutorais; así mesmo, soubo combinar a investigación clínica coa investigación básica no servizo de enfermidades autoinmunes», explica o especialista. Un dos seus últimos logros, di Ramos-Casals, foi o deseño dun laboratorio propio dedicado ao coñecemento das enfermidades autoinmunes que leva o seu nome.
