Un equipo multidisciplinar (máis de vinte especialistas) do Complexo Hospitalario Juan Canalejo, da Coruña, operou onte a un feto dunha hernia diafragmática por vez primeira en España, e quinta en todo o mundo. Os especialistas explicaron de que modo cambiouse o prognóstico do pequeno.
A súa supervivencia estivo seriamente comprometida desde que ás dezaseis semanas de xestación diagnosticóuselle una hernia diafragmática. Este problema rexístrase nun de cada 3.500 recentemente nados e afecta con maior frecuencia ao pulmón esquerdo, aínda que pode ocorrer cos dous. Consiste nun defecto amplo do diafragma, que debe separar a cavidade torácica da abdominal. Cando non ocorre así, as vísceras abdominais ocupan o lugar que deberían ocupar os pulmóns. O contido da hernia pode incluír o lóbulo esquerdo do fígado, bazo e ás veces todo o tracto gastrointestinal; o estómago atópase habitualmente no tórax. A compresión sobre o pulmón impide o seu adecuado desenvolvemento.
Os recentemente nacidos con este defecto necesitan una intervención cirúrxica urxente paira reparalo (xeralmente, poucas horas despois de nacer, tras ser estabilizados). Pero moitos deles falecen despois debido á inmadurez e ao reducido tamaño dos seus pulmóns.
Así pois, o porvir do pequeno, que ía ser o primeiro fillo dunha muller de 28 anos, presentábase sombrío. “Expuxéronse á nai tres alternativas: interromper legalmente o embarazo, operar tras o nacemento ou actuar sobre o feto”, indicou o xinecólogo José García-Consuegra. Tratábase dun caso grave e, sen intervención, as posibilidades de falecemento do bebé despois de nacer eran case do cento por cento.
Os pais elixiron a terceira opción, a terapia fetal, introducindo un “balón” que debía taponar a traquea do feto até o momento do nacemento, en que habería que extraelo xusto a tempo para que o recentemente nacido puidese empezar a respirar en por si. Catro veces tentouse en todo o mundo esta técnica que se axuda da endoscopia, da man do médico belga Jan Deprest, da Universidade de Lovaina. Dous dos bebés faleceron. “Polo menos, un 50% de posibilidades fronte ao cero do que partiamos”, comentou o doutor Manuel Gómez Tellado, uno dos cirurxiáns pediátricos do equipo do Juan Canalejo.
A primeira parte do proceso desenvolveuse en Bélxica, onde se desprazou a gestante xunto cun obstetra do equipo. Foi o doutor Deprest quen colocou o balón na traquea do feto á 28 semana de xestación. A técnica consiste en introducir un fetoscopio a través dun trocar de 3 mm de diámetro (como nunha laparoscopia), controlando cun ecógrafo paira non perforar a placenta. O fetoscopio leva incorporada una óptica que se introduce pola boca do feto até chegar á traquea. A través dunha canle de traballo desa óptica introdúcese o balón (un dispositivo inflable) coa axuda dun catéter, se seareiro dentro e sóltase. A traquea queda taponada sen problemas -o feto respira a través da placenta- e evítase que salga ao exterior o líquido que producen os pulmóns e que está constituído por nutrientes e outras sustancias que axudan ao seu desenvolvemento pulmonar. Así se consegue que o pulmón se expanda, desenvólvase e non ceda o seu sitio ás vísceras.
O resto do proceso completouse na Coruña. “Cando o bebé vai nacer, procédese a unha cesárea especial chamada “exit”. É especial porque o neno debe empezar a respirar en por si, e non esquezamos que ten a traquea obstruida”, explica o doutor Gómez Tellado. “A técnica consiste en manter o útero relaxado e en sacar só a cabeza do bebé. Co endoscopio extráeselle o balón da traquea. A continuación se lle intuba e conéctaselle a un respirador. Non hai que esquecer que aínda ten a súa hernia diafragmática sen reparar e non lle deixa respirar sen axuda… E logo termínase case como una cesárea normal”, engade. Así ocorreu o 4 de agosto pasado no hospital; o neno naceu na 33 semana de xestación cun peso de 1.850 gramos. Despois, pasou a coidados de Neonatología paira estabilizalo. Normalmente, ademais de ter una hernia de diafragma, estes nenos nacen prematuros e necesitan moitos coidados.
“Una vez estabilizado polos neonatólogos, os cirurxiáns temos que reconstruír o diafragma que non ten. Paira iso, cando o tecido diafragmático non chega (en hernias severas) utilizamos una próteses dun material chamado gore-tex, que cortamos á medida do defecto que debemos reparar. Este material non causa rexeitamento e o propio organismo vaino recubrindo co tempo”, indica o cirurxián pediátrico. A intervención practicouse ás poucas horas do alumeamento.
Aínda que o postoperatorio é delicado, o nivel de supervivencia é bo. Actualmente, o pequeno non precisa técnicas de asistencia respiratoria invasivas e está en fase de rehabilitación. “O procedemento non ten un risco elevado paira a nai, algo máis que o dunha amniocentesis (paira a colocación do balón) e que o dunha cesárea convencional (paira a realización do “exit”). Pero se trata dun risco calculado. Non hai que esquecer que a prioridade debe ser sempre a nai”, conclúen os especialistas.
