En Europa, preto de 100 millóns de persoas sofren algún tipo de alerxia e espérase que nun prazo non superior a 40 anos uno de cada dous europeos padeza esta hipersensibilidad a unha partícula ou sustancia. Un estudo español sinala que a administración de paracetamol e antibióticos, sós ou combinados, durante o primeiro ano de vida predispone a sufrir eczema nunha gran porcentaxe, que aumenta de forma reveladora se o neno ten antecedentes de asma ou rinitis alérxica. O eczema alérxico é propio de países máis desenvolvidos e as probabilidades de sufrilo dependen da zona xeográfica. É por este motivo que, na actualidade, debater acerca da responsabilidade da contaminación ambiental e das sustancias químicas presentes nos alimentos, como axentes implicados nunha situación que algúns expertos xa consideran como unha das grandes epidemias deste século: a alerxia.
Imagen: Judi Cox
A administración de paracetamol (fármaco analxésico e antipirético) e antibióticos durante o primeiro ano de vida incrementa o risco de que o neno desenvolver eczema con posterioridade, segundo conclúe o “Estudo Internacional Español sobre asma e alerxias en nenos”. No traballo, realizado con 13.908 menores entre 6 e 7 anos, rexistráronse os datos de quen recibiran paracetamol ou antibióticos no primeiro ano de vida e constatouse unha relación entre a exposición a estes fármacos e o desenvolvemento de eczema, tanto en nenos con asma como sen ela.
Entre paracetamol e antibióticos
Os autores constataron que a metade dos nenos que tomaran paracetamol durante o primeiro ano de vida tiveron eczema, unha cifra algo inferior ao 66% de quen tomaran antibióticos e sufrían despois afección dermatológica. A proporción, con todo, non era superior se se consideraba a combinación de ambos os fármacos.
Os resultados non permiten concluír que os medicamentos sexan os responsables directos do problema, que podería deberse ás infeccións polas que se toman
O risco de padecer eczema resultou distinto no grupo de nenos con antecedentes de asma ou de rinoconjuntivitis: se só recibiran paracetamol no primeiro ano de vida (e non antibióticos), o risco non aumentaba. En cambio, se recibiran antibióticos e paracetamol, o risco era aínda maior que nos nenos sen antecedentes previos destas enfermidades. Isto podería deberse, segundo os autores, a que o uso de antibióticos nos nenos alérxicos podería ser o detonante do desenvolvemento do eczema.
No entanto, a pesar de que o estudo publicado en Pediatric “Allergy and Immunology” mostra esta asociación, os resultados non permiten concluír que os medicamentos sexan os responsables directos do problema, xa que é posible que a causa primeira sexan as infeccións polas cales os nenos se someten a estes tratamentos.
Esta non é a primeira vez que se cuestiona ao paracetamol, un analxésico utilizado de maneira xeral tanto en nenos como en adultos. Un estudo, publicado en The “” Lancet e realizado con máis de 200.000 nenos en 31 países do mundo, evidenciou a relación entre unha maior incidencia de asma e o consumo de paracetamol. Os resultados sinalaban entón que o consumo deste fármaco durante o primeiro ano de vida do neno estaba asociado cun aumento do 46% do risco de asma cando o neno tiña entre 6 e 7 anos. Se o medicamento utilizouse nos 12 meses previos á enquisa, o risco ascendía ao 61%, cun uso moderado, e ata un 120%, cunha administración frecuente.
A epidemia das alerxias
A Organización Mundial da Saúde (OMS) estima que uns 300 millóns de persoas en todo o mundo padecen asma e entre un 10% e un 25% da poboación dos países industrializados sofre rinitis alérxica. En canto ao eczema, as cifras de afectados difiren moito segundo as distintas zonas xeográficas. O macroestudio ISAAC (“International Study of Asthma and Allergies in”Childhood ) recolle datos de 715.033 nenos en 56 países. As diferenzas dependen do grao de desenvolvemento do país. Desta maneira, os rangos oscilan desde o 0,9% de India ao 22,5% de Ecuador ou do 0,2% de China ao 24,6% de Columbia.
Estas porcentaxes sinalan que o eczema alérxico é propio de países máis desenvolvidos, un dato que leva a pensar na implicación de factores ambientais e alimentarios. Aínda que as causas deste aumento nas cifras non están aínda ben determinadas, se debate sobre a influencia de aspectos ambientais nestas afeccións xa que, aínda que a predisposición xenética é importante, a contaminación, a hixiene ou os hábitos dietéticos poden influír de maneira significativa.
Un dato que apoia esta sospeita é a verificación de que as alerxias cada vez desenvólvense máis pronto. Nalgunhas familias, mentres que os avós non as sufriron, os pais desenvolvéronas aos 30 anos e os fillos, desde a infancia. En España, as alerxias respiratorias son as máis frecuentes: a rinitis afecta a preto do 17,6% dos adultos e ao 21,8% dos nenos, mentres que a asma é común nun 4,5% dos adultos e nun 7% dos nenos. En canto ás dermatitis atópicas (eczema), afectan a entre un 10% e un 20% dos nenos.
Unha investigación levada a cabo por científicos australianos dá a coñecer unha nova proba para predicir o risco de futuras alerxias nos recentemente nados. Este novo marcador establece os niveis dunha proteína (kinase C zeta) codificada por un xene determinado. Baixos niveis desta proteína determinan o risco de padecer alerxias cunha fiabilidade do 80%, o que supón un rango maior que o dos métodos dispoñibles na actualidade.
O marcador xa se coñecía desde fai tres anos, pero ata agora non se puido achar a maneira de aplicarse cunha simple análise de sangue. Os investigadores, que pertencen á Universidade de Adelaida, esperan que a proba se poida utilizar de forma rutineira en todos os recentemente nacidos nun prazo de dous a tres anos. Coñecer a predisposición a padecer alerxias durante a vida é unha ferramenta útil, xa que permitirá minimizar os riscos e evitar os factores que poderían ser desencadenamentos, como certos tipos de alimentos ou medicamentos.
