Uno de cada tres adultos españois é hipertenso, segundo os expertos. Aínda que a hipertensión arterial e as súas consecuencias son a primeira causa de mortalidade, considérase que, neste momento, o control da enfermidade aínda é deficiente. Para tentar pór remedio a tal situación, ponse en marcha un estudo español que pretende mellorar de forma substancial o manexo destes pacientes, tanto na súa vertente diagnóstica como no cumprimento terapéutico.
Baixo o nome de EVOLVE, ponse en marcha un estudo pioneiro que podería cambiar o diagnóstico e os protocolos de seguimento do paciente hipertenso. Para iso, contarase coa participación de máis de 4.000 pacientes, que someterán a control as súas cifras de presión arterial (PA), ademais de con a medida clínica estándar, con dous sistemas de monitorización: o AMPA e o MAPA. A monitorización ambulatoria da presión arterial (MAPA) pretende coñecer o efecto dos fármacos relacionados co ritmo circadiano de cada paciente.
Desta maneira poderíase prescribir un fármaco de forma individualizada e un horario en concreto, xa que se sabe que o 80% de hipertensos efectúa o control da presión baixo o efecto da medicación, o que dá como resultado valores baixos irreais. A única maneira de coñecer se os fármacos actúan durante 24 horas é realizando o MAPA. O outro sistema de controis é a automedida da presión arterial (AMPA), que o paciente adoita realizar cun tensiómetro no seu domicilio, de forma estandarizada. Este sistema, aínda que permite avaliar cal é o control da presión arterial, de momento, non está indicado para o diagnóstico da hipertensión (HTA).
Estudo EVOLVE
O principal obxectivo de EVOLVE, levado a cabo desde a Sociedade Española de Hipertensión-Liga Española para a Loita contra a Hipertensión Arterial (SEH-LELHA), a Asociación para a Prevención do Risco Cardiovascular (PRECAR) e Lácer, coa participación de centros especialistas en Medicamento do Traballo, centros de Atención Primaria e unidades hospitalarias de Hipertensión, é demostrar que os dous sistemas de valoración son válidos no diagnóstico e seguimento dos pacientes, a maioría, ata agora, non diagnosticados ou sobremedicados. Así mesmo, tamén serían efectivos na redución da morbimortalidad do paciente hipertenso, que ten un risco elevado de patoloxía cardiovascular.
Preténdese que o estudo teña un seguimento de catro anos e que desvele o valor prognóstico das cifras de presión arterial sobre a incidencia de eventos cardiovasculares (infarto de miocardio, accidente cerebrovascular, insuficiencia cardíaca e renal, ou morte prematura) nos pacientes con hipertensión e diabetes mellitus II ou prediabéticos (aqueles con factores de risco pero que aínda non cumpren criterios de diabetes).
O MAPA está chamada a ser a ferramenta indispensable no diagnóstico e seguimento do paciente hipertenso
Os expertos están convencidos de que os datos que se extraian axudarán a establecer o MAPA como ferramenta indispensable no diagnóstico e seguimento do paciente hipertenso e, así, dar resposta á necesidade inaprazable de optimizar a abordaxe da hipertensión. E é que as técnicas de diagnóstico e seguimento do paciente non variaron ao longo de moitos anos. Por este motivo insístese na procura do método máis fiable posible que achegue cifras de presión arterial real.
“Síndrome de bátaa branca”
EVOLVE é o resultado dos datos obtidos polo proxecto CARDIORISC, o último estudo levado a cabo pola SEH-LELHA sobre unha poboación de case 35.000 persoas hipertensas. Que a muller se mostra máis sensibilizada que o home polo control do seu hipertensión arterial, sobre todo na idade premenopaúsica; que despois a hipertensión arterial, o colesterol e o sedentarismo son os principais factores de risco de padecer enfermidades cardiovasculares -e no xénero masculino tamén o hábito tabáquico-, e que o sistema de medición MAPA é unha técnica fiable e precisa de controlar as cifras de presión arterial durante 24 horas foron algunhas das conclusións deste estudo anterior.
Da mesma maneira, CARDIORISC tamén evidenciou que co MAPA evítanse as cifras altas debido ao que se coñece de maneira coloquial como “síndrome de bátaa branca”. Esta situación afecta entre o 20% e o 30% da poboación hipertensa, que fai que as cifras aumenten a consecuencia do nerviosismo que lles produce a mesma toma en si na consulta ante un profesional da saúde.
Con todo, cando se toma a presión arterial fose da consulta ou no seu domicilio, os valores son normais. Iso fai que a automedición no domicilio e cada 20 minutos durante 24 horas elimine este efecto. Á vez, achégase información sobre a presión arterial nocturna que se relaciona de maneira significativa coa aparición de episodios cardiovasculares, ademais dun mellor control da hipertensión e maior implicación do paciente.
Os resultados tamén apuntan que o control da presión mediante MAPA é efectivo, cun 50%, fronte da medición convencional puntual (25%), xa que os valores son moi sensibles a diferentes factores como a hora do día, o cansazo ou o exercicio físico previo, a medición inadecuada nalgúns casos e o estado emocional da persoa. Os datos obtidos sinalan que coa medición convencional se sobrediagnostica ao redor dun 30% dos pacientes.
Con todo, a pesar de que os rexistros que o paciente ten no seu domicilio -con determinadas pautas e horarios para que os valores teñan criterio- teñen mellor diagnóstico que non o puntual en centro asistencial, nunca hai que descartar as medicións clínicas. Unha das posibilidades para reducir o nerviosismo que aflora antes da toma da presión é o autocontrol con técnicas de relaxación ou acudir á consulta polo menos media hora antes co fin de descansar ou relaxarse o suficiente para que as cifras sexan o máis próximas á realidade.
De todas as maneiras, ante unha hipertensión con presenza de bata “branca”, hai especialistas que avogan polo tratamento antihipertensivo naqueles pacientes en que se demostre ditas elevacións en calquera situación de tensión.
As conclusións de numerosos estudos relacionados coa hipertensión arterial (HTA) pon en evidencia que o 20% de pacientes diagnosticados abandonan o tratamento prescrito no primeiro ano, e que o 40% dos que seguen o cumprimento terapéutico fano de maneira inapropiada. Ante tales cifras, e a propósito de que a hipertensión é a primeira causa de mortalidade por eventos cardiovasculares, os especialistas puxeron en marcha o programa “Alcanza o teu obxectivo”.
Este programa, dirixido á poboación hipertensa co apoio de médicos, enfermeiras e laboratorios, pretende axudar ao paciente hipertenso para que se faga responsable do control da súa enfermidade, así como do cumprimento terapéutico. Trátase de conseguir cifras inferiores a 140 e 90 mmHg, e menores de 130 e 80 mmHg en pacientes diabéticos.
Para que o programa sexa un éxito é imprescindible que o paciente se fixe un obxectivo de presión arterial antes de empezar e implicarse co equipo médico. Para iso, desde as consultas de enfermaría ofrécense medidas de concienciación baseadas, algunhas delas, en recordatorios de medicación (esquecer algunha toma dáse no 80% dos afectados), con tarjeteros ou pastilleros, e educación sanitaria relacionada con hábitos de vida saudables e co risco que implica sufrir hipertensión.
