Novos tratamentos paira a calvicie

Un especialista andaluz sinalaba que homes e mulleres permitimos aos farmacéuticos facer o seu agosto á conta de remedios cos que non conseguimos nada: as mulleres con cremas adelgazantes e os homes con lociones crece-pelo. O que está claro é que a cosmética se converteu nun dos principais alicerces de consumo e os interesados depositan nos avances científicos grandes expectativas. O primeiro no que os tricólogos (especialistas do cabelo) están todos de acordo é en que non existe una soa forma de perder o pelo, senón varias.

A hipotricosis congénita e as displasias pilosas, por exemplo, son malformacións congénitas do cabelo que se dan en nenos que desde sempre presentan una cabeza pouco poboada, con pouco pelo ou cun cabelo pobre e escaso que rompe con facilidade e non chega xamais a alcanzar una lonxitude determinada. A maioría de veces é un defecto illado aínda que pode acompañarse dunha hiperqueratosis dos folículos pilosos e doutras alteracións raras como defectos en uñas e ollos, escasa sudoración e presentar moi baixa estatura. «Nestes casos demostrouse que a aplicación diaria dunha solución hidroalcohólica de minoxidil ao 1% mellora, lentamente, o proceso», explica Juan Ferrando, profesor titular de dermatoloxía na Universidade de Barcelona e vicepresidente da Academia Española de Dermatoloxía e Venereología (AEDV).

«En nenos maiores e adolescentes pode utilizarse minoxidil ao 2% (esta é a dose en que se comercializa), pero sempre baixo control facultativo posto que un mal uso da loción pode producir hipertricosis facial ou outros trastornos». A alopecia cicatricial débese a unha lesión causada directamente sobre a raíz do cabelo en forma de traumatismo, quendas de radioterapia ou quimioterapia, tricotilomanía (teima de estirarse o pelo até arrincalo na súa totalidade), tingas mal curadas, foliculitis crónicas do coiro cabeludo e enfermidades inflamatorias crónicas que afectan selectivamente ao bulbo piloso até conseguir o seu atrofia (liquen plano alicerce, lupus eritematoso, esclerodemia, pseudopelada ou alopecia frontal fibrosante).

«O máis importante é tratar a causa e, en segundo lugar, tentar reforzar o cabelo aínda conservado e recuperar o perdido, aínda que sexa en pequena instancia». De novo minoxidil a concentracións que oscilan entre o 3 e o 5% (recentemente comercializáronse preparados a esta concentración) pode ser de axuda, especialmente na alopecia por quimioterapia (está demostrado que se recuperan antes) e na tricotilomanía.

A alopecia androgenética é a típica alopecia masculina flanqueada por entradas e culminada con coronilla. Pero os dermatólogos lembran que algunhas mulleres tamén sofren en maior ou menor grao esta forma de alopecia difusa e paulatina nas rexións parietales. Paira complicar máis as cousas, hai até un 10% de homes que presenta o patrón difuso feminino en lugar do patrón masculino. Trátase dunha calvicie que cada vez se detecta en idades máis precoces, mesmo en nenos prepuberales, e que garda relación con antecedentes familiares.

Paira tratar este trastorno, Juan Ferrando consigna o valor de tres tratamentos suficientemente contrastados e con garantías científicas: o autotrasplante de cabelo, o tratamento tópico con minoxidil, en concentracións do 2% ao 5%, e o oral con finasterida de 1 miligramo. En canto ao autotrasplante de cabelo, os especialistas certifican que se trata dun método eficaz e seguro que se complementa cos anteriores, «aínda que despois do transplante, xa sexa home ou muller, hase de seguir o tratamento con minoxidil ou finasterida porque, pola contra, seguirase perdendo cabelos que por evolución natural corresponde que se perdan e só persistirían, aisladamente, os cabelos trasplantados».

Ferrando recomenda nestes casos lavar o pelo moi a miúdo. «Non é certo que o cabelo se perda por lavalo demasiado e, en cambio, una superficie ben limpa permite una mellor penetración do produto usado até a raíz». Finasterida, o tratamento oral, actúa impedindo a conversión da hormona testosterona a dehidrotestosterona (DHT), ao inhibir a acción da encima cinco-alfa reductasa que cataliza dita conversión. «Desta forma evita a incorporación da DHT ao folículo piloso e evita a alopecia». Estudos levados a cabo recentemente permitiron constatar a eficacia e seguridade do tratamento en homes de menos de 50 anos.

Máis aló desa idade hai que ter en conta que o tratamento pode reducir até nun 40% o antígeno prostático específico de superficie (PSA) que os urólogos identifican con cancro de próstata. Por este motivo, todo paciente asignado a este tratamento debe advertilo ao seu especialista ou ao médico de cabeceira que moitas veces é quen solicita a análise. En mulleres, finasterida reportou efectos beneficiosos do mesmo xeito que flutamida ou acetato de ciproterona (antiandrógenos), aínda que o uso destes dous últimos fármacos como antialopécicos aínda non sexa aprobado polas axencias do medicamento.

Os tricólogos depositan a súa confianza nas posibilidades dun novo axente, a dutasterida, que nos ensaios realizados até agora demostrou un efecto terapéutico superior mesmo ao de finasterida, por máis que os seus efectos secundarios obriguen a reformular a conveniencia de incorporalo ao arsenal terapéutico contra as calvicies. «O que parece claro é que nun futuro moi próximo aparecerán novas moléculas destinadas a conservar o coiro cabeludo e a desafiar a caída estacional», sinala Ferrando. Estes axentes terían por diana terapéutica a aromatasa, encima encargada do paso rápido dos andrógenos (hormonas masculinas) a estrógenos (hormonas femininas) no ciclo fisiológico do cabelo.

Por último, investigadores da European Hair Research Society (EHRS) conseguiron cultivar células nai de folículo piloso que han inoculado en superficies de coiro cabeludo paira pescudar si son capaces de crear cabelo novo. «O resultado foi moi esperanzador en animais de laboratorio, pero falta confirmar o mesmo éxito en seres humanos», afirma o experto.