Os coidados básicos son practicamente os mesmos para todos os pacientes. Pero cando un enfermo presenta un estado crítico, cando as súas funcións vitais son tan inestables que pode empeorar súbitamente, precisa servizos integrais de atención médica e de enfermaría de forma permanente e constante, ademais de equipos e instrumental que aseguren o adecuado control de diagnóstico e tratamento do paciente.
Cando unha persoa presenta un estado crítico, xa sexa actual ou potencial, require a totalidade de coñecementos médicos e de enfermaría: observación estrita, atención e control total e preciso, e capacidade de tomar decisións irreversibles de forma rápida e correcta, para a súa supervivencia. Cada detalle é crucial. Os pacientes críticos, aínda que poden presentar multitude de problemas físicos como respiratorios, cardiovasculares, gastrointestinales e neurológicos (non sendo excluíntes entre eles), poden requirir uns coidados esencialmente diferentes.
A parte do seguimento médico, bríndase un coidado integral da persoa que leva un abanico moi amplo en canto a necesidades básicas relacionadas coa fisioloxía (respirar con normalidade, comer e beber, eliminar refugallos, movemento e mantemento da postura adecuada, descansar e durmir, manter unha temperatura corporal adecuada), a seguridade (hixiene corporal e evitar perigos da contorna), a autoestima (comunicarse, expresar emocións, necesidades, medos), coa pertenza grupal (culto a unha relixión) e co auto-actualización (traballar, recrearse e satisfacer a súa curiosidade). Estas necesidades que son básicas de todo ser humano, debido ao problema de saúde non poden satisfacerse. É entón, e dunha maneira máis agudizada en pacientes críticos os cales mostran gran ou total dependencia, cando o persoal de enfermaría actúa para que todas elas estean cubertas.
Sobrecarga sensorial
A luz, a soidade e a multitude de ruídos xunto coa tensión provocan un efecto negativo no paciente
Especialmente nas nas Unidades de Coidados Intensivos (UCI), o paciente está exposto continuamente a un ambiente de urxencia, cunha sobrecarga sensorial debida a estímulos externos como a luz, a soidade, a perda de identidade, a multitude de ruídos que produce todo o aparataje durante as 24 horas do día, a parte da actividade diaria e frecuentemente frenética da unidade.
A estes factores únese unha alteración do estado emocional, derivado da ameaza de dor ou lesión corporal e a sensación de perda de control sobre un mesmo. Esta situación xera unha alteración tanto física como emocional que pode desencadear un estado de angustia ou tensión, resposta fisiológica e conductual do individuo, que tenta adaptarse á situación. Comunmente acompáñase de dificultade por conciliar o soño, alteracións en signos vitais, como taquicardia e hipertensión, mareos, náuseas e aumento de dor.
A luz, que adoita permanecer acendida as 24 horas, pode facer perder a sensación de día e noite. Tamén pode perderse a noción do tempo, do ciclo do soño e da rutina das comidas. Os pacientes na UCI raramente completan un ciclo enteiro de soño (de entre 80 a 120 minutos) debido ás constantes interrupcións, ruído e luces.
Algúns estudos sinalan que esta deprivación do soño é parte responsable das respostas delirantes, unha resposta global fronte á contorna e á enfermidade. A sedación resulta básica e fundamental nestes pacientes, sobre todo naqueles con ventilación mecánica, tanto polo compromiso pulmonar en pacientes postoperados como nos que presentan fallo respiratorio agudo. Aínda que é difícil asegurar que unha adecuada sedación inflúe na morbimortalidad, hai estudos que conclúen que si interveñen sobre a confortabilidad do paciente e a estancia hospitalaria. Existe a opinión xeneralizada desde o sector sanitario que os pacientes permanecen con doses máis insuficientes de analxésicos e sedantes do que cabería esperar, aínda que unha excesiva sedación podería prolongar a estancia.
A familia é un elemento crucial no proceso de saúde-enfermidade de todos os seus integrantes. Calquera proceso de enfermidade que afecte a un dos seus membros altera o seu equilibrio. O ingreso dun paciente con alto grao de illamento, como son as UCIs, supón unha barreira física e emocional para todos os seus integrantes. Por conseguinte, ten repercusións que non só afectan o binomio paciente-familia, senón tamén ao sistema de saúde. En estudos recentes maniféstase que a familia presenta un estado de ansiedade elevado durante toda a estancia, relacionado coa evolución do proceso e coa falta de contacto co paciente.
A necesidade de contar cun réxime de visitas máis aberto xa foi descrito por primeira vez en 1979, e desde entón suscitou controversias na maioría das UCIs. As necesidades dos familiares foron longamente estudadas. Nunha revisión da literatura atópase unha coincidencia na priorización destas necesidades, desde un aumento da calidade e cantidade da información ata de dispor dun réxime de visitas máis aberto e poder participar nos coidados que se lle prestan ao paciente, como a asistencia na alimentación e a hixiene.
En España, a maioría de unidades deste tipo ten un réxime restritivo de visitas, nas que entran un ou dous familiares, sendo imposible que se impliquen no proceso de coidados do enfermo. Na práctica diaria levan a cabo multitude de tarefas de relación cos familiares dos pacientes ingresados en UCI, aínda que maioritariamente baséase na información exclusiva do diagnóstico, prognóstico e tratamento. Este é o enfoque biomédico tradicional, orientado ao paciente e á súa enfermidade, aínda que segundo o código deontolóxico existe unha obrigación legal de prestar asistencia e coidados aos familiares dos pacientes ingresados, segundo recóllese na declaración de dereitos do paciente crítico.
Estudos levados a cabo neste tipo de unidades con sistema de visitas abertas e publicados en American Journal Critical Care e Journal of Advanced Nursing mostran que permitir o contacto de forma continua inflúe positivamente tanto no aspecto emocional como na súa recuperación. Unha investigación publicado en Herat&Lung conclúe que as visitas non producen efectos adversos, xa que a posible desestabilización hemodinámica (alteración na tensión arterial, frecuencia cardíaca e presión intracraneal) normalízase pasados 10-15 minutos.
As novas tendencias avogan por prestar asistencia aos familiares á vez que ao propio paciente en relación ao soporte, confort, información, proximidade e seguridade, abrigo no caso de pacientes terminais. A liberación do réxime de visitas ten un efecto máis positivo para pacientes e familiares que para o funcionamento da unidade en si. Basicamente, depende da opinión dos profesionais e das cargas de traballo da unidade.
