Aos nenos encántalles debuxar. Poden pasar unha tarde enteira debuxando e coloreando. Un deseño da familia cun sol radiante, un círculo moi ben trazado á idade de cinco anos ou un sorriso enorme no retrato que fai un de si mesmo son, ademais dun entretemento para eles, unha ferramenta para que os psicólogos poidan avaliar a súa personalidade e o seu desenvolvemento psicomotor. A continuación descríbense como algúns aspectos do debuxo poden proporcionar pistas sobre o desenvolvemento infantil.
O debuxo e o desenvolvemento psicomotor
Os primeiros intentos de debuxar empezan cara aos dous anos de vida. En realidade, a esa idade, realízanse garabatos, pois non se está preparado aínda neurológicamente para esbozar formas elaboradas como círculos ou figuras humanas.
É ao redor do tres ou catros anos cando os debuxos poden proporcionar pistas sobre o seu desenvolvemento psicomotriz
É ao redor do tres ou catros anos cando os debuxos poden proporcionar pistas sobre o desenvolvemento psicomotriz dun menor. “Cara ao tres ou catros anos, un neno pode debuxar formas xeométricas sinxelas, como unha liña recta”, comenta José Antonio Portellano, psicólogo e profesor da Universidade Complutense de Madrid. “A medida que se crece, no cerebro fórmanse conexións que se expresan, por exemplo, na capacidade para debuxar e escribir”, explica.
Por iso, a unha determinada idade, a maioría dos pequenos adquiriu algunhas habilidades no ámbito do debuxo. Deste xeito, espérase que un neno poida debuxar unha liña recta ao tres ou catro anos; un círculo cara ao cinco anos; e un cadrado, un rombo e unha cruz ao redor do seis anos.
Pero non é unha ciencia exacta. O feito de que un pequeno con cinco anos non poida debuxar un círculo non quere dicir, necesariamente, que sufra un atraso no seu desenvolvemento. “Pode dar pistas, pero sempre se realizan outras probas. Con todo, a partir do sete anos, os debuxos xa non son tan válidos para medir o desenvolvemento psicomotor“, engade o experto.
O debuxo e a personalidade
Ademais, a través dos debuxos, os menores expresan o seu mundo emocional e afectivo. Como explica Claudia López de Huhn, psicóloga do centro EOS (Instituto de Orientación Psicolóxica), “proxectan neles as emocións ás que non poden pór palabras”. Envorcan o seu mundo interior no papel en branco. É normal, por exemplo, que entre o catro e o sete anos debuxen monstros, xa que ten que ver cos seus medos e os seus pesadelos.
A través dos debuxos, os pequenos expresan o seu mundo emocional e afectivo
Esta experta recomenda que sexa sempre un especialista quen analice os debuxos dos nenos como expresión da súa personalidade. Quizais un proxenitor alértase porque o seu fillo sempre o debuxa como un vampiro. E, en realidade, o pequeno pode ser que non teña ningún conflito con el, senón que estea enganchado a unha serie de televisión protagonizada por vampiros.
De todos os xeitos, segundo López de Huhn, hai algúns sinais de alerta que poden levar a sospeitar que o pequeno sofre algún problema. “Por exemplo, se sempre escolle a cor vermella ou o negro para debuxar ou pintar: o primeiro está relacionado coa agresividade, e o segundo coa tristeza“, apunta a psicóloga. Outros indicadores son que os debuxos sexan moi pequenos en relación coa folla, xa que pode ser síntoma de timidez ou inhibición, ou que os debuxos sexan grandes de forma esaxerada, case saíndose do folio, “porque poden indicar falta de límites”, engade.
Doutra banda, o debuxo da figura humana proporciona moitas pistas sobre o concepto que un ten de si mesmo. “Hai quen debuxan unha figura e enseguida bórrana porque din que é fea. Pode ser un indicador de baixa autoestima“, puntualiza a especialista. Ademais, sombrear partes do corpo pode facer sospeitar que hai un problema con esa parte. “Os nenos baixiños adoitan sombrear as pernas”, aclara.
O debuxo da familia é un dos máis útiles para que os psicólogos exploren o mundo emocional do neno. “Dicir que debuxe unha familia, a que queira e como queira”, explica o psicólogo José Antonio Portellano. “Segundo a psicanálise, o pequeno sempre proxecta no debuxo a súa propia familia ou a que lle gustaría ter, ou aspectos que rexeita da súa familia”, asegura.
Pode darse o caso de que quizais debuxe á súa familia pero el non se inclúa. Como apunta Claudia López de Huhn, “isto pode significar que non sente ben integrado no núcleo familiar”. Aínda que, como remarca Portellano, “todos estes indicadores hai que tomalos con cautela”. E para iso, hai que avaliar o contexto familiar e social, o momento vital no que está o neno ou se naceu un irmán, entre outros aspectos.
