O glaucoma ou tensión ocular é un aumento da presión do globo que provoca lesións no nervio óptico e pode derivar en cegueira. Aínda se descoñece a razón da súa aparición e é una patoloxía infradiagnosticada: só a metade dos afectados recibe tratamento médico. En ocasións, afecta mesmo a varios membros de una mesma familia.
En 2010, calcúlase que haberá máis de 60 millóns de persoas no mundo afectadas dalgún tipo de glaucoma. En dez anos máis, a cifra pasará a 80 millóns. Serán máis propensas as mulleres que os homes, así como as razas asiáticas. Coñécese que o 12% das persoas cegas (4,5 millóns en todo o mundo) deben a súa condición a esta enfermidade.
A presión exercida no globo ocular non provoca, en xeral, sintomatología, polo que moitos pacientes ignoran que teñen glaucoma. Maribel Canut, do Departamento de Glaucoma do Centro de Oftalmoloxía Barraquer de Barcelona, recomenda exporse, a partir dos 50 anos, una visita ao especialista paira identificar o risco de glaucoma. Tanto o oftalmólogo como o optometrista poden medir a presión intraocular na cámara anterior do ollo, mediante un simple e indoloro procedemento denominado tonometría.
Diagnóstico complicado
A partir dos 50 anos, recoméndase visitar ao oftalmólogo paira descartar glaucoma
As medicións que superan os 20-22 mmHg indican un risco de glaucoma. Con todo, cada ollo ten una configuración distinta, o que permite este trastorno a presións consideradas “normais”. Os especialistas deben realizar sempre varias medicións paira diagnosticar un problema de glaucoma. É posible que este pase desapercibido e non se trate, ou ben se tente curar a pesar de non representar un problema (falso positivo).
Ante a dúbida, o exame cun oftalmoscopio, un instrumento que estuda o interior do ollo, pode revelar cambios causados pola enfermidade, visibles no nervio óptico. Outras veces, os especialistas utilizan una lente especial paira observar as canles de saída (gonioscopio). O glaucoma causa una perda da visión periférica ou puntos cegos no campo visual, polo que se pide ao paciente que mire de fronte, cara a un punto central, e indique cando é capaz de apreciar un feixe de luz.
Ante un ollo danado por unha infección, inflamación, tumor, catarata ou calquera trastorno ocular que interfira coa drenaxe da cámara anterior, pode aparecer un glaucoma reactivo ou secundario. Os medicamentos hipotensores ou antiinflamatorios non sempre responden, polo que, en ocasións, é necesario tratar con cirurxía.
Tensión oxidativo
Recentemente relacionáronse mecanismos de tensións oxidativo coa aparición do glaucoma primario, aínda que os neurotransmisores do ollo están involucrados nos sinais que recoñecen a influencia da hipertensión ocular na morte (apoptosis) das células ganglionares da retina e a perda das fibras do nervio óptico, que dá como resultado atrofia e cegueira. Oftalmólogos do Hospital Universitario Dr. Peset (Valencia), Centro de Especialidades de Monteolivete (Valencia) e Hospital Punta de Europa (Alxeciras) levaron a cabo un estudo con mostras de humor acuoso (líquido intraocular) e plasma de pacientes con glaucoma primario e enfermos con cataratas non patolóxicas, paira determinar tanto a tensión oxidativo como o nitrosativo (concentración total de óxido nítrico) destes dous trastornos oculares.
Os resultados conclúen que ambos os tipos de tensións aumentan no glaucoma primario, fronte ás cataratas, e que a serotonina e a súa metabolito facilitan a alteración do equilibrio do humor acuoso en pacientes con glaucoma -que aumenta a presión intraocular-. Os autores tamén apuntan que as moléculas analizadas na investigación poderían ser utilizadas no futuro como marcadores da evolución desta enfermidade ocular, paira facilitar o control da progresión e evitar a perda irreversible de visión.
O glaucoma trátase de forma permanente. Adminístranse pingas oculares todos os días. Estas pingas, como é o caso dunha prostaglandina que reduce a presión intraocular, requiren una formulación con aditivos conservantes que garantan a asepsia do produto e alarguen a súa duración, como o cloruro de benzalconio. Esta sustancia non supón un inconveniente, no caso de antibióticos ou colirios que se utilicen de forma puntual; pero ao ter que aplicarse cada día en contacto coa conjuntiva do ollo, poden provocar inflamación e lesionala.
Os conservantes benefician ao fármaco, pero prexudican ao ollo, un motivo polo que cada vez se opta máis por colirios, bágoas artificiais ou tratamentos en monodosis e sen conservantes. Estes adminístranse con frecuencia, sen lesionar o tecido fino e transparente que recubre a superficie externa do ollo.
