O primeiro bebé na parella

A chegada dun fillo transforma por completo a cotidianidad, tanto desde o punto de vista individual como desde unha perspectiva conxugal. O bebé cambia os hábitos dos proxenitores, que deben acondicionar o seu tempo, o seu espazo e os seus costumes a este novo membro da familia que non entende de horarios, días festivos nin fins de semana e que revoluciona coa súa presenza un fogar formado até entón só por dous. Esta transformación na vida das parellas, que en xeral produce enorme satisfacción e alegría, tamén pode traer consigo outros sentimentos menos positivos, mesmo xerar crises e conflitos que deben ser tratados a tempo.

“Hai que ter en conta que tanto o home como a muller son ‘un’ antes do nacemento dun fillo e ‘outro’ despois” -sostén Pilar Biscaíño, da Asociación Nacional de Educación Prenatal (ANEP)-. Nun principio pásase de ser dous a ser tres, é un cambio moi grande que require a reestruturación da parella. Segundo a especialista, coa chegada dun bebé a relación da parella sofre un proceso de cambio que pode xerar conflitos se non se está alerta. Estes problemas poden ser de moi diversos tipos e un dos máis frecuentes relaciónase cos pais, xa que aos homes cústalles atopar o seu papel nesta relación de tres: a nai, sobre todo nos primeiros meses, está moi pendente do neno, o seu mundo céntrase na criatura e o pai pódese sentir desprazado.

“Outro conflito pode darse porque non coñecemos ao bebé. É un ‘terceiro’ co que temos que iniciar un proceso de empatía”, agrega Biscaíño. “Por iso, é fundamental una boa comunicación, abrir o espazo paira o diálogo na parella”. A experta asegura que outras cuestións non desexadas que pode xerar o nacemento dun fillo son os sentimentos negativos como a ansiedade, a culpabilidade e os temores. “Preguntámonos si ímolo a facer ben, si seremos bos pais. Por isto, é preciso prepararse paira a chegada do bebé, revisar o noso ‘neno interior’, as pegadas de nosa propia infancia”.

Biscaíño subliña, ademais, que a decisión de ter fillos debe estar por encima da parella, xa que o bebé non é una forma de “salvar” una relación pouco sólida. “Hai algúns matrimonios que creen que o bebé pode arranxar un vínculo que non sexa armónico e isto é un erro. Por exemplo, si o bebé ‘vén arranxar algo’ probablemente vai vivir con ese mandato ao longo da súa vida, quizais vai ter un afán de excesiva rixidez. Visto o visto, é fundamental que a parella se vincule ben, fálelle ao bebé como un adulto, e que non lle manteñan á marxe senón que traten de integralo”.

Por esta razón, a preparación paira recibir un bebé é moi importante e paira iso existen cursos, libros e terapias que poden favorecer a chegada dun neno ao fogar. Desde a Asociación Nacional de Educación Prenatal (ANEP) realizan as seguintes suxestións ante a chegada do primeiro bebé:

• A primeira suxestión é realizar un traballo persoal, xa sexa con axuda dun especialista ou a partir una introspección, paira coñecer as pegadas da nosa infancia.
• Una segunda suxestión é contactar co noso eu íntimo, os nosos sentimentos, temores, inseguridades e expectativas.
• A terceira proposta é aumentar o diálogo na parella, favorecendo a comunicación e escóitaa activa.
• En cuarto lugar, é indispensable relaxarse, buscar momentos de silencio e estar só paira recibir mellor ao bebé.

A reformulación dos roles dos homes e as mulleres na nosa sociedade provocou cambios en todas as ordes da vida pero fundamentalmente nas relacións familiares. Si hai unhas décadas atrás o coidado dos nenos era responsabilidade exclusiva das nais, hoxe esta función dista de ser unicamente das mulleres. Por este motivo, ante a chegada dun neno os pais e as nais deben resolver como se repartirán o coidado do bebé, axustando e adaptando, na medida do posible, os seus horarios.

Una das posibilidades que ofrece a lexislación española desde 1999 é a de solicitar una baixa maternal paira poder dedicar o catro primeiros meses da vida do neno sen ter obrigacións laborais. A partir da promulgación da chamada Lei de Conciliación da Vida Laboral e Familiar, número 39/1999, establécese no artigo 48 que “as seis semanas inmediatas posteriores ao parto son de descanso obrigatorio paira a nai, pero o pai pode gozar de forma simultánea ou sucesiva coa nai dunha parte ou de todo o período de dez semanas posteriores do total do dezaseis”. Este dereito esténdese aos fillos adoptivos, nos supostos de adopción e acollemento, xa sexa a partir da decisión administrativa ou da resolución xudicial pola que se constitúe a adopción.

Aínda que até este momento o número das solicitudes de baixas paternales é moi inferior á das maternais, tamén é certo que se nota un certo incremento no número de pais que solicitan os permisos. Segundo datos do Instituto da Muller, 239.858 persoas pediron permisos pola chegada dun fillo en 2003 e só o 1,54% do total foron homes. Pero se se miran os datos en perspectiva, obsérvase que houbo un incremento respecto das porcentaxes de 2000, ano no que os permisos demandados polos homes non chegaban ao 1% do total.

As solicitudes de excedencia paira dedicarse ao coidado dos nenos tamén teñen rostro feminino, xa que o 96,38% foron solicitados polas nais, e o abandono do mercado de traballo por cuestións familiares produciuse case nun 94% por parte das nais, sempre segundo un estudo do Instituto da Muller, baseado en datos do Instituto Nacional da Seguridade Social. Tanto nos índices de excedencias como nos de abandono do traballo rexístrase un leve aumento da porcentaxe de homes que asumen as responsabilidades da atención dos nenos, pero aínda continúan sendo sectores moi minoritarios na sociedade española.

Xunto cos cambios profundos no estilo de vida da parella que leva a chegada do bebé, aparecen outras modificacións na cotidianidad, como as alteracións no soño, os cambios nos ritmos das comidas e a frecuencia das relacións sexuais.

Segundo o Colexio Americano de Obstetricia e Ginecología, a continuación das relacións sexuais pode realizarse, en liñas xerais, despois de catro semanas. De todos os xeitos, cada caso é diferente e a parella debe consultar ao xinecólogo paira evitar problemas de saúde ou de seguridade. No libro Que se pode esperar cando se está esperando, considerado a “Biblia” das embarazadas porque vendeu máis de vinte millóns de exemplares en todo o mundo, inclúense una serie de suxestións respecto diso: deixar de lado as tensións, manter una boa comunicación e crear un bo ambiente. “Cando a familia pasa de dúas a tres, a parella xa non pode facer o amor cando e onde quere”, afirman os autores do texto. “En lugar diso, deberá aproveitar a oportunidade cando se presente ou ben establecer un programa ben planificado”.

Os momentos de absoluta e completa intimidade veranse drasticamente reducidos coa chegada do bebé á familia e por iso o idilio poderá ser menos espontáneo, pero isto non indica que a calidade do vínculo véxase deteriorada. Ademais, os expertos suxiren que se busquen formas alternativas de gratificación que inclúan bicos, caricias, diálogos e redescubrir o pracer de estar xuntos, sobre todo nos primeiros meses, ata que os ritmos reaxústense á nova vida familiar.

Carlos San Martín, pedagogo e terapeuta sexual da Fundación Sexpol (Sexualidade e política), asegura que “o corrente e o desexable é que non se perda nunca o contacto sexual, mesmo antes e despois do parto. Pódense realizar relacións sexuais masturbatorias, que non conclúan en penetración, ou ben xogos eróticos, caricias, charlas”. O especialista explica que todas as transformacións que levan o parto e o coidado do bebé -traballos, preocupacións, actitude de protección- xeran un cambio enorme que debe ser conversado entre os pais. “Xeralmente, o home vaise e a muller queda ao coidado do neno e isto pode provocar problemas de parella, pero iso depende de como se resolva a situación. Un fillo pode reforzar a relación en función de como se viva o seu nacemento”.

San Martín advirte de que nalgunhas parellas a chegada do fillo provoca a chamada “Síndrome do terceiro“, é dicir, entre a parella aparece una terceira persoa que pode modificar a relación. Algúns homes senten que se lles despraza, certas mulleres consideran que o home non se preocupa polo fillo e todos estes sentimentos poden provocar que se resinta a vida sexual da parella.

Paira evitar conflitos, o terapeuta recomenda o diálogo: “cada un ten que preocuparse de pedirlle á parella o que queira e comunicarse mellor. O fundamental é falar porque coa chegada dun bebé as parellas reaccionan de formas moi diversas segundo a personalidade dos pais, a historia familiar e a historia da relación”.