O afán por estimular o desexo e mellorar a potencia sexual foi unha obsesión en todas as civilizacións e relixións. Esperma de balea, pel de sapo ou escaravellos son supostos afrodisíacos, cuxos efectos están máis preto do mito que da realidade. Ata a data, poucos estudos científicos avalaban a eficacia e a seguridade destes produtos. Un recente estudo achega información e analiza moitos dos afrodisiacos naturais, aínda que os expertos avisan de que estas sustancias non están exentas de efectos indesexables.
Só o ginseng, o azafrán e a yohimbina son afrodisíacos verdadeiros. Estas son as conclusións dun equipo de científicos da Universidade de Guelph (Canadá), que efectuou unha revisión de estudos realizados sobre os afrodisíacos naturais. Entre todas as sustancias supostamente afrodisiacas, só o azafrán, o ginseng e a yohimbina parecen ter os efectos buscados. O Panax ginseng, coñecido como ginseng ou ginseng chinés, é unha planta de orixe asiática. A súa raíz emprégase de maneira tradicional en medicamento chinés e utilízase desde fai miles de anos como tónico e estimulante. Segundo o estudo, as súas propiedades afrodisiacas son fundadas, con efectos positivos sobre o impulso e o rendemento sexual.
O azafrán tamén aprobou o exame. Esta especia derivada da flor “Crocus sativus” xa se utilizaba no Antigo Exipto para aromatizar e seducir, así como para realizar ablucións nos templos e lugares sacros. Ademais do azafrán, outros ingredientes culinarios con supostas propiedades afrodisiacas son o allo, o cravo e o jengibre, que parecen ter certos efectos no estímulo do impulso sexual. Xunto con estas, unha sustancia máis que sería efectiva é a yohimbina, un alcaloide que se extrae da cortiza dunha árbore africana chamado Yohimbe. Antes da Viagra®, era un dos axentes utilizados para mellorar a disfunción eréctil, aínda que os seus efectos son moderados.
O estímulo afrodisíaco actúa a varios niveis, xa que as propiedades sensuais dalgúns alimentos baséanse no seu analogía con órganos sexuais
No estudo revísanse outras sustancias de uso común como afrodisíacos, como o ambrein (sustancia perfumada do ámbar), Muira puama (unha especie de árbore orixinaria de Brasil), a raíz de maca (planta de Ándelos peruanos), a pel do sapo Bufo ou a famosa cantaridina española, alcaloide obtido dun pequeno escaravello verde.
De todas as maneiras, os científicos avisan de que estas sustancias non son inocuas, xa que poden ter efectos secundarios, como aumento da tensión arterial, nerviosismo, insomnio ou dor de cabeza, entre outros. Na maioría delas non se realizaron estudos de seguridade e non se atopan baixo ningún mecanismo de control. Por outra banda, non é infrecuente atopar produtos falsos con supostas propiedades afrodisiacas. A principios de 2011, desarticulouse unha rede que introducía en España medicamentos ilegais sen embalaxe e que despois os comercializaba como afrodisíacos naturais.
Viño e chocolate
O viño e o chocolate son, sen dúbida, dous dos supostos afrodisíacos clásicos, cuxos efectos beneficiosos teñen lugar a varios niveis. O alcol é un dos máis antigos. Actúa como desinhibidor da conduta, facilita o encontro sexual e incrementa o desexo, pero ten un efecto contraditorio: pode dificultar a erección. Algo similar ocorre co cannabis: ten efectos depresores e relaxantes que fan esquecer prexuízos e tabús, así como un aumento da percepción de sensacións. Con todo, nas mulleres diminúe a lubricación vaginal e dificulta o orgasmo e, nos homes, reduciría a produción de testosterona, hormona que xera apetito sexual.
En canto ao chocolate, a súa textura, aroma e sabor fan que o estímulo pracenteiro que provoca o seu consumo abra os sentidos e predisponga á sensualidade. Por outra banda, contén unha sustancia -feniletilamina- que parece ter un efecto sobre os niveis de serotonina e endorfinas cerebrais. Estas son sustancias relacionadas coa sensación de pracer e benestar, que poden predisponer ao erotismo e á práctica do sexo. Outros alimentos que parecen estimular a produción destas sustancias son as recoiro e ameixas, que poderían favorecer a liberación de hormonas sexuais. Neste caso, o estímulo actúa a varios niveis, xa que as propiedades sensuais dalgúns afrodisíacos baséanse no seu analogía con órganos sexuais, como no caso de recoiro e ameixas.
A pesar dos avances científicos, a mellora do apetito sexual é un tema que hoxe en día aínda non se resolveu de maneira satisfactoria. Nos homes, máis que na falta de desexo, o problema céntrase nas dificultades para obter unha erección satisfactoria, mentres que nas mulleres o problema máis importante se focaliza na falta de desexo, sobre todo, ao chegar a menopausa. Non hai fármacos que incrementen o desexo sexual nos homes.
Ao contrario da opinión xeral, a Viagra® (sildenafilo) non é un estimulante da libido. En realidade non actúa sobre o desexo, senón sobre o mecanismo da erección, que facilita o efecto local de enchido dos corpos cavernosos do pene.
Un dos tratamentos que poden actuar sobre o desexo masculino asociado á andropausia son os parches de testosterona. É unha terapia de substitución hormonal xustificada por baixos niveis de testosterona. Nas mulleres, a testosterona tamén xoga un papel. Coa menopausa, ademais dunha caída significativa do nivel de estrógenos, tamén hai unha redución na produción de testosterona. Os baixos niveis desta hormona asócianse a unha diminución do desexo sexual, con redución dos pensamentos e a excitación.
Doutra banda, hai uns meses, Boehringer Ingelheim anunciou que abandonaba o proceso de comercialización da flibanserina. Coñecida como a “viagra rosa”, este antidepresivo frustrado prometía ser o primeiro tratamento eficaz para mellorar o desexo sexual feminino. A FDA negou a súa autorización debido a que había dúbidas sobre a súa seguridade e aos baixos índices de efectividade.
