Máis da metade dos nacementos producidos nos grandes núcleos de poboación urbana de España responden a mulleres inmigrantes. O único preocupante, en termos de saúde pública, é que unha boa parte débese a embarazos non desexados e de poboación adolescente. Un estudo levado a cabo pola Axencia de Saúde Pública de Barcelona, destinado a investigar e promover os hábitos contraceptivos na poboación inmigrante, fai un retrato da situación actual.
Imagen: king of hiking
Elia Díez tomou parte nun estudo levado a cabo pola Axencia de Saúde Pública de Barcelona (ASPB) en colaboración co Ministerio de Sanidade e Consumo. O estudo en cuestión, explica a experta, analiza os cambios de patróns reprodutivos operados en relación coa poboación inmigrante, e delata un importante aumento de interrupcións voluntarias do embarazo que afecta sobre todo ás adolescentes.
«Se en Marrocos 28 de cada mil nacementos corresponden a mulleres con idades comprendidas entre os 15 e os 19 anos, en Ecuador hai 66 nacementos e nos países do África subsahariana róldase os 143 nacementos por mil. Isto contrasta cos tan só 6 nacementos por mil, a cargo de nais adolescentes, que se producen en España», explica Díez.
A especialista recoñece que os problemas de saúde derivados dun alumeamento adolescente só se describiron en menores de 17 anos e que non habería por que temer complicacións nos embarazos de adolescentes de 18 ou 19. «Con todo, o que preocupa á Administración son as complicacións sociais derivadas da devandita situación; falamos de mulleres en plena etapa educativa que se verán obrigadas a relegar as responsabilidades da carreira, a atrasar a súa entrada no mercado laboral ou a establecer precipitadamente unha vida familiar», sinala Díez.
Percepcións de muller
Estudar as percepcións de mulleres de distintas comunidades inmigrantes con respecto á maternidade, os embarazos adolescentes, contracepción e aborto foi o que o equipo de Díez levou a cabo no seu estudo de intervención. «Necesitabamos coñecer por que esas mulleres vindas de fóra teñen problemas á hora de expor a súa planificación familiar, tendo en conta que aquí en España contan cunha cobertura xinecolóxica universal e unha boa rede de centros onde consultar e achar asesoramento», explica.
En calquera caso, as estatísticas españolas informan que nos últimos anos aumentaron o número tanto de nacementos como de interrupcións do embarazo. A modo de consulta, o estudo solicitou información de 16 mulleres orixinais de Marrocos, 11 de Rumania, 8 de Filipinas, 14 de Paquistán, 8 de Senegal e 45 de Latinoamérica.
Nalgunhas culturas, a contracepción só pode xustificarse dentro do matrimonio e o aborto está mal vistoTodas consideraban a maternidade moi importante, aínda que vinculada ao matrimonio. Frases como «unha familia sen nenos non é unha familia» ou «o pracer de ser nai é propio de toda muller» lideran a opinión das mulleres consultadas.
A modo de paradoxo, fíxose na enquisa unha valoración moi negativa do embarazo adolescente (cando as estatísticas do noso país confirman que as adolescentes que máis quedan embarazadas son inmigrantes), e a incongruencia é maior se se ten en conta que nos países de orixe a idade de concepción do primeiro fillo vai en aumento. «En Marrocos, por exemplo, a media de idade para o primeiro embarazo pasou dos 16 aos 21», indica Díez. Frases como «non podes coidar ben aos fillos se es demasiado novo» fixéronse constar na consulta.
Apreciacións culturais
Xustificando a necesidade de estratexias de planificación familiar, as mulleres inmigrantes consultadas razoaron que haxa máis fecundidade nas zonas máis pobres e nos ambientes rurais. «No campo os fillos resultan moito máis baratos que na cidade, onde deben afrontarse gastos de escola e roupa, entre outros».
Algunhas mulleres supeditan a oferta laboral aos desexos de procreación: «o traballo é o primeiro, e os fillos despois». Houbo un certo consenso en que máis de tres fillos dificultan as opcións de buscar traballo. O sinal cultural leva á maioría a considerar prohibidas as relacións prematrimoniales, amparándose en ideas relixiosas. A contracepción só pode xustificarse dentro do matrimonio e o aborto vese mal.
Nas culturas de influencia musulmá é o home quen detenta todas as decisións, incluída a de ter fillos. Maridos, irmáns ou pais foron, por mor desta enquisa, os principais destinatarios de trípticos sobre planificación familiar elaborados pola ASPB. As mulleres inmigrantes recoñecen que en España a muller ten moita máis independencia, «aínda que non tanto como noutros países europeos».
Un caso aparte, sinala Díez, son as mulleres romanesas de etnia non xitana, cun nivel educativo sensiblemente superior ás demais mulleres inmigrantes, curiosamente máis proclives a abortar que a planificar a súa vida reprodutiva ou sexual. Respecto da maternidade afirman que «cando acabe os estudos e consiga un bo traballo empezarei a preocuparme polo de ter fillos». Tamén subliñan que a xente vén aquí a traballar e non a formar unha familia.
Imagen: arròsalforn / FlickrO SIRIAN (Saúde e Reprodución en mulleres Inmigradas e Autóctonas Non usuarias dos servizos de saúde reprodutiva) é un programa piloto que a Axencia de Saúde Pública de Barcelona puxo en marcha para tratar de paliar os problemas de mulleres, tanto inmigrantes como autóctonas, á hora de planificar a súa vida reprodutiva. Obviamente, vai dirixido a mulleres que habitualmente non utilizan os servizos da rede pública asistencial e, en consecuencia, padecen unha importante desinformación.
O obxectivo non é outro que o de conseguir que estas mulleres visiten os ambulatorios para consultar sobre planificación familiar. Nun principio, o programa implantouse nos barrios barceloneses de Poble Sec e Sant Antoni, intervindo directamente sobre un total de 400 mulleres. Por máis que desde a ginecología insístase en que os embarazos deben programarse e que se desaconsellan en mulleres de menos de 20 anos, as estatísticas informan que en Barcelona se producen cada ano preto de 800 embarazos deste tipo e que a maioría termina en interrupción.
Ambulatorios, asociacións de veciños, sindicatos, escolas, locutorios e comercios foron equipados con trípticos en distintos idiomas e con iconas facilmente reconocibles (abundan as mulleres analfabetas), instando a que as mulleres inmigrantes diríxanse a centros de saúde pública. Unha vez formulada a petición de consulta, enfermeiras especializadas acoden ao domicilio da solicitante e proporcionan consellos e información sobre métodos anticonceptivos.
