O Alzheimer aínda non pode curarse, pero si é posible previr ou atrasar a súa aparición. Polo menos, en opinión dos expertos, quen aseguran que uns hábitos de vida saudables (dieta equilibrada e exercicio), así como manter a mente activa (ler, facer crucigramas…) e levar una vida social plena son fundamentais na loita contra este mal progresivo e irreversible. Una doenza que en España ten una prevalencia do 8% entre os maiores de 65 anos e do 20% entre as persoas octoxenarias.
Un mal impredicible
O alzheimer é una enfermidade identificada por vez primeira en 1906. É a forma máis común de demencia en idades avanzadas, pero tamén pode iniciarse de forma precoz na cuarta ou quinta década da vida. Aínda que é un mal progresivo e irreversible – aínda non existe un tratamento que o cure-, o diagnóstico precoz e o coñecemento dos seus síntomas poden aliviar a ansiedade do paciente, ademais de propiciar un tratamento adecuado que retarde as etapas avanzadas da enfermidade. Pero as solucións contra esta doenza non quedan aí. Cada vez son máis as voces de científicos que se alzan defendendo a posibilidade da prevención desta enfermidade. Entre estes expertos atópase José Manuel Martínez Lage, membro da Real Academia de Medicamento e coordinador do Comité Científico da Confederación Española de Familiares de Enfermos de Alzheimer e Outras Demencias (CEAFA).
A enfermidade aparece no 98% dos casos despois dos 65 anos, e é una doenza moi “democrática”, xa que afecta tanto a ricos como a pobres e non fai excepción de xénero, raza, xeografía ou relixión.
A prevalencia de Alzheimer é dun 8% entre os maiores de 65, e do 20% entre os maiores de 80
Estudo xenético
Un modo habitual de previr as enfermidades é estudar as posibilidades de que una persoa poida chegar a verse afectada. Desgraciadamente, Na actualidade non é posible aínda predicir esta enfermidade nas persoas menores de 50 anos.
na actualidade non é posible aínda predicir esta enfermidade nas persoas menores de 50 anos
Nestes casos é necesario pedir consello xenético. “Nunha alta proporción de casos pódese atopar una mutación xenética responsable da enfermidade. Una vez demostrado que existe nun enfermo, os seus descendentes, aínda estando sans, poden someterse a un test xenético si así se lles aconsella. Tal proba indicará si herdaron a mutación ou non. En caso afirmativo padecerán alzheimer e se o test é negativo, estas persoas terán o mesmo risco de enfermar que as demais”, explica José Manuel Martínez Lage.
En todas as enfermidades inflúen os xenes, ben favorecendo a súa aparición, ben protexéndonos fronte a elas. É o caso de doenzas como a asma, a artrite reumatoide, o infarto de miocardio ou a diabetes. No Alzheimer pasa o mesmo: existen xenes que nos fan máis vulnerables ante el e outros que nos defenden desta enfermidade. Na actualidade son coñecidos algúns destes xenes de risco como o chamado APOE E4, aínda que debe aclararse que posuír este xene non é necesario nin suficiente paira padecer a enfermidade. As investigacións actuais viran ao redor desta cuestión coa finalidade de coñecer o perfil xenético de predisposición de cada individuo paira padecer ou non este mal. De momento, con todo, son poucas as consecuencias prácticas que puideron extraerse. No futuro estímase que os estudos xenéticos, persoa a persoa, poderán ser de gran utilidade.
Hábitos saudables
Existen posibilidades reais de prevención ou atraso desta enfermidade? Non existe dúbida de que así sexa. É a opinión do doutor Martínez Lage, xa que explica que hai que entender o alzheimer como o resultado da interacción do noso xenoma co ambiente, a crianza e o estilo de vida que se seguiu. Así, o Centro de Educación e Referencia sobre a enfermidade de Alzheimer da EE. UU. (ADEAR) acaba de publicar un estudo sobre as posibilidades de prevención desta enfermidade. “Non está aínda nas nosas mans modificar os xenes, nin os causantes da forma familiar da enfermidade nin os que facilitan a súa aparición. Tampouco podemos parar o tempo e facerse maior ou moi maior é una condición moi proclive paira sufrir alzheimer. Pero si se poden modificar todos os factores ambientais que xa se coñecen para que o proceso non ocorra ou atrase moito a súa aparición.
Non está de acordo con esta opinión María Jesús Morala, responsable da Asociación de Familiares de Enfermos de Alzheimer (Afal), quen asegura que na actualidade é inviable falar cientificamente de prevención ou curación da enfermidade, xa que non se coñecen as súas causas. Na súa opinión, todos os consellos que se propoñen paira previr ou atrasar a enfermidade non son específicos paira esta enfermidade, senón que son válidos paira todas as persoas e beneficiosos paira a poboación en xeral. Por este motivo, sinala que só se poderá falar de prevención “cando se coñeza a causa e a que se debe atacar”. E a asociación centra as súas forzas na investigación básica, en coñecer mellor o funcionamento do cerebro humano e as enfermidades que o destrúen, “co obxectivo inmediato de coñecer os mecanismos da enfermidade que rouba a personalidade dos enfermos e que causa unha gran dor nas familias dos afectados”, expón.
Si coincide coa aseveración do doutor Martínez Lage o estudo da revista Science do pasado 5 de agosto, no que se expón a importancia dun cambio no estilo de vida paira evitar o Alzheimer e afirma que é “un compromiso que ha de respectarse durante toda vida”, a pesar da dificultade dos mozos paira aceptar a conveniencia dunha vida sa paira ter una vellez feliz e librarse do Alzheimer, pois segundo indica o doutor “renunciar aos praceres da vida epicúrea actual non se acepta nada ben, e non entra tampouco nos plans da xente adulta”.
Entre os cambios de hábitos de vida que poden atrasar ou previr a aparición de Alzheimer os expertos destacan os seguintes:
Os especialistas aconsellan ás persoas maiores exercitar a memoria polo menos durante 40 minutos ou una hora diaria
A estas recomendacións, habería que engadir os consellos de ámbito médico pairas as persoas de 60 anos en diante: