O recente e devastador incendio na comarca xerundense do Alt Empordà suscita o interese por saber achega do impacto da inhalación do fume sobre a saúde respiratoria. Cando se respira moita cantidade de fume e estase moi próximo ao foco, pódese sufrir unha intoxicación aguda, perder a conciencia e, mesmo, morrer. Os enfermos respiratorios son os máis vulnerables fronte á aspiración de gases procedentes da combustión dun incendio forestal. No entanto, máis preocupante que a inhalación puntual do fume dun gran incendio é a mantida ao longo do tempo dos contaminantes da atmosfera provenientes da emisión de fábricas e vehículos, advirte nesta entrevista Ramón Fernández, coordinador da área de medio ambiente da Sociedade Española de Pneumoloxía e Cirurxía Torácica (SEPAR).
Calquera inhalación de calquera sustancia que non sexa o aire normal, senón que sexan sustancias nocivas, pode influír no aparello respiratorio e provocar certos trastornos.
Depende do que se inhale, da cantidade e do que se estea exposto. Se se está moi preto da fonte onde se producen as emisións ou se inhala unha gran cantidade de emisións, pódese sufrir unha intoxicación aguda.
Hai dúas situacións. Por unha banda, pódese sufrir unha intoxicación grave por inhalación de gases que interferen no mecanismo da respiración, como o monóxido de carbono, o que pode provocar a perda do nivel de conciencia e a morte do individuo. E, en canto ao aparello respiratorio, a inhalación dun gas que non é o aire normal pode dar lugar a alteracións de tipo irritativo, que non interferen no mecanismo da respiración ou do intercambio de gases; a persoa reacciona con tose e sensación de afogo.
“Case todos os contaminantes, en función das condicións climáticas, actúan a distancia”A exposición ao fume dun incendio un día concreto non ten tanto relevo a longo prazo como a exposición mantida aos contaminantes de varios tipos de compoñentes do aire, sobre todo ás emisións das fábricas e os coches, cuxos efectos si que están máis relacionados con enfermidades cardiovasculares, tumores ou outro tipo de máis enfermidades graves e a longo prazo. Así que non ten tanto impacto a inhalación do fume dun incendio como a contaminación pola emisión de gases de distinto tipo.
Case todos os contaminantes, en función das condicións climáticas, actúan a distancia e non só teñen un impacto no sitio do incendio; dilúense na atmosfera e poden chegar máis lonxe, polo vento e as presións. Pero os cadros de intoxicación aguda prodúcense na zona do incendio e son raros a distancia.
Os pacientes respiratorios crónicos teñen problemas derivados dos contaminantes. Entre eles figuran as persoas con asma, con enfermidade pulmonar obstructiva crónica (EPOC) ou con afectación pulmonar por padecer fibrosis quística. Todos estes pacientes, cando hai un incremento brusco dos contaminantes do aire que respiran, xa sexan dun incendio ou doutro tipo de contaminación, poden sufrir unha agudización ou exacerbación do seu problema respiratorio. Isto tradúcese nun aumento dos ingresos hospitalarios e un maior consumo de recursos sanitarios.
“Os cadros de intoxicación aguda prodúcense na zona do incendio e son raros a distancia”Nin menos nin máis, senón distinto. Depende do tipo de obxectos ou materiais que ardan en cada caso e do produto da combustión. No incendio das Torres Xemelgas (EE.UU.) arderon multitude de partículas distintas que se inhalaron. Pero non é que sexa máis ou menos tóxico, senón do volume que se inhale e a repetitividad da inhalación; do intensa que sexa a exposición no tempo, máis que do momento agudo.
Se se estivo exposto ao fume dun incendio e téñense síntomas, é bo acudir aos servizos sanitarios para descartar que non haxa ningunha complicación e valoralo.
A vía de entrada habitual ao sistema sanitario son os médicos de atención primaria ou os servizos de urxencias. Depende dos síntomas que se teña ou estado, pódese decidir ir á consulta do médico de atención primaria ou a urxencias.
Evitar inhalar o fume dun incendio “é complicado, posto que nunca se está preparado. Un enfróntase a algo inesperado. E o mellor é non exporse á inhalación do fume e aos gases derivados”, destaca Ramón Fernández.
Aínda que unha opción para protexerse dos gases procedentes da combustión é taparse os orificios nasais e bucais, o idóneo ante un incendio é, sempre, “seguir as normas de protección civil, non exporse e manter unha actitude preventiva e fuxir. Os profesionais saben como desafialos, pero a poboación que se expón á inhalación de fumes ten menos posibilidades de poder afrontalo, sobre todo os enfermos respiratorios”, sinala a coordinador da área de medio ambiente da Sociedade Española de Pneumoloxía e Cirurxía Torácica. De feito, “as evacuacións fanse sempre con intención preventiva, para que a poboación expóñase o menos posible non xa ás chamas, senón aos produtos derivados da combustión”, aclara Fernández.
