Foron o produto máis demandado pola poboación desde que saíron as primeiras noticias da chegada da COVID-19 a España. Pero as máscaras levan esgotadas en practicamente todas as farmacias do país desde a última semana de febreiro. O Goberno comprou 550 millóns de unidades a China e, entre tanto, a produción nacional, a doméstica mesmo, non cesou. Pero sabemos cando debemos utilizalas? Cales son as adecuadas? Non todas protexen das infeccións da mesma maneira; algunhas, nada. No seguinte artigo, respondemos ás principais dúbidas.
Que tipos de máscaras hai no mercado?
Segundo o Ministerio de Sanidade, Consumo e Benestar Social, a COVID-19 transmítese “ fundamentalmente a través das secreciones respiratorias, ben por contacto directo pola emisión de pingas de máis de 5 micras”. Para evitar o contaxio, existen no mercado dous tipos de máscaras: as cirúrxicas e as autofiltrantes FFP1, FFP2 ou FFP3 (estas, cunha eficacia de filtración do 79 %, 92 % e 98 %, respectivamente). A OMS recomenda unha eficiencia do 95 % para partículas de 0,3 micras de diámetro, co que serían as FFP2 e as FFP3 as máis adecuadas para este uso.
Que máscara póñome se me contaxiei?
As máscaras cirúrxicas son as máis habituais de atopar en farmacias e as máis fáciles de adaptar a nariz e boca. María José Sierra, xefa da área do Centro de Coordinación de Alertas e Emerxencias Sanitarias do Ministerio de Sanidade, Consumo e Benestar Social, aclara que “a máscara cirúrxica ten un papel moi importante nas persoas que están excretando o virus. Por iso sempre dicimos que cando unha persoa inicia os síntomas, debe utilizar unha máscara cirúrxica, pois é unha barreira para que o virus non poida transmitirse aos demais, incluído o persoal sanitario”. Segundo o Ministerio de Sanidade, se un paciente dá positivo en COVID-19 convidaráselle a que “se coloque unha máscara tipo cirúrxica e derivarase ao circuíto de illamento co fin de evitar o contacto coas persoas que están a ser atendidas no circuíto convencional”. A Organización Mundial da Saúde (OMS) á súa vez aclara que “non é necesario levar máscara durante a estancia nunha habitación individual”.
Debo usar máscaras na rúa?
Non, se non estás contaxiado. Sierra incide en que “se un camiña pola rúa sen máscara, non ten ningún risco de contaxiarse o virus polo aire que respira”. De feito, en xaneiro de 2020, a OMS publicou unhas directrices sobre a COVID-19 nas que advirte que “cando non está indicada, a utilización de máscaras médicas dá lugar a gastos innecesarios, obriga adquirir material e crea unha falsa sensación de seguridade que pode facer que se descoiden outras medidas esenciais, como a hixiene das mans”.
Imaxe: Ministerio de Sanidade
Quen deben usar as máscaras autofiltrantes?
No outro lado están as máscaras autofiltrantes FFP1, FFP2 ou FFP3. A xefa da área do Centro de Coordinación de Alertas e Emerxencias Sanitarias aclara que “este tipo de máscaras autofiltrantes utilízanse sobre todo nos hospitais. Para determinadas técnicas e en contacto con determinados pacientes, protexen de ser infectado e teñen moita capacidade de filtración. Son para persoal sanitario que se enfrontan a outras actividades”.
O Ministeriode Sanidade explica de maneira precisa que se o tratamento do paciente leva aerosois, inclúe intubación traqueal ou ventilación manual, “deberase reducir ao mínimo o número de persoas na habitación e todas deberán levar unha máscara autofiltrante FFP2 e FFP3”. Pero pode ocorrer que o paciente teña unha máscara autofiltrante, entón, o Ministerio sostén que, nestes casos, “non incluirá válvula de exhalación, pois o aire é exhalado directamente ao ambiente sen ningún tipo de retención e favoreceríase, no seu caso, a difusión do virus”.
Serven as máscaras de tea feitas en casa?
Hai varios expertos que falan da utilidade das máscaras de tea feitas en casa. De feito, en 2013 a American Medical Association (AMA) publicou un informe en Disaster Medicine and Public Health Preparedness onde desaconsellaba o seu uso. Recentemente, o médico e divulgador científico Ignacio Crespo sinalaba nun artigo no diario A Razón que “a OMS as desaconsella terminantemente. Entre outras cousas, porque non pode recomendar algo que non pasou os controis de calidade pertinentes. O ideal é que se fabriquen en lugares desinfectados, utilizando teas que a respiración non humedeza con facilidade e cuxo armazón sexa o máis prieto posible, pechando o paso ás partículas do exterior”. No mesmo texto, Crespo comentaba que unha máscara feita con tea de algodón só protexía do 59 % de partículas menos de dúas micras, “un trapo de cociña do 79 % e, con sorte, unha bolsa de aspiradora do 86 %”.
Deben usar máscaras os nenos e bebés?
Aínda que os casos en nenos e bebés con COVID-19 son residuais, o Ministerio de Sanidade, Consumo e Benestar Social si ditou recomendacións sobre o uso de máscaras neste sector da poboación. Os menores dun ano non deben utilizar máscaras, pero “deberán manterse nos coches, cadeiras ou sistemas de retención de bebés e apartados dos demais pacientes”. Se o paciente ten máis dun ano pero non tolera a colocación das máscaras, haberá que “manterlles afastados, polo menos, dous metros do resto de pacientes”. Estas excepcións non exclúen, por suposto, aos seus acompañantes, que si deberán empregar máscara para non contaxiarse.
Canto tempo protéxeme unha máscara?
Xa sexan cirúrxicas ou autofiltrantes, as máscaras son produtos desechables en si mesmos. O seu uso está limitado non polos días ou horas nos que se utilicen, se non polo seu emprego. De feito, a OMS aconsella que se cambien “axiña que estean húmidas e non se reutilicen as máscaras dun só uso”. Pero, sobre todo, non servirán de nada, se non se combina co lavado frecuente de mans cunha solución hidroalcohólica ou con auga e xabón.
