Proxenitores que non permiten que os seus fillos vaian de excursión, que fan os deberes por eles, que non lles deixan durmir en casa dun amigo… A sobreprotección infantil axuda a acougar a angustia dos pais, pero pode ser unha pedra no camiño para o desenvolvemento dos seus descendentes. Neste artigo explícanse os perigos de protexer en exceso aos fillos e que consecuencias ten na saúde mental do futuro adulto. Doutra banda, tamén se achegan consellos para evitar a sobreprotección infantil.
A relación dos proxenitores cos seus fillos é determinante para o desenvolvemento psicolóxico destes. No entanto, hoxe en día, é frecuente que moitos pais, por cuestións laborais, sentan culpables por non poder pasar máis tempo con eles e envórquense de forma excesiva e sobreprotectora.
Os proxenitores sobreprotectores son aqueles que, de maneira continua, están pendentes de evitar que os seus fillos se expoñan a situacións conflitivas, angustiantes ou dolorosas. Son quen lles fan os deberes se ven que son incapaces, que toman decisións que por idade xa deberían tomar os seus nenos, que dan todo o que lles piden para evitar que se frustren, os que non queren que vaian de excursión ou que queden a durmir en casa dalgún amigo, que non lles encargan tarefas do fogar, que non queren separarse nunca deles, que desculpan calquera erro ou travesura que cometan os seus fillos, entre outras.
Os perigos da sobreprotección infantil
Numerosas investigacións sinalan que a sobreprotección pode ser un lastre para o desenvolvemento do neno e que, mesmo, pode afectar de forma negativa e profunda ao futuro adulto. Aínda que non todos os pequenos reaccionarán igual ante un estilo relacional sobreprotector por parte dos seus pais, moitos terán baixa tolerancia á frustración e unha incapacidade para recoñecer os seus erros, serán inseguros con problemas para relacionarse cos demais, terán un desenvolvemento psicolóxico inferior á súa idade ou serán nenos que sempre están aburridos ou descontentos.
As equivocacións e os pequenos desgustos axudan aos nenos a desenvolver unha saudable tolerancia á frustraciónOs pais que sobreprotegen aos seus fillos cren que, actuando como o fan, protéxenlles dos desgustos e as frustracións da vida. Pero, en realidade, conseguen o efecto contrario. As emocións negativas, como a frustración, son o seu mellor adestramento. Durante os primeiros anos de vida, é necesario que os nenos sintan que os seus proxenitores están para protexerlles. Deste xeito, crecen con confianza para aventurarse a explorar o mundo. Pero, aos poucos, tamén deben equivocarse e sentirse frustrados ou aburridos. Son os pequenos desgustos os que lles axudarán a desenvolver unha saudable tolerancia á frustración.
Unha investigación realizada no ano 2007 por científicos da Universidade de Illinois (EE.UU.) mostra que canto menos protexen os pais aos seus fillos das emocións negativas, maior é o grao de madurez destes. Así mesmo, detrás da negativa de moitos nenos por ir ao colexio pode haber un exceso de protección (sobre todo, por parte da nai). E esta sobreprotección pode xerar un perigoso círculo vicioso. O pequeno excesivamente protexido polos seus proxenitores non quererá separarse deles, porque sente inseguro. Así que os pais, ao ver que o neno se pon nervioso en determinadas situacións (como ir de excursión), reaccionarán protexéndoo aínda máis.
Sobreprotección con consecuencias na saúde mental do futuro adulto
Pero as consecuencias negativas do exceso de protección dos fillos non acaban na infancia ou a adolescencia. Unha persoa que pasa por estas etapas da vida tan importantes para o desenvolvemento persoal sen apenas frustrarse, porque viviu sobreprotegida, pode sufrir moito cando se penetre na “xungla” da vida adulta.
Un dos recursos que empregan os psicólogos para analizar o estilo relacional dos proxenitores cos seus fillos é o PBI (Instrumento de Vínculos Parentales). Esta ferramenta mide a sobreprotección (control, infantilización e negación da autonomía) e o coidado. En función destes dous factores, hai catro grandes vínculos parentales: óptimo (alto coidado, baixa sobreprotección), ausente ou débil (baixo coidado, baixa sobreprotección), constreñido (alto coidado, alta sobreprotección) e control sen afecto (baixo coidado, alta sobreprotección).
Gordon Parker, psiquiatra da Universidade de Nova Gales do Sur (Australia), realizou unha interesante investigación na que relacionaba estes estilos educativos cos trastornos máis habituais dos adultos. Observou que quen sufrían problemas depresivos, neurosis de ansiedade ou esquizofrenia e máis recaían sinalaban que os seus pais foran moi sobreprotectores pero pouco coidadosos (vínculo de control sen afecto). Noutro estudo, Stanley Rachman, psicólogo da Universidade de British Columbia (Canadá), sinalou que os pacientes con trastorno obsesivo compulsivo tiñan aos seus pais como sobreprotectores.
Ver pasalo mal a un fillo non é agradable. No entanto, o sufrimento ou a frustración son aspectos fundamentais no desenvolvemento dos nenos. É necesario que os proxenitores sobreprotectores aprendan a sufrir menos en situacións nas que o seu impulso é protexer ao fillo cando “non toca” (por exemplo, se teñen o impulso de que non vaia de campamentos por medo a que “lle suceda algo”). Así mesmo, é aconsellable analizar o porqué da sobreprotección dos adultos: falta de autoestima , unha infancia problemática, problemas de parella, sentimento de culpa como pais…
Os adultos poden e deben protexer aos seus fillos, pero non sobreprotegerles. Protexer significa deixar que estes se equivoquen ou sufran pero que sintan que os seus pais están para axudarlles. Os especialistas pon como exemplo que non hai que facerlles os deberes; son os escolares quen deben realizalos e, se non o logran, pedir axuda aos seus proxenitores. E non hai que anticiparse á frustración. Hai que deixar que o neno se equivoque ou se frustre de cando en vez (sen pór en perigo a súa integridade física ou psicolóxica), para que vaia madurando.
