Suspenso en actividade física

Un estudo recente con 68.055 pacientes de máis de 14 anos revela que só o 12% da poboación practica exercicio físico de forma adecuada. Os expertos néganse a considerar a unha persoa fisicamente activa si non realiza polo menos tres sesións semanais de actividade física moderada de polo menos 30 minutos de duración. «Son tantos os datos que avalan os beneficios do exercicio que a actividade física débese recetar escrupulosamente desde os centros de saúde en cada visita médica», sostén o presidente da Sociedade Española de Medicamento de Familia e Comunitaria, semFYC, Luís Aguilera.

Exercitarse non só é bo paira calquera persoa sa, senón tamén paira pacientes con enfermidades crónicas como bronquites, hipertensión arterial, diabetes, cancro, obesidade, osteoporose ou artrose. Os médicos de familia queren acabar coa idea errónea de que un enfermo non debe practicar exercicio físico. «Trátase de pautar convenientemente a duración, a frecuencia ou a intensidade da actividade que van practicar, igual que facemos á hora de asignar un determinado medicamento», sinala o experto.

Con semellante fin, a semFYC elaborou un manual sobre prescrición de exercicio no tratamento das enfermidades crónicas. A obra anima aos profesionais a prescribir programas de exercicio físico como una forma de previr, tratar e rehabilitar enfermidades, introducindo ademais una melloría sensible na calidade de vida. «Sabemos que a idade tampouco non é una contraindicación paira practicar exercicio de maneira regular e adaptado ás condicións de cada paciente», puntualiza Aguilera. «Todos podemos exercitarnos nun grao ou outro, desde andar un treito a paso algo lixeiro ou correr, polo menos tres días á semana e durante polo menos media hora».

Aguilera subliña que convén empezar de forma progresiva e continuada, evitando ese recurso tan habitual como nefasto de levar a cabo grandes esforzos un só día de fin de semana. «Os beneficios do exercicio déixanse sentir a longo prazo e de forma gradual, e por iso é preciso ser constantes», engade.

«Estamos ante un factor de risco importante que, asociado aos hábitos de vida actuais, ten un impacto negativo sobre a saúde e aparece implicado no desenvolvemento de numerosas enfermidades», explica Ortega. En España, advirte, a prevalencia do sedentarismo é superior á de calquera outro factor de risco como o tabaquismo ou o consumo de alcol. Ortega, que tomou parte tamén nun estudo sobre exercicio físico nun centenar de pacientes fumadores e non fumadores, asegura que esta práctica «axuda a deixar de fumar e que a intensidade do exercicio inflúe no abandono do tabaco».

O experto asegura que a razón de que na maioría das citas bibliográficas de experimentos de exercicio físico con fumadores rócese o desastre é que a actividade proposta era demasiado suave. Segundo a súa experiencia, «correr una distancia moderada é un exercicio suficientemente intenso como paira facelo incompatible co hábito de fumar». Ortega aclara que un 70% de quen empezaran a correr no seu estudo fíxoo coa idea en mente de abandonar o tabaco.

Exploracións como un electrocardiograma ou una proba de esforzo poden ser necesarias ao prescribir exercicio en persoas maiores ou con risco cardiovascular. «Sabemos, no entanto, que os pacientes activos viven uns tres anos máis de media con maior calidade de vida e autonomía persoal que os pacientes inactivos», explica.

Os resultados do estudo sobre promoción do exercicio físico levado a cabo pola semFYC mostran que as mulleres son máis sedentarias que os homes e que, paradoxalmente, os anciáns (maiores de 74 anos) son os adultos máis activos (27,2%), seguidos polo grupo de idade de entre 65 e 74 anos (26.7%). Montserrat Romaguera, responsable do estudo, asegura que o máis rechamante desta investigación foi comprobar a poboación nova é en España a máis sedentaria.

«Por este motivo, deberiamos buscar programas que estimulen a este colectivo a ter una vida máis activa». A investigadora propón levar a cabo políticas sociais dirixidas a mellorar os horarios laborais, o peso do deporte nos plans educativos e a accesibilidade universal ás instalacións deportivas. Recoñece, no entanto, que as diferenzas de actividade apreciadas por idades tamén se explican porque a poboación maior conta con máis tempo libre, «o que sempre facilita a motivación e a posibilidade de insistirlles nos beneficios que vai ter paira a súa saúde», di a experta.

Asume Romaguera que o sedentarismo das mulleres débese, na maioría dos casos, a que adoitan dispor de menos tempo libre que os homes. «Asumen as tarefas domésticas, o coidado da familia e, en xeral, tenden a percibir como algo menos importante a actividade física», explica. A paridade en canto a actividade física só se iguala entre ambos os xéneros a partir dos 65 anos, etapa na que os fillos xa abandonaron o núcleo familiar ou as mulleres están xubiladas.

A pesar de que nos últimos 10 anos observouse un lixeiro incremento das historias clínicas nas que consta que se preguntou ao paciente si realiza exercicio físico e hanse pautado prácticas, o estudo da semFYC revela que só un 44% dos profesionais interroga aos cidadáns sobre este asunto nas súas visitas. «Se o comparamos co rexistro doutras variables, como poidan ser a hipertensión arterial, o colesterol ou o tabaco (que figuran no 90% das historias clínicas), trátase dunha taxa ben ridícula», asegura Romaguera.