Terapias alternativas: que non che dean gato por lebre

As terapias alternativas preséntanse como substitutas dos tratamentos convencionais (cirurxía, quimioterapia e radioterapia) e prometen a cura do cancro. As terapias complementarias son as que se utilizan juntamente co medicamento convencional; por tanto, non se ofrecen como unha cura ao cancro, senón como unha axuda para mellorar os efectos secundarios dos tratamentos, xerar benestar e reducir a dor ou ben para aumentar as probabilidades de recuperación.

Cantos tipos de terapias alternativas hai?

Existe unha gran variedade de técnicas e procedementos dentro deste tipo de enfoque, pero para mostrar algúns exemplos, non hai máis que seguir a clasificación que establece o Centro Nacional de Medicamento Alternativo e Complementario de Estados Unidos:

• Sistemas integrais ou completos. Inclúense nesta denominación a homeopatía, a naturopatía, o ayurveda e o medicamento tradicional chinesa.
• Terapias biolóxicas. Empregan sustancias como herbas, alimentos e vitaminas.
• Métodos de manipulación e baseados no corpo. Céntranse no movemento dunha ou máis partes de corpo, como a quiropráctica, a osteopatía, a quiropraxia, a reflexología, o shiatsu, a aromaterapia e as masaxes.
• Enfoques sobre a mente e o corpo. Fan referencia á interacción entre a mente, o corpo e o comportamento, e técnicas de control mental que afectan as funcións físicas e promoven a saúde. Algunhas destas prácticas son o ioga, a meditación, a oración, a curación mental e as terapias creativas relacionadas coa arte, a música e a danza. Neste enfoque tamén se inclúen as que defenden a orixe emocional da enfermidade e, por tanto, a curación mediante a resolución do conflito (bioneuroemoción, biodescodificación, bioreprogramación, etc.).
• Terapias sobre a base da enerxía. Baséanse no uso de supostos campos de enerxía para influír no estado de saúde, como fan o tai chi, o reiki, o qi gong (chi-kung), a terapia floral ou o toque terapéutico.

Son seguras as terapias alternativas?

Todos os tratamentos, tanto se son de medicamento convencional, alternativa ou complementaria, poden presentar riscos para a saúde. Por iso, é fundamental que conten con estudos científicos de calidade e ser aprobados polas autoridades sanitarias. Os tratamentos que utiliza o medicamento convencional contan con estes avais; as terapias alternativas non. Por tanto, con rotundidade, non son seguras.

Mención especial merecen as denominadas “pseudociencias” e os “produtos milagre” dos que non hai ningunha evidencia científica. O risco destes produtos radica en que, en ocasións, impide que o paciente reciba a terapia adecuada para a súa enfermidade ou abandone o tratamento establecido polo seu oncólogo, substituíndoo por un alternativo.

Por iso, o paciente debe ter en conta os seguintes consellos:

• Consulte co seu médico sobre calquera tratamento de medicamento complementario ou alternativa que estea a utilizar ou que se expoña usar.
• Lembre que os produtos de herboristería ou suplementos dietéticos poden interactuar cos medicamentos que estea a tomar e ter efectos negativos para a súa saúde.
• Se está baixo supervisión de máis dun médico, informe a todos eles do tratamento complementario ou alternativo que estea a empregar.
• Infórmese dos datos científicos que existan sobre a eficacia do tratamento, os seus efectos, os seus beneficios e os seus riscos.
• Se decide utilizar un tratamento de medicamento complementario, elixa con coidado ao profesional encargado da aplicación e o seguimento do mesmo.

• Solicite ao seu médico que lle recomende onde acudir para recibir o tratamento complementario. Tamén pode consultar cunha organización profesional para que lle asesore respecto diso.

As terapias alternativas son útiles para pacientes con cancro?

O medicamento alternativo que promove o emprego de terapias de eficacia non probada cientificamente substituíndo aos tratamentos oncolóxicos convencionais pode ser moi prexudicial para os pacientes de cancro e, por iso o seu uso desaconséllase con rotundidade.

NON, NON e NON. O medicamento alternativo non conta con evidencia científica, polo que o seu emprego, substituíndo aos tratamentos oncolóxicos convencionais, pode ser altamente prexudicial para os pacientes con cancro. Por tanto, rotundamente: desaconsellamos a súa utilización. Desde a Asociación Española Contra o Cancro (AECC) recomendamos aos pacientes con cancro que non tomen ningún tipo de sustancia ou produto natural, que non realicen ningunha terapia sen coñecemento do seu oncólogo e que nunca abandonen o seu tratamento oncolóxico.

Doutra banda, algunhas terapias complementarias, utilizadas de maneira conxunta co tratamento oncolóxico e baixo supervisión e control médico, poden ter efectos beneficiosos para aliviar síntomas, paliar efectos secundarios dos tratamentos e mellorar a calidade de vida dos pacientes.

Aspectos importantes para lembrar

• Hai que afastarse das terapias non convencionais que prometen curar o cancro.
• Algunhas terapias promociónanse como complementarias, pero o que aconsellan é que se vaian abandonando aos poucos os tratamentos convencionais. É importante ter claros os riscos de deixar o tratamento oncolóxico habitual.
• As actividades que conseguen un efecto de benestar psicolóxico (meditación, mindfulness, reiki, etc.) non solucionan os problemas psicolóxicos cando existen. Por tanto, se o paciente opta por acudir a este tipo de actividades, estas deberán ser sempre complemento dunha terapia psicolóxica completa levada a cabo por profesionais da psicoloxía.
• Pódese buscar o benestar xeral con terapias complementarias, pero tamén existen moitas outras actividades habituais que poden xerar esa mesma sensación de relaxación e agrado, como ver unha película, charlar cun amigo, cociñar, dar paseos polo campo, etc., sen que supoñan un gasto económico.
• Débese informar o médico sempre que se queira empezar unha terapia complementaria. Algunhas poderían ser prexudiciais para a saúde e interferir co tratamento médico.
• Lembre: o feito de que un produto sexa “natural” non significa que sexa inocuo.