Numerosas persoas consomen cada día suplementos vitamínicos. Os motivos son variados pero a maioría pretenden previr enfermidades e mellorar o rendemento físico e intelectual. Desde hai anos, especúlase coa posibilidade de que a inxesta de determinadas vitaminas, sobre todo, as vitaminas E e C, reduza a incidencia de cancro. O suposto papel protector das vitaminas exerceríase grazas á súa acción antioxidante que actuaría previndo danos celulares.
Algúns ensaios con resultados positivos revelaron que as vitaminas, pola súa poder antioxidante, previñan o dano celular. Entre eles destaca un ensaio finlandés de 1994, con alfatocoferol e betacaroteno, que constatou unha redución do 34% na incidencia de cancro de próstata. Con todo, un estudo posterior (o ensaio HOPE-T00), no ano 2005, non mostrou diferenzas entre os tratados con vitamina E ou con placebo. A pesar desta limitada evidencia, a moitos adultos, sobre todo na EE.UU., recoméndaselles tomar de forma regular vitaminas E e C para previr o cancro.
Un estudo publicado recentemente na revista “Arquives of Internal Medicine” resolve de maneira definitiva o tema xa que non demostra que a inxesta habitual de suplementos vitamínicos preveña determinadas enfermidades, concretamente cancro e enfermidades cardiovasculares. O estudo fixo un seguimento a preto de 162.000 mulleres que superaran a idade da menopausa, das que 42% tomaba de forma regular complexos vitamínicos. Foron observadas durante unha media de oito anos e constatouse que todas elas tiñan practicamente a mesma incidencia de cancro, enfermidades cardiovasculares e morte por todas as causas.
As vitaminas non protexen fronte ao cancro
Outro estudo publicado hai pouco aborda unha cuestión similar, e conclúe que as vitaminas fracasan na prevención do cancro. Concretamente analizouse o papel das vitaminas C, E e o betacaroteno. Os investigadores analizaron a 8.171 mulleres, que foron asignadas a dous grupos. Un dos grupos tomou vitamina C (500 miligramos ao día), vitamina E (600 unidades a días alternos) e betacaroteno (500 miligramos a días alternos), mentres que o outro foi tratado con placebo.
Neste caso tamén se trataba de mulleres de máis de 40 anos que foron seguidas unha media de nove anos. Durante o seguimento, 624 mulleres desenvolveron cancro, das que morreron 176. Os investigadores non atoparon ningunha evidencia significativa de que os suplementos vitamínicos incidisen no risco de desenvolver cancro entre todas mulleres. Os resultados foron publicados en liña na revista “Journal of the National Cancer Institute”.
Numerosos expertos opinan que a utilización de suplementos vitamínicos de forma xeneralizada non ten demasiado sentido
Coa finalidade de achegar un pouco máis de luz ao tema, a fundación Cochrane efectuou un metanálisis, de todos os estudos de calidade publicados, sobre o papel dos antioxidantes na prevención do cancro dixestivo. En total identificáronse 14 ensaios aleatorios que sumaban 170.525 participantes. En nove deles avaliábase o betacaroteno; en catro, a vitamina A; noutro catro, a vitamina C; en cinco, a vitamina E; e, por último, o papel do selenio en seis ensaios.
Este metanálisis non mostrou efectos significativos da administración de suplementos antioxidantes sobre a incidencia de diversos tipos de cancros gastrointestinales. Pola contra, do sete ensaios de maior calidade nos que constaba a mortalidade, demostrouse que os suplementos antioxidantes aumentárona. O único oligoelemento que mostrou resultados positivos foi o selenio, xa que en catro ensaios verificouse un efecto beneficioso significativo sobre a incidencia de cancro gastrointestinal.
A conclusión é que non se demostra que os suplementos antioxidantes teñan efecto preventivo sobre os cancros gastrointestinales e que, contrariamente ao que se esperaba, parecen aumentar a mortalidade global. Así mesmo consideran que o efecto potencial preventivo do selenio debe estudarse con maior profundidade.A recente publicación simultánea dos resultados de dous ensaios -o SELECT (Selenium and vitamin E cancer prevention) e o PHSII-, achega valiosa información pola súa calidade e o gran número de participantes (35.000 e 14.000, respectivamente). Cabe destacar como curiosidade que o PHSII incluíu só a médicos como poboación estudada.
En ambos os estudos observouse que, tras un seguimento entre 7 e 12 anos, nin o selenio nin a vitamina E (administrados por separado ou en combinación) ou a vitamina C reducían o risco de padecer cancro de próstata ou algún outro tipo de cancro. O impacto sobre a mortalidade tampouco era significativo. Aínda que o tema non pode darse definitivamente como pechado, polo momento e coa evidencia dispoñible, non poden recomendarse os suplementos vitamínicos para previr o cancro.
Contén a nosa dieta as vitaminas necesarias?
Hai discrepancias acerca da dieta e o consumo de vitaminas. Existen dúas posturas ben definidas: a de quen afirman que na nosa dieta hai unha carencia vitamínica e a daqueles que consideran que a hipovitaminosis é só un mito. Os primeiros, que conforman unha minoría, argumentan esta deficiencia nutricional baseándose na escasa calidade do que inxerimos, considerando que a maior parte dos alimentos son pouco ricos en vitaminas e que, a miúdo, as nosas dietas son pouco variadas.
Tamén obxectan que outros factores poden afectar de forma negativa nosas rutinas alimenticias, tales como a falta de tempo, problemas económicos ou unha mala educación nutricional, de modo que é fácil ter deficiencias nalgún nutriente. Isto observouse nalgunhas poboacións de diversos países desenvolvidos, nos que se rexistraron niveis baixos de ferro, iodo e outros minerais, nutrientes directamente relacionados coas vitaminas.
Doutra banda, numerosos expertos opinan que é difícil padecer deficiencias vitamínicas na nosa sociedade actual, xa que as cantidades dos devanditos nutrientes que o noso organismo necesita son mínimas e a calidade dos alimentos da nosa dieta é suficiente alta, de modo que a utilización de suplementos vitamínicos non ten demasiado sentido e, a miúdo, abúsase do seu consumo.
A principal recomendación que lanzan os especialistas é consumir como mínimo cinco racións ao día de vexetais e froitas frescas, xa que son a maior fonte de vitaminas da nosa dieta. Co fin de garantir que inclúa a cantidade necesaria de vitaminas, tamén hai unha serie de recomendacións á hora de conservar e preparar os alimentos que poden resultar útiles: aconséllase non cociñar en exceso os alimentos e esperar ao momento de ebulición para cocelos, no canto de levar a auga a ferver con eles dentro.
Así mesmo hai que ter en conta, á hora de consumir produtos frescos como as froitas e verduras, que a pel e a casca conteñen gran cantidade de vitaminas. Por este motivo, aconséllase no posible preservala. Os produtos frescos son os que posúen unha maior cantidade de vitaminas e son preferibles fronte aos produtos envasados e precocinados.
Por último, comentar que hai procesos biolóxicos e industriais que resultan beneficiosos desde o punto de vista nutricional xa que incrementan o contido en vitaminas ou axudan a conservalo. Algúns destes son as fermentacións lácticas, o curado dos embutidos e xamóns, as esterilizaciones UTH rápidas, a ultracongelación e a vaporización en alimentos como o arroz.
