Que é o broncoespasmo?
Un broncoespasmo é un estrechamiento repentino do conduto bronquial. Prodúcese pola contracción ou tensión da musculatura dos bronquios e bronquiolos, o que provoca unha redución do fluxo de aire igual ou superior ao 15 %. Os síntomas do broncoespasmo son:
- dificultade para respirar.
- sibilancias (respiración rouca ou con asubíos).
- tose.
- dor no tórax.
- sensación de disnea (pouco aire).
O broncoespasmo pode ter distintas causas. Entre as máis frecuentes está unha inflamación das vías respiratorias, unha reacción alérxica (hiperreactividad bronquial) ou unha irritación pola fricción do aire, o arrefriado excesivo ou o secado das vías respiratorias. Esta última circunstancia é o que se denomina broncoconstricción ou broncoespasmo inducido polo exercicio (BIE).
Por que o exercicio físico pode provocar unha broncoconstricción?
A broncoconstricción inducida por exercicio é un incremento transitorio da resistencia e a reactividad das vías aéreas. A causa principal é o arrefriado das vías aéreas: durante a práctica deportiva, ao respirar pola boca e non polo nariz (hiperventilando), o aire non se quenta nin humedece, polo que chega frío e seco ás vías respiratorias inferiores.
Canto menor sexa a temperatura e a humidade ambiental, máis probabilidades de que ocorra este fenómeno. Por iso, adestrar en zonas con climas fríos favorece a aparición da BIE.
A calidade do aire tamén inflúe na posibilidade de sufrir un broncoespasmo durante a práctica deportiva. Si os niveis de contaminación ambiental ou de concentración de pole son elevados, os riscos increméntanse.
Así mesmo, o estado de saúde do deportista (sobre todo no que se refire ás vías respiratorias) é outro factor determinante.
O exercicio provoca asma?
A pesar de que a broncoconstricción inducida polo exercicio denomínase asma inducida polo exercicio, isto non significa que o exercicio provoque asma nin que as persoas que teñan esta patoloxía deban deixar de practicar deporte.
Clinicamente só evidenciouse que a BIE é máis frecuente nas persoas que teñen asma diagnosticada (ocorre no 70-80 % dos pacientes con asma), nos atletas de elite, nos nenos e nos maiores de 65 anos.
Como evitar a BIE?
As crises de broncoespasmo adoitan aparecer durante a realización dun exercicio físico (con frecuencia aos 10 ou 15 minutos do comezo) ou ao finalizalo. Normalmente os síntomas remiten de maneira espontánea aos 30 minutos sen realizar máis intervención que o descanso.
A mellor maneira de evitar a BIE é tomar medidas preventivas como as seguintes:
🔹 Quecemento antes e volta á calma despois
Antes de comezar a práctica deportiva, é fundamental realizar unha rutina básica de quecemento de, polo menos, 10 minutos. Estirar e para que, aos poucos, o corpo entre en calor non só pode evitar os broncoespasmos, senón tamén as lesións musculares e articulares.
Tras finalizar o adestramento debemos dedicar un tempo a volver á calma, baixando o ritmo cardíaco e respiratorio progresivamente.
🔹 Respiración
É importante tratar de respirar polo nariz, evitando facelo pola boca. Desta forma, o aire que chega aos pulmóns estará máis tépedo e coa humidade correcta.
🔹 Protección nos días máis fríos
Cando a temperatura é máis baixa, e co fin de quentar a respiración (sobre todo si efectúase pola boca), podemos recorrer a colocarnos unha bufanda ou unha braga de pescozo sobre o nariz e a boca.
🔹 Máscara
Si os niveis de contaminación ambiental ou de concentración de pole son máis elevados do habitual, recorrer a unha máscara durante o adestramento evitará que as vías respiratorias se congestionen. Tentar realizar o exercicio físico no interior durante eses días é outra opción para ter en conta. Tamén hai que eludir, na medida do posible, practicar deporte xunto a vías congestionadas de tráfico ou en parques e xardíns durante a floración.
Como se diagnostica e trata o broncoespasmo por exercicio?
Si sófrense varios episodios de broncoconstricción inducida por exercicio físico é conveniente consultar a un especialista co fin de que valore a nosa afección e, si é o caso, indíquenos o tratamento que debemos seguir. Entre as probas que nos realizarán figuran o test de esforzo (indicados especialmente en pacientes menores de 25 anos), as espirometrías e as oximetrías.
En canto aos tratamentos, os broncodilatadores agonistas beta–2 son os fármacos máis habituais. Actúan sobre as vías respiratorias provocando un ensanche e, en consecuencia, un aumento do fluxo do aire. Tómanse 15–30 minutos antes do exercicio. Poden ser de acción rápida ou inmediata, como o salbutamol e o fenoterol, que duran entre 4 e 6 horas, e de acción prolongada, como o salmeterol e o formoterol, cuxa acción se estende desde as 12 ás 14 horas.
