1. Fase aguda: trámites durante a estancia hospitalaria
Nese primeiro momento de hospitalización do paciente, os trámites que se deben realizar poden ser os seguintes:
🔶 Incapacidade Temporal
Si a persoa con DCA estaba de alta na Seguridade Social ou en situación asimilada ao alta (percibe prestación de desemprego, permiso de maternidade ou paternidade…), débese solicitar o seu baixa laboral ao seu médico de cabeceira e presentala na empresa, INEM, Seguridade Social ou mutua de referencia segundo o caso.
Iso permitiralle á persoa percibir unha prestación económica que trata de cubrir a falta de ingresos durante o tempo que non poida traballar. Esta situación de incapacidade temporal pode durar un ano ou alargarse por un máximo 18 meses , segundo a valoración que vaia facendo durante ese tempo a Seguridade Social.
🔶 Permisos de traballo para algúns membros da familia
Os permisos por accidente, enfermidade grave ou hospitalización poden ser remunerados (da Seguridade Social) ou non remunerados (segundo o convenio colectivo de cada sector).
🔶 Denuncia nos casos de accidentes de tráfico
Si a propia persoa non está en condicións, pode facelo a persoa da familia máis próxima. A Dirección Xeral de Tráfico (DXT) ten un servizo de Atención a Vítimas de Accidentes de tráfico , onde a persoa ou a súa familia poden atopar información.
🔶 Trámites nas aseguradoras
Nos casos de accidentes laborais, accidentes de tráfico ou de persoas vinculadas a mutuas de funcionarios públicos ou persoal militar (como MUFACE, ISFAS ou MUGEJU), débese informar canto antes de cal é a aseguradora co fin de facerlles chegar os informes médicos do hospital e as necesidades ao alta do familiar con DCA: tratamentos futuros, axudas técnicas ou soportes necesarios.
2. Fase subaguda: recursos e trámites ao volver ao domicilio e na rehabilitación
Existen centros públicos específicos a través do Instituto de Maiores e Servizos Sociais (IMSERSO) con servizos de rehabilitación. Son estes:
🔶 Centros de Referencia Estatal (CRE)
Entre eles destacamos o CEADAC (Madrid), especializado en DCA, onde ademais se realiza unha rehabilitación integral en réxime de internado ou de atención diúrna.
🔶 Centros de Recuperación de Persoas con Discapacidade Física (CRMF)
Estes centros, cun enfoque integrado da rehabilitación, prestan un conxunto de servizos de contido médico, psicosocial e de orientación e formación profesional ocupacional para persoas con discapacidade física ou sensorial en idade laboral. O centro situado en Bergondo (A Coruña) dispón de unidade específica de DCA.
🔶 Asociacións de dano cerebral
Son entidades sen ánimo de lucro, impulsadas por persoas con DCA e as súas familias, que ofrecen apoio desde o primeiro momento da lesión cerebral até a fase de estabilización. Moitas destas entidades dispoñen de. servizos de rehabilitación integral .
En canto aos trámites máis comúns nesta fase, enumeramos os seguintes:
🔷 Paso da situación de incapacidade temporal á de incapacidade permanente
Si a persoa estaba a traballar no momento do DCA e ao finalizar o período de baixa laboral non pode volver incorporarse ao mundo laboral, iníciase o expediente de incapacidade permanente de face á percepción dunha pensión económica.
Hai catro graos de incapacidade permanente, cada un deles con diferente contía:
- Parcial
- Total
- Absoluta
- Gran invalidez
A incapacidade permanente pode ser revisada si indícao a resolución.
🔷 Recoñecemento de discapacidade
Exprésase nunha porcentaxe que indica as dificultades que unha persoa pode ter na súa vida diaria. A partir do 33 % pódese acceder a unha serie de beneficios: fiscais, laborais, económicos, educativos ou sociais, entre outros.
🔷 Recoñecemento da situación de dependencia
Unha persoa é “dependente” cando necesita axuda doutra para realizar actividades da vida diaria como vestirse, asearse, preparar comidas… Contémplanse tres graos, en función das necesidades de apoio que require a persoa para realizar actividades diarias. Este recoñecemento serve para poder acceder a servizos ou prestacións económicas incluídos na carteira de servizos sociais para a promoción da autonomía persoal e atención ás persoas en situación de dependencia.
3. Fase de estabilización: vivir co dano cerebral, mantemento e inclusión social
Nesta etapa, os principais recursos son os seguintes:
🔶 Centros de día
O centro de día para dano cerebral ofrece atención diúrna para preservar e mellorar a autonomía funcional e social das persoas usuarias, que unha vez terminada a fase de rehabilitación teñen dificultades de inserción social, familiar ou profesional. Este tipo de recursos reducen a carga que os coidados diarios supoñen para as familias. Combina actividades rehabilitadoras e accións de convivencia e inclusivas con outras persoas.
🔶 Residencias con atención específica
As residencias con atención específica a persoas con dano cerebral brindan un servizo para persoas con DCA que, por diferentes circunstancias, non poden residir no seu propio domicilio, habitualmente en situación de gran dependencia. Nelas aténdese á persoa abordando obxectivos nas áreas de autonomía persoal, as relacións sociais, a ocupación e o lecer.
🔶 Vivendas tuteladas
As vivendas tuteladas para persoas con dano cerebral son outra opción. As persoas novas con dano cerebral e con certo grao de autonomía poden levar unha vida con baixos niveis de supervisión e con expectativas de lograr un emprego. Estas vivendas facilitan que estas persoas constrúan un proxecto de vida independente. Nesta contorna, con apoio de profesionais e doutras persoas con DCA, aprenden a vivir en convivencia para, aos poucos, facelo de forma autónoma.
🔶 Servizo de orientación laboral
Promove a procura de emprego, a formación e a cualificación das persoas con DCA, reforzando as súas capacidades e reducindo as súas limitacións. Coa formación idónea, as adaptacións do posto de traballo, información de calidade e sensibilización da contorna laboral, moitas persoas con DCA poden volver traballar.
🔶 Asociacións de dano cerebral
Ademais dos servizos de rehabilitación citados, o programa principal que impulsan as asociacións de dano cerebral é o de información e apoio ás familias. Así mesmo, puxeron en marcha outros proxectos orientados á promoción da autonomía persoal e á inclusión das persoas con DCA.
Recomendacións para ter en conta nos trámites e xestións sociais
- Anotar a data na que se recibe a resolución , xa que en caso de reclamar, o prazo conta desde que se recibe.
- Crear cartafoles onde gardar a documentación do familiar. Pode ser tanto física (impresa) como dixital (en computador) escaneando a documentación para evitar que se perda ou se estrague.
- Dereito a ter a copia da historia clínica e social . Recoméndase solicitar copia dos trámites realizados (valoración discapacidade, dependencia, etc.), así como de calquera informe médico ou social que se fixo.
- Achegar información clara e real para poder levar a cabo unha intervención social axustada á situación de cada persoa. Ás veces, cando un individuo non comunica ou omite información, pode verse prexudicado. Por exemplo, se unha persoa ten débedas coa Seguridade Social ou Facenda, isto impide que poida solicitar unha axuda pública. De igual maneira, non informar dun cambio na situación familiar ou económica pode levar un incumprimento dos requisitos e, por tanto, a suspensión da axuda coa devolución de todos os importes percibidos de modo indebido.
- Informarse en cada concello de axudas específicas. Hai axudas e servizos que xestiona cada concello de maneira independente, polo que é importante acudir a Servizos Sociais do municipio onde reside a persoa con DCA para informarse.
Independentemente do momento do DCA no que estea o paciente, sempre é posible recorrer aos traballadores sociais que se atopan no hospital durante a fase inicial. Tamén aos que están en Servizos Sociais, o centro de saúde e as asociacións especializadas de DCA, que informarán sobre dereitos e trámites de recursos ou axudas aos que se poden acceder.
