“No párkinson hai un cambio radical: agora buscamos tratamentos paira frear a súa progresión, non só paira tratar os síntomas”

En que pacientes con párkinson está indicada a intervención cirúrxica?

Os requisitos é que estean cognitivamente ben, non teñan perdas de memoria e transcorran cinco anos desde o diagnóstico. Os pacientes con párkinson teñen falta de dopamina nuns circuítos neuronais e o tratamento convencional consiste en proporcionarlla a través dun tratamento oral, pero en ocasións non fornece efecto. Entón, temos que dar máis medicación e aparecen efectos secundarios, por exemplo, fluctuaciones no estado motor. Aí é onde entra en xogo a estimulación cerebral profunda mediante a colocación duns electrodos que corrixen eses problemas.

Un paciente pode preguntar “por que me tocou a min”. Coñecemos os factores que predisponen á enfermidade?

Aínda non. Si coñecemos que hai factores xenéticos predisponentes. Hai un subgrupo de pacientes que teñen mutacións en determinados xenes que lles confiren maior risco de padecer a enfermidade, pero a causa fundamental subxacente non se coñece.

En enfermidades como o cancro houbo grandes adiantos nos últimos anos. Con todo, parece que nas neurológicas hai certo estancamento. É una impresión ou responde á realidade?

Igual non son tan rechamantes como no cancro, pero no párkinson tamén hai moitos avances. Investígase moito e agora estamos nun paso cualitativo moi importante. No párkinson hai un cambio radical: agora buscamos tratamentos paira frear a súa progresión, non só paira tratar os síntomas. É un paso crave porque o obxectivo é evitar que se vaian degenerando máis neuronas.

Que pode achegar o coñecemento cada vez maior da xenética do párkinson?

Grazas a el sabemos moito máis desta patoloxía. Xa non falamos dunha enfermidade, senón de subtipos de párkinson asociados a mutacións e de tratamentos máis individualizados.

A tensión desempeña algún papel na evolución, empeora os síntomas?

A tensión inflúe na progresión de todas as enfermidades porque con frecuencia fai que nos abandonemos e prestémonos menos atención a nós mesmos. Iso conduce a comer peor ou a deixar o exercicio físico, aspectos tan importantes en moitas patoloxías. En relación co párkinson, a tensión en por si non vai producir una maior dexeneración neuronal.

Por que hai cada vez máis casos?

Non creo que a incidencia estea a aumentar, senón que coñecemos mellor a enfermidade e diagnosticámola mellor. Os pacientes identifican agora con máis facilidade os síntomas.

Que importancia ten un diagnóstico precoz?

É importante, sobre todo, paira pór en marcha estratexias paira abordar mellor a enfermidade, ademais de comezar canto antes o tratamento farmacolóxico. No párkinson é importante o exercicio físico, os hábitos regulares ou una alimentación equilibrada. En centros como o Hospital de Cruces o diagnóstico precoz permítenos tamén propor a algúns pacientes que participen en ensaios clínicos con fármacos que buscan parar a progresión da enfermidade. Non lles podemos ofrecer un tratamento que estea comercializado, pero si ensaios.

Eses hábitos regulares dos que fala inclúen tamén un cumprimento terapéutico exhaustivo?

Por suposto, é clave. Tomar de maneira ordenada a medicación e seguir a pauta terapéutica fai que se minimice o risco de complicacións a longo prazo.

O exercicio físico ha pasado a ser un compoñente básico no tratamento de moitas enfermidades. Que efectos ten no párkinson?

É una patoloxía con moitas manifestacións motoras, rixidez muscular, lentitude e torpeza de movementos. O exercicio físico fai que os pacientes manteñan moito mellor o seu aparello locomotor, e ademais, durante a actividade libéranse endorfinas que proporcionan un sentimento de benestar. Non fai falta correr una maratón. Un exercicio de intensidade media, regular e regulado demostrou mellorías moi claras.

Cal é o prognóstico dun paciente ao que hoxe se lle diagnostica párkinson e como evolucionou nos últimos 20 anos?

É difícil establecelo porque non falamos dunha enfermidade. Hai distintos subgrupos e os pacientes evolucionan de maneira moi diferente. Agora estase estudando por que hai pacientes nos que o avance é máis rápido e outros presentan síntomas máis leves. O párkinson non vaiche a matar, tes que convivir con el e o obxectivo é que o fagas da mellor maneira posible.

Como poden axudarlle niso os equipos multidisciplinares de profesionais?

O traballo en equipo é fundamental para que melloren os síntomas que están a prexudicar a calidade de vida dun paciente. Ademais das manifestacións motoras, como problemas paira camiñar ou lentitude, hai unha chea máis: problemas de memoria, emocionais… O abanico é tan amplo que na súa abordaxe é bo que participen fisioterapeutas, rehabilitadores, psiquiatras ou piscólogos. Por outra banda, na cirurxía é imprescindible un equipo multidisciplinar composto por especialistas en neurocirugía, radioloxía, neurofisiología, anestesia, urología, etc.

Que retos supón paira a familia do enfermo? Pesa moito esa mochila dun familiar con párkinson?

A enfermidade altera a calidade de vida e moitos pacientes ven limitados e necesitan a axuda dun coidador. É moi importante que se lles preste atención á contorna familiar, en especial que se lle proporcionen coidados desde o punto de vista psicolóxico. Neste aspecto as asociacións de pacientes son fundamentais. Forman e axudan na convivencia diaria, saben como facelo, algo que se nos escapa aos profesionais do medicamento.