O sistema sanitario universal, sumado á dieta e aos hábitos alimenticios de boa parte da poboación, son dúas dos principais factores que fan de España o país máis saudable do mundo paira vivir. No último índice anual de. Bloomberg Healthiest Country , o noso país encabeza leste ranking e arrebata a primeira posición a Italia. Pero é saúde todo o que parece? Como encaixan as actuais cifras de obesidade ou de contaminación ambiental neste escenario prometedor? Na seguinte reportaxe, facemos un recoñecemento ao país máis saudable do mundo.
Imaxe: AntonioGuillemF
O índice outorga a España una puntuación global de 92,8 sobre 100, e o seu ascenso nos dous últimos anos foi vertixinoso. En 2017, o noso país ocupaba a sexta posición desta táboa. Hoxe xa encabeza a lista, por diante de nacións como Islandia, Xapón e Suíza. A clasificación de Bloomberg avalía 169 economías de todo o mundo, a partir de factores que contribúen á saúde en xeral como a actividade física, o sistema sanitario, a alimentación, a esperanza de vida ou o acceso a auga potable. A obesidade, o tabaquismo ou o consumo de alcol son aspectos que tamén se teñen en conta ao elaborar o estudo, e que restan puntos.
O informe destaca dous aspectos crave nos que España roza a excelencia. Por unha banda, una Atención Primaria que é “esencialmente proporcionada por provedores públicos, médicos de familia especializados e persoal de enfermaría, que brindan servizos preventivos a nenos, mulleres e anciáns, e atención aguda e crónica”. E, por outro, a ” dieta mediterránea , complementada con aceite de oliva virxe extra ou noces”, que favorece a saúde cardiovascular. É evidente que estes datos son bos, pero hai marxe de mellora? Creemos que si.
O país máis san… cunha das maiores taxas de obesidade
España é o segundo país da Unión Europea (UE) con maior taxa de obesidade entre a súa poboación adulta, só por detrás de Reino Unido. A previsión da Organización paira a Cooperación e o Desenvolvemento Económicos (OCDE) é que, en 2030, máis do 20 % dos españois (un de cada cinco) terán obesidade, fronte ao actual 16,5 %. O problema adquire especial gravidade cos menores. Segundo a Organización Mundial da Saúde (OMS), ao redor dun 40 % dos nenos e nenas xa sofren sobrepeso ou obesidade. “A tendencia do aumento da obesidade é global. Se resultas ser un dos países nos que crece de forma menos rápida, podes converterche no vesgo no país dos cegos”, advirte o dietista-nutricionista Eduard Baladia. Non hai que esquecer, ademais, o sobrecusto de case 2.000 millóns de euros que supón paira o Sistema Nacional de Saúde atender ás persoas que sofren esta enfermidade, segundo un estudo recente do Instituto Hospital do Mar de Investigacións Médicas ( IMIM ).
Un Sistema Nacional de Saúde con longas listas de espera e poucas camas
Un total de 584.018 pacientes estaban en lista de espera paira operar no Sistema Nacional de Saúde (SNS) durante o primeiro semestre de 2018, segundo o último informe de listas de espera publicado polo Ministerio de Sanidade. Deles, o 12,2 % levaba máis de seis meses paira pasar polo quirófano. En España, o tempo medio de espera paira una operación non urxente na sanidade pública é de 93 días. Esta é una das principais queixas dos pacientes que acoden aos hospitais públicos españois, pero non é a única. Segundo os últimos datos publicados por Eurostat en 2017, o noso país contaba con 297,9 camas por cada 100.000 habitantes ao final de 2015. A cifra está lonxe das 514,54 camas de media en Europa. Entre 2000 e 2014, o número de camas de hospital per cápita descendeu de forma constante un 20 %.
A dieta mediterránea, á baixa
Hai xa tempo que os expertos confirman un cambio nos nosos costumes alimentarios. “Os cambios sociais e económicos das últimas décadas e a implantación de novos estilos de vida modificaron os hábitos alimentarios da poboación española, producindo un descenso notable do consumo nos fogares dos produtos incluídos na dieta mediterránea”, recoñece o Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación. Paira o dietista-nutricionista Eduard Baladia, a clave pasa por converter a España “nun país en que as opcións de alimentación saudable sexan as máis accesibles”. Paira conseguilo, opina este experto, débese “deixar de pensar en responsabilidade individual á hora de alimentar, e centrar na responsabilidade comunitaria: hai que actuar para que a comunidade teña como única vía a alimentación saudable”.
Entón, somos os que máis anos duramos ou os que mellor duramos?
España ten a maior esperanza de vida de toda a UE, cunha media de 82,9 anos. E as previsións apuntan a que, en 2040, a cifra pode alcanzar os 85,8 anos, superando mesmo a Xapón, o país máis lonxevo do mundo. Baladia argumenta que nesta ecuación, e tendo en conta una definición ampla de saúde, entra tamén a soidade . “Hai que traballar moito sobre a prevención de enfermidades, pero tamén a soidade dos anciáns e en alargarlles a vida percibida como útil aos seus ollos, porque a maioría cre que non serve xa. Si ou si hai que falar de cambios en todos os sistemas para que iso prodúzase”, sostén.
A maior esperanza de vida, máis número de enfermidades crónicas
A esperanza de vida aumenta e os nosos maiores afrontan a vellez en mellores condicións de saúde que décadas atrás. “Pero ao ter una baixa natalidade, a pirámide poboacional está a investirse, hai máis persoas maiores que mozas. E isto afecta directamente a unha maior prevalencia de enfermidades crónicas, máis aínda se están relacionadas coa idade”, avanza Eduard Baladia.
O último Informe Cronos sinala que estas enfermidades afectan a máis de 19 millóns de persoas (case 11 millóns son mulleres), sobre todo a partir dos 55 anos, e causan máis de 300.000 mortes ao ano. Algúns problemas de saúde crónica aumentaron de forma considerable: nas últimas dúas décadas a hipertensión pasou de afectar ao 11,2 % da poboación adulta ao 18,5 %; a diabetes , do 4,1 % ao 7 %; e o colesterol alto, do 8,2 % ao 16,4 %. Na infancia, as enfermidades crónicas prevalentes son a alerxia (10,0 %) e o asma (5,2 %). Ademais, estas doenzas “repercuten nun aumento do gasto dos servizos sanitarios e as familias: vivimos máis anos e convivimos cunha enfermidade que require coidados e tratamentos farmacolóxicos”, lembra o informe.
E que consecuencias ten a contaminación nas grandes cidades?
Até 93.000 persoas morreron na última década en España por mor da contaminación atmosférica, segundo datos recentes do Instituto Nacional de Estatística e o Ministerio de Medio Ambiente. Ou o que é o mesmo, o 3 % da mortalidade anual no noso país débese a esta cuestión. Ademais, un 35 % da poboación española respira aire contaminado e cidades como Madrid rexistraron máis de 20 episodios de alta contaminación en 2017. De feito, Bruxelas ten aberto un expediente contra España polo incumprimento crónico dos niveis de dióxido de nitróxeno, sobre todo en Madrid e Barcelona. Tamén mata a contaminación acústica: o ruído provoca 1.700 nacementos con baixo peso, e un 17 % dos nenos nacen prematuros debido a este problema.
A escaseza de médicos de Atención Primaria preocupa a pacientes e profesionais. A Confederación Estatal de Sindicatos Médicos advirte de que faltan máis de 2.700 médicos de familia e pediatras. E o propio Ministerio admite que a sanidade pública necesita 4.000 especialistas, un déficit que aumentará até triplicar en 2025.
Ademais, o Consello Xeral de Colexios Oficiais de Médicos (CGCOM) denuncia que, desde 2008, a sanidade en España deteriorouse enormemente , o que “pon en risco a Atención Primaria”. Entre os anos 2010 e 2014, “o investimento sanitario pública total recortouse un 10,7% […]. A falta de incentivos e a nula contratación de médicos en Atención Primaria ocasionou que ao número de pacientes que de forma habitual ten asignado un médico engádanselle os dun compañeiro próximo, xa sexa pola súa ausencia motivada polas vacacións, una enfermidade ou estar a realizar una xornada formativa. Esta sobrecarga que estoicamente se foi asumindo polos médicos coa mellor disposición posible está a crebar o sistema tras 10 anos”, apunta o documento.
