España perdeu definitivamente a guerra legal do chocolate. A súa decidida posición, consistente en prohibir que os produtos que incorporan entre os seus ingredientes graxas vexetais diferentes á manteiga de cacao puidesen denominarse ‘chocolate’, quedou atrás paira desgusto das asociacións de consumidores. A batalla legal supúxolle a España una condena xudicial e a necesidade de modificar a normativa que regula este alimento. Como compensación, os produtores deben mencionar na etiqueta os ingredientes da súa composición.
Os consumidores españois deberán pór maior atención a partir de agora ás etiquetas que aparecen nos envoltorios dos diferentes produtos a base de chocolate. O pasado 6 de agosto entrou en vigor en España a nova regulamentación técnico-sanitaria sobre os produtos de cacao e chocolate destinados á alimentación humana. A partir desa data, algúns dos produtos denominados «sucedáneos de chocolate» poderán ser comercializados como chocolate. A normativa española adáptase, fóra de prazo e de mala gana, á normativa comunitaria sobre a materia. E é que a principios deste ano, o Goberno español foi mesmo condenado polo Tribunal de Xustiza das Comunidades Europeas ao prohibir a comercialización de produtos con graxas vexetais coa denominación de chocolate.
A anterior normativa comunitaria sobre cacao e chocolate quedou derrogada a partir do día 3 de agosto de 2003 pola actual Directiva, aprobada en xuño de 2000, e España debeuse dar présas paira cumprimentala e adaptala ao dereito español. Entre os obxectivos principais da norma comunitaria destaca o seu afán por establecer una regulación que permita a libre circulación de produtos a base de graxas vexetais diferentes á manteiga de cacao baixo a denominación de “chocolate”, levantando así as trabas que, tanto España como Italia, impuñan a produtos procedentes do resto de Estados membro onde o seu uso estaba permitido ao amparo daquela denominación.
A derrota xudicial
Os produtores están obrigados a informar de todos os ingredientes do chocolate nas etiquetas
España e Italia foron condenados polo Tribunal de Xustiza das Comunidades Europeas o pasado 16 de xaneiro de 2003 polo caso da denominación «Chocolate, asuntos C-12/00 e C-14/00». O Tribunal acolleu na súa resolución a proposta de condena do Avogado Xeral por infrinxir ambos os Estados a Tratado CE, ao prohibir a comercialización, baixo a denominación de «chocolate», de produtos que, ademais de manteiga de cacao, contiñan outras graxas vexetais. Coa súa actitude, ambos os países obrigaban a todos os produtores europeos a etiquetar eses produtos baixo outra denominación coñecida como «sucedáneo de chocolate».
A obstaculización producida pola normativa española e italiana á entrada destoutros produtos foi a base paira a condena xudicial, pois supuxo o incumprimento da Tratado CE á libre circulación de mercadorías. As alegacións españolas e italianas de que a medida protexía de forma máis adecuada ao consumidor do risco de erro, ao advertirlle a través da denominación do produto do seu diferente contido en canto aos ingredientes utilizados, non foron acollidas. O Tribunal entendeu que prohibir a comercialización de determinados produtos baixo a denominación de chocolate -permitida nos restantes Estados membro- era desproporcionada con respecto á protección ao consumidor. E apuntaba outras medidas menos contundentes e gravosas: informar o consumidor a través da etiquetaxe do produto dos ingredientes utilizados.
A solución legal
A solución legal agora adoptada, avalada polo Tribunal de Xustiza, parte da consideración dun consumidor atento e perspicaz, de quen cabe razoablemente esperar, e mesmo esixir, que se informe en por si. Neste sentido, a denominación tradicional ou legal dun produto parece ser secundaria, e pode estenderse naqueles casos nos que non se modificou un aspecto esencial da súa composición, previa información na etiquetaxe do produto da lista de ingredientes. E é que segundo aducen, o risco de erro do consumidor non é tal cando a etiqueta infórmalle de tales aspectos.Por iso, a premisa que tivo en conta, tanto o lexislador comunitario como o Tribunal de Xustiza neste caso, é que a adquisición dun produto por parte do consumidor vén determinada pola composición do mesmo. Outra cousa é que o consumidor obvie as súas obrigacións, e adquira o produto, despreocupadamente, sen ler a etiqueta.
No caso do chocolate partiuse de que a adición de até un 5% doutras graxas vexetais non alteraba esencialmente a composición do produto final, e que a súa consideración como chocolate debía permanecer dado que a manteiga de cacao seguía sendo un ingrediente esencial da súa composición, cuxos contidos mínimos eran respectados.
A partir de agora, e por efecto da Directiva do chocolate de 2002, aplicable a partir de agosto de 2003, a situación quedou totalmente harmonizada en toda a Unión Europea, estando permitida a denominación de chocolate paira aqueles produtos aos que se lles engadiu até un 5% do peso total doutras graxas vexetais diferentes á manteiga de cacao. Iso si, unicamente poderán comercializarse si na súa etiquetaxe figura a mención ben visible e claramente legible: «contén graxas vexetais ademais de manteiga de cacao».
A transposición da normativa comunitaria ao dereito español derroga parcialmente un Real Decreto de 1990 que prohibía a venda coa denominación de chocolate a aqueles produtos en cuxo contido estivesen presentes graxas vexetais e non manteiga de cacao. Doutra banda, adapta ás novas denominacións a normativa reguladora dos sucedáneos de chocolate.
A nova normativa pretende definir e fixar as condicións e características que deben cumprir paira a súa presentación, comercialización e consumo os produtos de cacao e chocolate. As novidades, froito da evolución tecnolóxica (segundo refire o lexislador) modifica determinadas definicións, e dá por finalizada a cruzada legal e xudicial do chocolate protagonizada nos últimos anos polos Estados membro en contenda (España e Italia contra os 13 restantes) e a Comisión. Neste sentido, leva a cabo a adaptación destes produtos á lexislación comunitaria xeral aplicable a todos os produtos alimenticios, especialmente en materia de etiquetaxe, hixiene, materiais de contacto cos alimentos, edulcorantes e outros aditivos autorizados, axentes aromáticos, disolventes de extracción e métodos de análises.
A novidade máis destacable da nova regulación é que nos produtos de chocolate permítese a adición de até un máximo do cinco (5) % de graxas vexetais distintas á manteiga de cacao, sempre que ditas graxas sexan equivalentes á manteiga de cacao, cumpran cos requisitos legais establecidos e vaian acompañadas dunha etiquetaxe adicional complementario ao esixido pola Norma Xeral de Etiquetaxe.
- Real Decreto 1055/2003, de 1 de agosto, polo que se aproba a Regulamentación técnico-sanitaria sobre os produtos de cacao e chocolate destinados á alimentación humana (BOE número 186, de 5 de agosto de 2003).
- Real Decreto 823/1990, de 22 de xuño, polo que se aproba a Regulamentación técnico-sanitaria paira a elaboración, circulación e comercio de produtos derivados de cacao, derivados de chocolate e sucedáneos de chocolate.
SENTENZAS
- Sentenzas do Tribunal de Xustiza das Comunidades Europeas de 16 de xaneiro de 2003, asuntos C-12/00 e C-14/00.
