Tras a confirmación, o pasado 28 de xaneiro, do primeiro caso de contaxio «en estado natural» da encefalopatía esponxiforme bovina (EEB) nunha cabra en Francia, a Autoridade Europea de Seguridade Alimentaria mantén un atarefado labor de recompilación de datos científicos que permitan avaliar os riscos relacionados co consumo de produtos da cabra. Reforzar as medidas preventivas e de control no gando comunitario parecen agora as tarefas prioritarias.
A finais de 2004, o Grupo de Traballo de Expertos Científicos sobre a EEB/EET do Comité Científico sobre Riscos Biolóxicos da Autoridade Europea de Seguridade Alimentaria (EFSA, nas súas siglas inglesas) publicaba unha declaración sobre a seguridade do leite caprino e os seus produtos derivados en relación con posibles riscos desta enfermidade. O motivo desta declaración era a detección dun posible caso de infección de EEB nunha cabra, nacida en Francia en 2000 e sacrificada, tamén en Francia, en 2002. Agora, o Comité Científico de Riscos Biolóxicos (BIOHAZ) da EFSA facilitou unha actualización dos seus plans de avaliación dos posibles riscos asociados co consumo de carne de cabra despois de que o Laboratorio Comunitario de Referencia (CRL) confirmase as sospeitas.
O mesmo comité reiterou que existen certas lagoas de información importantes que non permiten, neste momento, cuantificar os riscos de EEB relacionados co consumo de carne de cabra, e quixo sinalar que aínda non se calibrou a transcendencia do caso. Para iso, serán imprescindibles os resultados dun maior número de controis de EET en cabras, tal e como propón a Comisión Europea. Segundo os responsables comunitarios, para realizar unha avaliación cuantitativa dos riscos resulta indispensable ter en conta aspectos como a barreira da especie, a carga infecciosa e distribución nos tecidos das cabras, a incidencia da infección e os niveis de consumo humano. Doutra banda, unha das máximas prioridades é determinar se se trata dun caso illado, polo que as preocupacións e alertas serían infundadas, ou se realmente trátase dunha expansión da EEB ao gando caprino. Markos Kyprianou, comisario de Sanidade, declarou que «as vixentes normas de control sanitario ofrecen un alto nivel de protección».
Primeiras investigacións
Segundo os datos dispoñibles, non existe relación entre o consumo de carne de cabra e un maior risco da nova variante de Creutzfeldt-JakobUnha das hipóteses expostas sobre a orixe da infección indica que o animal, sacrificado xunto ao resto do seu rabaño en outubro de 2002, podería haber comido pensos con fariñas cárnicas contaminadas, consideradas ata agora un dos principais vehículos de transmisión da enfermidade. Pero o uso destas fariñas está prohibido desde o ano 2001, cando empeza a aplicarse o Regulamento comunitario que fai unha referencia específica á alimentación animal e á comercialización de animais das especies ovina e caprina e os seus produtos. Con todo, os datos facilitados pola EFSA admiten que se alimentou parcialmente a cabras e ovellas durante os anos 80 e 90 con pensos que contiñan o mesmo tipo de fariña de carne e ósos (HCH) contaminada que provocou a difusión da EEB en bovinos. A información científica dispoñible confirma tamén que pode transmitirse experimentalmente ás ovellas unha enfermidade similar á EEB se llas alimenta con material derivado dos cerebros de vacas afectadas pola EEB.
A Comisión Europea leva uns meses avaliando os datos remitidos polas autoridades francesas no Laboratorio Comunitario de Referencia para as EET, situado en Weybridge, Inglaterra. As EET, como a EEB, demostraron ata agora que afectan aos bovinos, e a tembladera, unha enfermidade similar, a ovinos e caprinos. Máis de 140.000 cabras analizáronse xa coa proba de diagnóstico rápido de EET e os resultados indican unha incidencia moi baixa no gando caprino. Segundo a Comisión Europea, dos 134 animais que deron resultados positivos ás EET, 30 sometéronse a unha segunda fase de análise (probas moleculares discriminatorias) co fin de distinguir entre a tembladera e a EEB.
En seis destes casos observouse a presenza dun tipo sospeitoso de EET, que se considerou que podería tratarse de EEB, e sometéronse a unha terceira fase de análise (o bioensaio en ratos). Dous deles deron resultados negativos e outro tres atópanse nas fases finais, e espérase que sexan negativos. O outro caso foi o confirmado agora.
200.000 probas máis
Os datos facilitados ata agora obrigan a pensar que calquera proposta preventiva é necesaria, como as medidas impostas a todos os rumiantes de cría (bovinos, ovinos e caprinos), para protexer ao máximo a saúde pública. Estas medidas inclúen a prohibición de alimentar aos animais con proteínas de orixe animal en forma de fariñas de carne e óso, a eliminación de materiais de risco específicos da cadea alimentaria humana e animal (como o cerebro e a medula espinal) e o sacrificio dos rabaños afectados pola tembladera (que afecta a caprinos e ovinos e é similar á EEB pero coa diferenza que non se probou a súa transmisión a humanos).
Os expertos admiten que se eliminaron todas as cabras do rabaño ao que pertencía a cabra afectada, e corroboran ao mesmo tempo que as probas realizadas aos 300 animais adultos do rabaño deron resultados negativos para todas as EET. Segundo isto, non existe ningún motivo para pensar que algún produto deste rabaño puidese chegar á cadea alimentaria humana ou animal.
A pesar de todo, e tendo en conta o risco potencial de infección, a situación obriga a ser precavido e a non obviar os riscos potenciais que existen de infección. Por este motivo, a Comisión Europea ha proposto que se realicen máis probas de detección da EEB en cabras durante un mínimo de 6 meses, controis que inclúen unhas 200.000 probas a cabras sas na Unión Europea. Segundo fontes comunitarias, a amplitude do programa de seguimento basearase na cabana caprina de cada Estado membro e centrarase principalmente nos estados cuxa cabana bovina presente casos de EEB.
Respecto da seguridade para os consumidores, a EFSA considerou «improbable» que o leite de cabra e os seus derivados presenten algún tipo de risco de contaminación de EET se o leite procede de animais sans. Actualmente, e respondendo a unha medida de precaución, non pode utilizarse o leite e a carne procedente de cabras afectadas por EET, medida vixente antes da confirmación do caso de EET na cabra francesa. Ademais, os responsables comunitarios han recomendado que non se introduza ningún cambio no consumo actual de leite, queixo e carne de cabra, e pediu á EFSA que efectúe unha avaliación cuantitativa do risco para a carne de cabra e os seus produtos derivados, avaliación que podería concluír en xullo de 2005.
O grupo de expertos da EFSA admite a escasa existencia de datos científicos que permitan determinar con claridade os riscos asociados ao consumo de carne caprina, escaseza que depende, en gran medida, da dispoñibilidade dos resultados que aínda non publicaron os Estados membros e terceiros países. Tendo en conta os datos dispoñibles ata agora, non existe actualmente ningunha relación entre o consumo de carne de cabra e un maior risco da variante da enfermidade de Creutzfeldt-Jakob (vECJ). Ademais da avaliación cuantitativa de riscos que a EFSA ten previsto levar a cabo, a DX SANCO da CE introduciu un programa de probas en tres etapas en animais ovinos e caprinos (Regulamento CE 36/2005) e máis datos sobre a incidencia real dos posibles casos de EET en cabras.
Prevese que a avaliación semestral dos resultados desta vixilancia aumentada coincida co ditame da EFSA sobre a seguridade da carne de cabra e os produtos cárnicos caprinos.
