A Comisión Europea ha pedido a España que aplique medidas para pór freo á fraude por atún adulterado. Segundo as autoridades comunitarias, estar a comercializar como fresco un atún que debería ir á industria conserveira. Como recolle o diario O País, a Comisión Europea habería denunciado a venda de lombos de atún vermello descongelados coma se fosen frescos. O problema radica na maneira de facer pasar por peixe fresco un produto que en realidade non o é e en que este peixe podería estar relacionado con casos de toxiinfección alimentaria. O artigo explica o tipo de fraude alimentaria que se está producindo co atún vermello e que medidas aplícanse.
O atún vermello é un dos alimentos que máis estivo implicado recentemente en casos de fraude alimentaria, xunto ao aceite de oliva e ao porco ibérico. Pasou dun consumo baixo a considerarse un bocado gourmet. Hai uns anos, e debido á alarma de que o atún vermello estaba en risco de extinción, a Comisión Internacional para a Conservación do Atún do Atlántico (ICATT) limitou as capturas e fixou cotas para a recuperación das especies.
Atún vermello que non o é
A substitución dunha especie por outra de maneira voluntaria constitúe unha fraude, desequilibra o mercado e engana ao consumidor. No caso do atún vermello, para lograr modificar o seu aspecto e melloralo, inxéctanselle extractos vexetais e certos aditivos, como nitritos, que lle fan manter a cor vermella intenso, coma se fose fresco.
No ano 2016, a Comisión Europea enviaba unha carta na que advertía do tratamento ilegal de atún con extractos vexetais e informaba de que esta práctica é alarmante, xa que o emprego de nitritos como aditivo en peixe e produtos da pesca non está autorizado e a súa utilización como extracto vexetal non cumpre cos criterios de identidade e pureza que establece o Regulamento 231/2012.
O uso de extractos vexetais en peixe e produtos da pesca non está autorizado pola lexislación vixente
Nese momento, a Comisión xa recoñecía que este uso “non só engana ao consumidor pola modificación da cor, senón que pode confundir sobre os niveis de histamina”, que pode ter efectos alérxicos. Os expertos comunitarios xa denunciaban entón que esta práctica fraudulenta constitúe un “beneficio económico” e pediuse ás autoridades españolas pór freo a estas actividades para evitar crises alimentarias por fraude.
O emprego de extractos vexetais e de aditivos en atún serve para que o produto teña unha cor que lle corresponde á especie Thunnus thynnus, de gran valor, e denominalo “atún vermello”, cando en realidade se cadra trátase doutra especie menos valorada como Thunnus albacares. Ademais, outro gran problema é que este tratamento pode tapar e enmascarar unha deterioración do produto, o que significa que aumenta o risco alimentario dos consumidores.
Contaminación con histamina
Este uso fraudulento tamén está relacionado coa presenza de histamina en cantidades elevadas, unha sustancia que se atopa no peixe no que creceron bacterias por mor da mala conservación. Segundo a Axencia Española de Consumo, Seguridade Alimentaria e Nutrición (AECOSAN), ao longo do ano 2017 xestionáronse un total de 15 alertas pola presenza de altas concentracións de histamina no atún. En total, confirmou a intoxicación de 154 persoas en España, así como noutros países europeos, dos que polo menos 105 casos orixináronse por produtos comercializados por unha empresa almeriense, cunha importante distribución nacional e europea en Francia, Alemaña, Italia e Portugal. A intoxicación cursa con episodios de dor de pescozo, rubor, suor, náuseas, vómitos e cefaleas. Polo momento, as autoridades sanitarias manteñen pechada a liña de produción da compañía responsable como medida de prevención.
A aparición de histamina no peixe ten que ver con dous motivos: unha mala hixiene na manipulación e unha mala conservación (elevadas temperaturas durante un tempo prolongado). É, por tanto, un síntoma de alta contaminación bacteriana. Debe terse en conta que un peixe que conteña altos niveis de histamina non ten por que cheirar mal. Ademais, a cocción, a conxelación ou o envasado non destrúen a toxina unha vez xa se formou. A única forma de non intoxicarse é non consumir peixe contaminado. E para evitar a súa presenza debe asegurarse a cadea de frío e non alongar en exceso a vida útil do produto.
Peixe fraudulento
Un estudo realizado en 2015 por expertos do Centro de Estudos Avanzados de Blanes (CEAB), pertencente ao Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC), recoñecía xa entón que “o 40% do atún vermello comercializado é fraudulento e que se está vendendo como vermello atún de aleta amarela e patudo ou branca”. Segundo a investigación, “case un de cada dous pedazos de atún vermello é peixe fraudulento”. Mesmo detectaron pezas “tinguidas” con remolacha para facelas pasar por atún vermello.
Os expertos do CSIC determinaron que o peixe en cuestión non levaba ningún risco para a saúde pero que, en realidade, pertencía a un parente afastado do tan apreciado Thunnus thynnus. O estudo tamén evidenciou que os puntos de venda como pescaderías ou restaurantes non podían ofrecer o documento de captura do atún vermello, que debe facilitar o provedor co produto.
