Os aditivos alimentarios son sustancias que se engaden aos alimentos con varias finalidades, como endulzar ou cambiar a cor. Na Unión Europea identifícanse coa letra E seguida dun número, que figuran na etiqueta. A Autoridade Europea de Seguridade Alimentaria (EFSA) encárgase de avaliar a seguridade destas sustancias ou novos usos aos que poidan destinarse. O control sobre o emprego de aditivos é en especial importante para os nenos e bebés, e a norma xeral é que non se utilicen en produtos dirixidos de forma específica para menores. No caso de que si se engadan, os estudos sobre os seus efectos deben ser moi rigorosos. O artigo explica as actuacións sobre aditivos e nenos e o caso dos colorantes e hiperactividade.
Os aditivos alimentarios autorizados na Unión Europea han pasado uns estritos controis que fan que sexan seguros nas cantidades que establece a lexislación. As condicións para autorizar un aditivo son catro: debe ser seguro; debe responder a unha necesidade tecnolóxica; non debe inducir a erro ao consumidor; e debe achegarlle un beneficio. Unha das maneiras de controlar o uso destas sustancias é establecer unha inxesta diaria admisible (IDA) para cada unha delas, que é a “cantidade dunha sustancia que a xente pode consumir a diario durante toda a vida sen risco apreciable para a saúde”. Esta toma calcúlase en función dunha ampla marxe de seguridade que garante que non hai risco para a saúde aínda que se consuma tal cantidade cada día.
En 2008, aprobábanse na UE novas normas para regular o emprego de aditivos. Entón, unha das medidas adoptadas foi a de prohibir o uso de colorantes e edulcorantes na comida dirixida a bebés e nenos (excepto nos casos nos que se utilizan só para este fin). O obxectivo desta medida foi protexer aos consumidores máis pequenos. O Regulamento 1333/2008 fixa a lista positiva de aditivos alimentarios e tivo en conta aos nenos. Así, regula o emprego de aditivos alimentarios en alimentos dirixidos a lactantes e menores de pouca idade. En concreto, establece que “non se utilizarán aditivos alimentarios nos alimentos para lactantes e nenos de pouca idade, en especial nos alimentos dietéticos destinados a usos médicos especiais”. Esta medida adoptouse despois de que algúns estudos asegurasen que un determinado número de aditivos alimentarios relacionouse con problemas de asma, alerxias e hiperactividade en menores.
Colorantes e hiperactividade en nenos
En 2008 prohibiuse o uso de colorantes e edulcorantes na comida dirixida a bebés e nenos de pouca idade
En moitos casos, a preocupación sobre os aditivos e os nenos está asociada ao emprego dos colorantes. Os colorantes son aditivos que se usan para reforzar ou cambiar a cor dos alimentos. Estas sustancias non melloran nin empeoran a calidade do produto, só cambian a cor ou a aparencia. Do que se trata, na maioría dos casos, é de facer máis atractivo un alimento concreto. Por iso é polo que o risco aceptable cara a este tipo de sustancias teña que ser moi baixo, xa que o beneficio é pequeno.
En 2007, un estudo da Axencia de Seguridade Alimentaria británica (FSA) sobre colorantes alimentarios determinou que había unha relación estatística entre certas combinacións destas sustancias, utilizadas en bebidas refrescantes e outros produtos consumidos por nenos, e un incremento da hiperactividade. A investigación afirmaba que algunhas combinacións de colorantes, xunto ao conservante benzoato sódico (E211), provocaría síntomas de hiperactividade en nenos. A pesar de que un estudo posterior realizado pola EFSA en 2008 aseguraba que non había suficientes evidencias científicas para limitar o seu consumo en Europa, si se obrigou, por lei, a indicar na etiquetaxe cando un alimento contén algún dos colorantes estudados (vermello cochinilla ou amarelo quinoleína): “O colorante X pode ter efectos negativos sobre a actividade e a atención dos nenos”. Outra recomendación para reducir a exposición a certos aditivos é seguir unha dieta equilibrada e evitar o consumo de certos alimentos como lambetadas que, ademais, achegan poucos beneficios nutricionais.
Tipos de aditivos
Os aditivos autorizados na UE veñen representados na etiqueta pola letra E seguida dunha serie de números. Estes aditivos contan coa aprobación do Comité Científico para a Alimentación Humana da UE (SCF), que o avaliou como seguro. Os números que levan non son máis que a clasificación dos distintos tipos de aditivos en función do papel de desempeñan.
Conservantes (E-2XX). Son os encargados de evitar o crecemento de patógenos e, por tanto, de alongar a vida útil do alimento ao que se agregou.
Edulcorantes (E-420, E-9XX, E-620, E-635). Tamén coñecidos como potenciadores do sabor, a súa finalidade é realzar o sabor dos alimentos. Un exemplo sería o glutamato monosódico, que se engade sobre todo ás comidas preparadas, salsas ou sopas.
Espesantes, gelificantes e emulsionantes (E-4XX, E-12XX e E-14XX). Favorecen a formación dunha emulsión e evitan que os alimentos se separen en distintas capas ou fases. Tamén poden actuar como estabilizantes, é dicir, conservadores da estrutura do alimento. Os espesantes e gelificantes tamén se denominan “mejoradores das propiedades sensoriais”. Funcionan como macromoléculas que se disolven e dispersan na auga con facilidade, o que favorece a súa viscosidade. Goma guar, lecitina ou pectina en confeituras son algúns exemplos.
Aromatizantes. Engádense para reforzar, modificar ou dar aroma ou para eliminar os que non son desexados.
Antioxidantes. A finalidade destes aditivos é a de atrasar a oxidación que provocan factores como a luz, o aire ou a calor. Un exemplo é o ácido ascórbico (E-300).
