Algas no espazo

• Autor: Por MARTA CHAVARRÍAS
• Data de publicación: Mércores, 11 de Xuño de 2014

Desde hai anos investíganse procedementos e métodos que permitan aos astronautas producir alimentos en órbita. O cultivo espacial de plantas perfílase como unha fórmula para que as tripulacións poidan reducir a cantidade de alimentos que deben levar en cada misión e alongar a súa duración; pero tamén para estudar novas maneiras de fabricar alimentos en ambientes extremos. Unha das últimas indagacións é a presentada por un grupo de expertos do Servizo de Investigación Agrícola estadounidense (ARS), que enviou algas ao espazo para analizar os efectos deste medio sobre a fotosíntesis e o crecemento de plantas. O artigo explica os primeiros resultados do comportamento das algas en condicións de microgravedad e cales son os retos da produción de alimentos.

O cultivo de plantas no espazo achega numerosos beneficios. Por unha banda, proporciona alimento para toda a tripulación e, por outro, mellora a calidade do aire interior. Desde hai anos son varias as investigacións que traballan para determinar como son os mecanismos de crecemento das plantas neste medio. O obxectivo é conseguir que os astronautas, cuxa alimentación xa mellorou moito nos últimos anos, dispoñan de alimentos frescos en misións longas. Ademais de terse en conta aspectos como a seguridade, a hixiene e a calidade da alimentación dos astronautas, tamén se pretende dar importancia aos aspectos máis organolépticos.

Algas e microgravedad

Agora, e como parte dunha investigación financiada pola Axencia Espacial Europea e desenvolvida por expertos do Servizo de Investigación Agrícola de EE.UU. (ARS), enviáronse algas para analizar os efectos do espazo sobre a fotosíntesis e o crecemento de plantas.

Os expertos estudan os efectos da microgravedad na fotosíntesis e crecemento das plantas

A planta elixida para realizar o estudo foi o Chlamydomonas reinhardtii, unha alga verde dunha soa célula que se usa sobre todo como organismo modelo en numerosos campos da bioloxía. Demostrouse que esta alga pode vivir en diversas contornas en todo o mundo e adáptase á escuridade total. Tras pasar 15 días en órbita en cámaras herméticas, os expertos tentaron garantir condicións de temperatura e de luz que permitisen o crecemento da planta.

Ademais, con esta investigación pretendeuse determinar os efectos da microgravedad, os raios cósmicos, as partículas de alta enerxía e a radiación ionizante do espazo na fotosíntesis e o desenvolvemento das plantas. Nalgúns casos, comprobouse que a contorna espacial inhibe a capacidade de crecemento de C. reinhardtii, aínda que no caso de dous das cepas estudadas estas conseguiron florecer.

Os retos da produción de alimentos

O principal reto dos investigadores, que teñen previsto continuar co estudo e completar os primeiros resultados obtidos, é producir cultivos con maior rendemento en ambientes extremos, como os desertos, e satisfacer así a demanda de produtos agrícolas. Segundo datos da Organización das Nacións Unidas para a Agricultura e a Alimentación (FAO), calcúlase que para o ano 2050 deberá abastecerse a unha poboación mundial de 9.000 millóns de persoas. Estímase que para 2050, sempre que se manteñan as predicións da FAO, a produción mundial de alimentos deberá aumentar un 70%.

Pero o reto é aínda maior se se teñen en conta os efectos do cambio climático sobre a produtividade agraria. Nos últimos anos, secas, inundacións e perdas de colleitas comprometen o acceso aos alimentos para unha gran parte da poboación. Pero vai máis aló do simple abastecemento, porque tamén ten influencias negativas na calidade e inocuidad dos alimentos. Algúns estudos avalan o incremento da contaminación química e microbiológica debido ás variacións nas formas de produción agrícola.

Dentro deste contexto, o uso de novas tecnoloxías agrarias, que se adapten ás distintas circunstancias, é un factor crave para aumentar a produtividade agrícola e, por tanto, poder alimentar, de maneira segura, a toda a poboación. Investigacións como a que acaban de presentar agora os expertos do ARS son fundamentais, posto que a innovación tecnolóxica no ámbito da agricultura é moi grande. Por tanto, o reto de duplicar a produción de alimentos en todo o mundo consistirá en investir en ciencia e tecnoloxía.

Algunhas medidas iniciadas neste campo son a creación de variedades máis resistentes aos factores ambientais ou a modificación xenética, que poden converterse nunha gran aliada para deseñar plantas máis resistentes a pragas. Tamén é importante investigar no desenvolvemento de novas variedades de cultivo con maior rendemento, pero que necesiten menos auga ou fertilizantes.