A UE ten previsto adoptar normas de benestar animal no ámbito da avicultura destinada a carne, a fin de harmonizar os deberes dos produtores europeos. Ata a data, a normativa comunitaria de benestar animal, aprobada en 1998, era común para diversas especies destinadas á produción de carne. As medidas harmonizarán, entre outras cuestións, a densidade dos animais, a alimentación e subministración de auga, a ventilación, a higienización, o ruído ou a iluminación das instalacións.
Diversos estudos dan conta de que o benestar animal non só afecta os animais dignos de protección, senón tamén á saúde e seguridade dos consumidores, e á economía dos propios produtores. O tema pode ser de tal calibre, que de non pór coto a certas prácticas ou formas de cría, os que máis protexen aos animais, facilitándolles unha densidade, luminosidade ou transporte adecuado, por exemplo, poden chegar a perder os seus propios negocios por efecto da «competencia desleal».
Durante este ano, o programa de inspeccións da Oficina Alimentaria Veterinaria (FVO) da UE en España centrarase, entre outros ámbitos, no control do benestar animal. Tratará de comprobar que se cumpre a normativa sobre benestar en granxas, no transporte de gando e nos matadoiros. A normativa de benestar animal está a experimentar unha profunda revisión, cuxa acreditación do seu cumprimento pode ser requisito para percibir subvencións se se confirman as principais directrices da reforma da PAC. (Política Agraria Común), hoxe día en discusión. Agora só queda que a mesma difira o menos posible dun país a outro, mesmo fóra da UE.
Benestar para o pito
As novas normas sobre benestar animal serán de aplicación, se así resulta aprobada a Directiva, a unha ampla poboación de pitos de granxa en toda a UE. A mesma non colle por sorpresa ao sector en España, que xa viña aplicando algúns dos parámetros esixidos, como son, entre outros, o da densidade animal, atendendo ás condicións climáticas do noso país.As novas obrigacións legais afectarán a todas aquelas granxas que teñan unha produción maior de 200 pitosÉ máis, a proposta de Directiva foi incluso ben acollida, alegando que a armonización normativa vai supor unha barreira importante á competitividade, especialmente respecto dos países nórdicos produtores de carne de pito, que deberán adaptar as súas granxas ás novas densidades.
As novas obrigacións afectarán a todas aquelas granxas que teñan unha produción maior de 200 pitos, que son a inmensa maioría do sector; a unha poboación de pitos que se sitúa anualmente ao redor dos 560-570 millóns; e a un animal en especial, o «broiler», un tipo de ave, de ambos os sexos, cuxas características principais son a súa rápida velocidade de crecemento e a formación dunhas notables masas musculares (principalmente en pechuga e coxas), que ademais ten un curto período de crecemento e engorde, que se sitúa ao redor das 6 ou 7 semanas.
As citadas características convertérono na base principal da produción masiva de carne aviaria de consumo habitual, ademais de por uns motivos ben definidos polos expertos: unha carne nutritiva e apta para todas as idades; a máis barata de producir; fácil de preparar; e ausente de contraindicación por motivos relixiosos. Agora, as novas inquietudes polo benestar animal pretenden regular exhaustivamente as condicións de confinamento dos animais, aínda que o mesmo sexa breve, como ocorre co pito.
En materia de densidade de animais a nova proposta unicamente permite un máximo de 30 kg peso vivo/metro cadrado, con excepcións máximas que poden chegar ata 38 kg peso vivo/metro cadrado. Da mesma forma establécense medidas na alimentación e a subministración de auga, a fin de evitar o picaje entre animais; no hábitat privado do animal; e polo que respecta á ventilación e calidade do aire do local, entre outras cuestións.
As novas directrices pretenden regular dunha forma ampla todo aquilo relacionado co benestar animal, aínda que desde unha perspectiva integral, atendendo a aspectos relacionados co medio ambiente, a sanidade animal e a saúde dos consumidores. Neste sentido, téñense en conta aspectos como o ruído e a iluminación nas granxas, e a higienización efectiva das instalacións, tanto con respecto aos animais destinados ao sacrificio, como daqueles lotes que entren nas mesmas. O control que se pretende por parte das autoridades sobre este tema vai ser intenso, atendendo non só aos dereitos dos animais, senón tamén ás novas esixencias dos consumidores sobre prácticas éticas respecto dos produtos que consome.
As únicas especies avícolas non destinadas a carne que se salvaron da xeneralidade lexislativa foron as galiñas poñedeiras, a condición de que as mesmas localícense en granxas de máis de 350 animais. E é que desde 1999 contan cunha Directiva comunitaria, que foi trasposta ao dereito español en xaneiro de 2002, mediante o Real Decreto 3/2002, polo que establece as normas mínimas de protección das galiñas poñedeiras.
A norma, que entrou en vigor a primeiros de xaneiro de 2002, modificou de modo significativo as condicións de cría destes animais, coa prohibición de novas instalacións de gaiolas non acondicionadas a partir do 1 de xaneiro de 2003, e co establecemento de condicións máis esixentes para os sistemas alternativos de cría desde o 1 de xaneiro de 2002 nas explotacións de nova instalación.
A normativa prevé, dunha forma paulatina, e durante un período transitorio que acaba en xaneiro de 2012, a mellora nas súas condicións de cría. E é que desde o 1 de xaneiro de 2012 será obrigatoria a utilización de gaiolas acondicionadas en todas as explotacións que utilicen o sistema de cría en gaiolas. De momento, e ata que chegue esa data, en marzo deste ano o Comité Científico Veterinario deberá emitir un informe sobre o impacto na saúde e o medio ambiente da norma en cuestión.
O feito de que as galiñas poñedeiras dispoñan dunha normativa específica non exime aos seus propietarios ou coidadores de cumprimentar co disposto na normativa xeral de benestar animal. E é que o lexislador quixo que se cumprimenten requisitos adicionais para estes animais de pluma, algúns deles en liña aos que agora se pretenden para os pitos. Así se establecen, entre outros requisitos xerais, a inspección diaria de todas as galiñas, polo menos unha vez ao día; a necesidade de controlar o nivel de ruído no máis baixo posible, evitando o ruído duradeiro ou repentino; ou a iluminación de todos os edificios, a fin de que as galiñas poidan verse claramente unas a outras e ser vistas con claridade, observar o medio que as rodea e desenvolver as súas actividades nun marco normal. Mesmo se prevé, a fin de evitar problemas sanitarios ou de comportamento, un réxime específico tras os primeiros días de adaptación.
Un dos aspectos máis importantes con respecto ao disposto á normativa de referencia fai fincapé na hixiene dos locais, o equipo e os utensilios que estean en contacto coas galiñas, dispóndose que sexan limpados e desinfectados a fondo con regularidade e en calquera caso cada vez que se practique un baleiro sanitario e antes da chegada dun novo lote de galiñas. E tan só unha permisión contra a integridade física da galiña poñedeira, disposta por motivos de saúde e seguridade avícola, permite ao seu propietario recortarlles o pico, a condición de que dita operación sexa practicada por persoal cualificado e só sobre pitos de menos de dez días destinados á posta de ovos.
- Real Decreto 3/2002, de 11 de xaneiro, polo que se establecen as normas mínimas de protección das galiñas poñedeiras (BOE 13/2002, de 15 xaneiro 2002).
- Real Decreto 348/2000, de 10 de marzo, polo que se incorpora ao ordenamento xurídico a Directiva 98/58/CE, relativa á protección dos animais nas explotacións gandeiras (BOE número 61/2000, de 11 de marzo de 2000). Modificada por RD 441/2001.
