O pasado mes de maio, a resolución sobre a utilización do termo ‘bio’ decantouse a favor das empresas alimenticias, é dicir, entendíase como una marca comercial. Pero aínda está pendente a resolución do Tribunal Supremo, ao que recorreron os defensores deste termo ao entender que se confundía ao consumidor. Estes argumentan que o termo debe empregarse paira alimentos de produción ecolóxica e a súa indicación nos produtos agrarios e alimenticios.
Até agora o fundamento legal era o Regulamento CEE 2092/1991, as diferentes normas das Comunidades Autónomas reguladoras da produción ecolóxica e o Real Decreto 1852/1993. Esta última normativa consideraba que un produto pode levar indicacións referentes ao método ecolóxico de produción cando na etiquetaxe, na publicidade ou nos documentos comerciais, o produto ou os seus ingredientes identifíquense co termo ecolóxico. Con carácter supletorio ás indicacións que puidesen establecer as Comunidades Autónomas, permitía a utilización doutras indicacións talles como “obtido sen o emprego de produtos químicos de sínteses”, “biolóxico”, “orgánico”, “biodinámico” e os seus respectivos nomes compostos; así como os vocábulos “ECO” e “BIO”, acompañados ou non do nome do produto, os seus ingredientes ou marca comercial.
Marca comercial ‘versus’ produción ecolóxica
As diferentes empresas denunciadas, na súa maioría sector lácteo e bebidas, procederan no seu día a rexistrar as marcas dos produtos que comercializaban baixo a denominación BIO; e por tanto, a consolidar una realidade legal e social con respecto a eses produtos. Así, tratábase dunha marca comercial rexistrada dun determinado produto alimenticio, e non dun produto procedente da agricultura ecolóxica.
Os denunciantes pola súa banda expuñan a cuestión que a utilización de marcas rexistradas de determinados produtos alimenticios coa denominación BIO podería confundir ao consumidor en canto á elección dos mesmos, xa que podían crer que eran produtos biolóxicos.
A fin de evitar situacións de indefensión paira o consumidor, con posterioridade, as empresas denunciadas tomaron medidas adicionais en canto á etiquetaxe deses produtos, aparecendo a lenda: “este produto non provén da agricultura ecolóxica” ou “produto de gran calidade, non procedente da agricultura ecolóxica”.
A adaptación española da normativa europea
A polémica sobre a legalidade da utilización como marca do termo BIO, que serve paira designar un determinado produto alimenticio, foi resolta a favor das multinacionais e empresas alimenticias que foron denunciadas o 11 de maio deste ano. Produciuse tras a aprobación do Real Decreto 506/2001, polo que se modificou o Real Decreto 1852/1993, de 22 de outubro, sobre produción agrícola ecolóxica e a súa indicación nos produtos agrarios e alimenticios.Desde a súa entrada en vigor, 27 de maio de 2001, considérase que un produto leva indicacións referentes ao método ecolóxico de produción a condición de que o citado produto, os seus ingredientes ou as materias primas paira a alimentación animal identifíquense na etiquetaxe, na publicidade ou nos documentos comerciais, mediante o termo “ecolóxico” ou o seu prefixo “eco”. Devanditos vocábulos poderán ir ben sós ou combinados co nome do produto, os seus ingredientes ou a marca comercial.
A modificación é consecuencia da entrada en vigor o 24 de agosto de 2000 do Regulamento (CE) 1804/1999, que inclúe as producións animais, e completa así o Regulamento (CEE) 2092/91. Devandito Regulamento, sobre a produción agrícola ecolóxica e a súa indicación nos produtos agrarios e alimenticios, reserva ao idioma español o termo ecolóxico e os seus prefixos ou diminutivos paira o método de produción ecolóxica e especifica a adaptación do termo á normativa española. O lexislador español xustifica a necesidade da modificación paira evitar entre os consumidores calquera dúbida sobre os termos, sobre todo polo feito de que en español o termo BIO utilízase paira designar produtos alimenticios que non están relacionados co método de produción ecolóxico.
Ademais paira a identificación dos produtos elaborados conforme ás normas de produción ecolóxica deseñarase un logotipo comunitario que poderá incluírse nas etiquetas. Este feito supón una compensación do lexislador europeo aos produtores ecolóxicos, e que se verifica coa aprobación do Regulamento (CEE) 331/2000 da Comisión, de 17 de decembro de 1999.
Pero a aprobación do Real Decreto 506/2001 -11 de maio- non satisfixo ao Comité Andaluz da Agricultura Ecolóxica (CAAE) porque a norma liberaliza os termos orgánico, biolóxico e BIO. O CAAE entende que o termo BIO é de uso e utilización reservada paira os produtores e elaboradores de alimentos ecolóxicos, amparados pola normativa europea -basicamente o Regulamento 2092/91, de 24 de xuño e Regulamento 1804/99, de 19 de xullo-, e pola normativa andaluza Orde de 26 de setembro de 2000.
Esta decisión motivou que o citado organismo denunciase ao Estado español ante a Comisión das Comunidades Europeas e que recorra ante o Tribunal Supremo a fin de que se prohiba a utilización do termo: orgánico, biolóxico ou BIO en alimentos de orixe non ecolóxica. Da mesma forma solicitouse a suspensión cautelar da referida norma.
A loita do Comité Andaluz da Agricultura Ecolóxica (CAAE) vén de lonxe. Antes de aprobarse o Real Decreto 506/2001, xa interpuxo recurso ante o Tribunal Superior de Xustiza do País Vasco contra a Orde do Goberno Vasco do 18 de agosto de 2000, pola que se permitía a utilización do vocábulo BIO en certos produtos lácteos non elaborados conforme ao método de produción agraria ecolóxica. E o Tribunal, antes da entrada en vigor do Real Decreto 506/2001, suspendeu preventivamente a citada Orde.
A utilización do termo BIO paira produtos que non foron elaborados mediante as normas da produción ecolóxica ten hoxe o seu amparo legal, aínda que pendente das diversas accións xudiciais instadas por produtores e outros organismos, que recorreron ante o uso inadecuado, interesado e equívoco do termo BIO como marcas de produtos alimenticos non sometidos á normativa de produción ecolóxica. A aprobación do logotipo e das denominacións específicas paira os alimentos ecolóxicos, así como a inclusión na etiquetaxe por parte das empresas non ecolóxicas das advertencias sobre que é un produto non procedente da agricultura ecolóxica, facilitan ao consumidor a posibilidade de diferenciar uns produtos doutros.
- Regulamento CEE do Consello das Comunidades Europeas nº 2092/91, de 24 de xuño de 1991, sobre a produción agrícola ecolóxica e a súa indicación nos produtos agrarios e alimentarios. Modificado por Regulamento CEE nº 468/94, de 2 de marzo de 1994; Regulamento CEE nº 1535/92; Regulamento CEE nº 2083/92; Regulamento CEE nº 436/2001.
- Regulamento CEE nº 207/93, de 29 de xaneiro de 1993, polo que se define o contido do anexo VIN do Regulamento 2092/91, sobre a produción agrícola ecolóxica e a súa indicación nos produtos agrarios e alimenticios e polo que se establecen as disposicións particulares de aplicación do apartado 4 do artigo 5 de devandito Regulamento. Modificado polo Regulamento CEE nº 2020/2000, de 25 de setembro de 2000.
- Regulamento CEE da Comisión das Comunidades Europeas nº 2020/2000, de 25 de setembro de 2000, polo que se modifica o Regulamento 207/93, polo que se define o contido do anexo VIN do Regulamento 2092/91 do Consello, e que modifica a parte C do anexo VIN do Regulamento 2092/91, sobre a produción agrícola ecolóxica e a súa indicación nos produtos agrarios e alimenticios.
- Real Decreto 1852/93, de 22 de outubro, sobre produción agrícola ecolóxica e a súa indicación nos produtos agrarios e alimenticios.
- Real Decreto 506/2001, de 11 de maio, polo que se modifica o Real Decreto 1852/93, de 22 de outubro, sobre produción agrícola ecolóxica e a súa indicación nos produtos agrarios e alimenticios.
- Orde do Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación, de 14 de marzo de 1995, polo que se desenvolve o RD 1852/93 sobre produción agrícola ecolóxica e a súa indicación nos produtos agrarios e alimenticios, e composición da Comisión Reguladora de Agricultura Ecolóxica.
- Orde de 18 de agosto de 2000, polo que se aproba a utilización do vocábulo BIO en certos produtos lácteos non producidos conforme ao método de produción agraria ecolóxica.
- Orde de 5 de setembro de 1997, polo que se modifica a Orde de 5 de xuño de 1996 pola que se aproba o Regulamento sobre produción agrícola ecolóxica e a súa indicación nos produtos agrarios e alimentacios e o Comité Andaluz de Agricultura Ecolóxica.
- Orde de 26 de setembro de 2000, polo que se aproba o Regulamento sobre produción agrícola ecolóxica e a súa indicación nos produtos agrarios e alimenticios e o Comité Andaluz de Agricultura Ecolóxica (derroga a Orde de 5 de xuño de 1996).
