Campylobacter é unha das principais causas de intoxicación alimentaria. Na maioría dos casos, prodúcese polo consumo de carne de ave pouco cociñada. Determinar que é o que converte este patógeno nun dos máis comúns podería axudar a atopar novas formas de controlalo. Un novo estudo, realizado por expertos do Instituto de Investigación Alimentaria británico (IFR), avantaxa este patógeno fronte outros como E. coli ou Salmonella e atribúenlle a capacidade de cambiar o seu comportamento para atopar o lugar máis idóneo para “alimentarse”. O artigo explica en que consiste esta capacidade, o que denominan “navegación por satélite” do mundo bacteriano.
A bacteria Campylobacter, responsable dun nove millóns de casos de campylobacteriosis humana na Unión Europea cada ano, segundo a Autoridade Europea de Seguridade Alimentaria (ESA), posúe unha serie de sistemas capaces de detectar cal é o mellor ambiente para manterse e, se é necesario, alterar o seu comportamento para dirixirse onde hai máis “alimentos”. Segundo os investigadores do Instituto de Investigación Alimentaria británico (IFR), esta bacteria estaría dotada dunha especie de “sistema de navegación por satélite” que lle permite “nadar” cun rumbo marcado, algo que non posuirían outros patógenos como E. coli ou Salmonella. Para os responsables da investigación, coñecer como actúan estes sistemas de navegación axudará a previr enfermidades nun futuro provocadas por leste ou outros patógenos.
Un GPS para Campylobacter
A principal preocupación de Campylobacter é a necesidade de alimentarse e atopar un medio adecuado
Campylobacter necesita atopar suficiente comida para manterse, así como un medio adecuado para respirar e xerar enerxía. Este patógeno ten unha especie de cola longa, os flagelos, que utiliza para nadar e moverse. As bacterias en xeral están adaptadas para sobrevivir en distintos ambientes e adoptan distintos mecanismos para detectar e responder ás distintas necesidades ambientais. Unha destas capacidades é moverse cara a lugares de supervivencia máis favorables. No caso de Campylobacter , leste é capaz de buscar lugares onde alimentarse mellor e, en menor medida, nos que a respiración sexa máis fácil.
Ademais da capacidade para “nadar”, é importante para a súa supervivencia establecer un rumbo concreto e fixo, como fai Campylobacter, cuxa principal preocupación é a “necesidade de alimentarse”, segundo os expertos de IFR. Para Mark Reuter, principal investigador, “moverse sen rumbo non é eficiente”, necesítase, como fai Campylobacter, saber onde se quere ir. Este patógeno debe atopar, se quere sobrevivir, suficiente comida para manterse, así como un medio adecuado para levar a cabo a respiración, o que os expertos denominan “proceso de xeración de enerxía”. O patógeno prioriza, máis que un lugar onde a respiración sexa máis eficiente, un “lugar máis nutritivo” no que alimentarse.
Aves, principal reservorio
As aves, entre as que se inclúen pitos, galiñas poñedeiras, patos, pavos, ocas ou paspallás, son o principal reservorio de Campylobacter spp., aínda que non deben excluírse o gando bovino, ovino, porcino ou roedores. Na maioría dos casos, a bacteria aparece tras o nacemento do animal, que pode ser portador permanente. Por este motivo, a vía de infección máis frecuente adoita ser o consumo de carne procedente de animais portadores, así como de leite non pasteurizada. Tamén pode sobrevivir na auga durante semanas, e pasar a augas superficiais ou de consumo.
Se a auga non recibe o tratamento adecuado, pode ser tamén vía de infección en animais e humanos. Tomar as medidas oportunas na granxa tamén é determinante para controlar Campylobacter. Neste caso, e segundo Mark Stevens, da Escola Veterinaria da Universidade de Edimburgo, “a solución non sería o uso continuo de antibióticos ” polo consecuente risco de desenvolvemento de resistencia.
Campylobacter está presente no intestino dos animais, sobre todo aves de curral, que pode causar diarrea, dor de estómago e vómitos. Moitas destas aves non desenvolverán a enfermidade nin mostrarán síntomas, por tanto, non se pode identificar facilmente. A contaminación prodúcese por comer carne mal cocida, ou por contacto directo con animais infectados, ou por beber leite contaminado. Campylobacteriosis adoita desaparecer por si soa sen tratamento. Para evitar contraer a enfermidade, deben cociñarse ben os alimentos, sobre todo a carne de pito, e lavarse ben as mans despois de ir ao baño e antes de manipular alimentos.
