A preocupación da UE pola presenza de estaño nos alimentos tivo una adecuada resposta legal. A fin de protexer a saúde dos consumidores fixáronse os contidos máximos paira produtos alimenticios e bebidas enlatadas, así como os métodos de toma de mostras e de análises paira o control oficial destes parámetros.
O 12 de febreiro de 2004, a UE aprobou o Regulamento que regula o contido máximo de estaño inorgánico nos alimentos. Así mesmo, deu curso legal a unha Directiva comunitaria pola que se fixan os métodos de toma de mostras e de análises paira o control oficial do contido máximo de estaño nos alimentos enlatados.
Os antecedentes máis próximos da cuestión, agora legalizada, localizámolos no Ditame do Comité Científico da Alimentación Humana de 12 de decembro de 2001, polo que se determinaba que un contido de estaño inorgánico de 150 mg/kg, nas bebidas enlatadas, e de 250 mg/kg, noutros alimentos enlatados, pode provocar irritación gástrica en determinados individuos. A Comisión cualificou este risco como grave, a pesar de que nas súas conclusións, o ditame recoñecese o feito de que non dispuñan de información que indicase si os lactantes e os nenos de pouca idade poderían estar sometidos a un maior risco.
Os límites aceptables
Os contidos máximos de estaño inorgánico en alimentos presentaba certas diferenzas entre aqueles Estados membro que os fixaron legalmente. A cuestión precisaba dunha regulación adecuada no ámbito comunitario, a fin de protexer á saúde pública deste risco sanitario, establecendo contidos máximos paira o estaño inorgánico nos alimentos e as bebidas enlatadas; especialmente paira aqueles grupos de risco máis vulnerable (lactantes e nenos de pouca idade).O contido excesivo de estaño en alimentos podería carrexar efectos nocivos paira a saúde, segundo diversos estudos científicos
O feito de non dispor de datos sobre os posibles efectos paira a súa saúde non debía impedir adoptar una protección adecuada e cautelosa que contemplase esta especificidad, mediante o establecemento duns contidos máximos máis baixos, e uns controis máis estritos durante a fabricación e o empaquetado dos preparados paira lactantes, os preparados de continuación, os alimentos infantís e os alimentos elaborados a base de cereais paira lactantes e nenos de pouca idade.
Os límites, polo que respecta aos alimentos e as bebidas enlatadas foron fixados por baixo dos límites establecidos como sospeitosos polo ditame do Comité Científico da Alimentación Humana, a fin de reducir o risco paira a saúde humana. No caso de alimentos destinados a lactantes e nenos de pouca idade, e ante a falta de datos evidenciada, adóptase una decisión preventiva, que sitúa o límite de seguridade á metade da cantidade máxima permitida máis estrita que xa se considera segura paira un adulto.
Os produtores deberán cumprimentar co establecido por esta norma en canto aos contidos máximos presentes nos alimentos, e polo que respecta ao estaño inorgánico, a partir do próximo 4 de marzo de 2004, momento en que entrará en vigor a nova normativa. En función da evolución dos coñecementos científicos e tecnolóxicos, estes parámetros deberán revisarse antes do 1 de xaneiro de 2006. Os contidos máximos establecidos son os seguintes:
- Alimentos enlatados diferentes das bebidas: 200 mg/kg peso fresco.
- Bebidas enlatadas, incluídos os zumes de froitas e os zumes de verduras: 100 mg/kg peso fresco.
- Alimentos enlatados paira lactantes e nenos de pouca idade, excepto produtos deshidratados e en po: 50 mg/kg peso fresco.
- Alimentos infantís enlatados e alimentos enlatados elaborados a base de cereais paira lactantes e nenos de pouca idade: 50 mg/kg peso fresco.
- Preparados paira lactantes e preparados de continuación enlatados, incluída o leite paira lactantes e o leite de continuación: 50 mg/kg peso fresco.
- Alimentos dietéticos enlatados destinados a usos médicos especiais, especificamente destinados aos lactantes: 50 mg/kg peso fresco.
Ademais dos criterios de saúde pública, a Comisión tivo en conta outros parámetros. En particular, as diferenzas existentes entre Estados membro, en canto aos límites fixados paira o estaño presentes nos alimentos, as cales constituían un risco paira a unidade do mercado e podían producir distorsiones da competencia.
A Axencia paira Sustancias Tóxicas e o Rexistro de Enfermidades (ATSDR), dependente do Departamento de Saúde e Servizos Humanos de EEUU ofreceu en setembro de 2003, a modo informativo, un importante aviso. Nun documento divulgativo advertía: «A principal ruta de exposición ao estaño e aos compostos de estaño é a través do consumo de alimentos contaminados con estes compostos. Tragar grandes cantidades de compostos inorgánicos de estaño pode producir dores de estómago, anemia, e problemas do fígado e os riles. A exposición breve a certos compostos orgánicos de estaño causou irritación da pel e os ollos e problemas neurológicos; a exposición a cantidades moi altas pode ser fatal».
A Axencia estadounidense recoñece que una das principais exposicións das persoas ao estaño prodúcese durante o consumo de alimentos e bebidas de latas revestidas con este metal, que é utilizado de forma xeneralizada paira estes fins. Non esconden, que na actualidade, o 90% das latas usadas paira alimentación están protexidas con laca; nin que o estaño metálico non é moi tóxico, debido a que é pobremente absorbido no tracto gastrointestinal. Con todo, pon en evidencia que os estudos en seres humanos e animais demostraron que a inxestión de grandes cantidades de compostos inorgánicos de estaño pode producir dores de estómago, anemia, e alteracións do fígado e os riles, a fin de xustificar a súa campaña informativa.
Os estudos realizados alén do Atlántico, tampouco presentan evidencias sobre como poden o estaño e os seus compostos afectar os nenos. Pero matizan que é probable que exhiban efectos similares aos observados en adultos. O que si puideron asegurar é que non hai ningunha evidencia de que o estaño ou os compostos de estaño produzan cancro en seres humanos.
Por outra banda, os estudos de compostos inorgánicos de estaño en animais foron negativos. Ademais, o Departamento de Saúde e Servizos Humanos (DHHS), a Axencia Internacional paira a Investigación do Cancro (IARC) e a EPA non clasificaron ao estaño metálico nin aos compostos inorgánicos de estaño en canto a carcinogenicidad.
Pero a pesar de todo iso, a Axencia paira Sustancias Tóxicas e o Rexistro de Enfermidades (ATSDR) realiza toda una serie de recomendacións ás familias paira reducir o risco de exposición ao estaño e aos compostos de estaño. Así, recomenda reducir o consumo de alimentos e bebidas enlatados, e gardar o contido dos mesmos, una vez abertos e non consumidos na súa totalidade, noutros envases non metálicos.
Esta segunda recomendación da Axencia xa pode observarse na etiquetaxe dalgúns dos produtos enlatados que se comercializan no noso país. Nestes casos, os produtores optaron, de forma voluntaria e sen obrigación legal, a pór en coñecemento dos consumidores a necesidade de trasladar o contido sobrante dun enlatado, una vez aberto, a outro recipiente carente de estaño, a fin de evitar posibles riscos paira a súa saúde. En EEUU a Axencia encargada do control dos Alimentos (FDA) reglamenta o uso dalgúns compostos orgánicos de estaño en materiais paira revestir envases e empacar alimentos establecendo límites paira o uso dun composto inorgánico de estaño, o cloruro de estaño, como aditivo en alimentos.
- Regulamento (CE) número 242/2004, da Comisión, de 12 de febreiro de 2004, que modifica o Regulamento (CE) número 466/2001, polo que respecta ao estaño inorgánico nos alimentos. (DOUE número L 42 de 13 de febreiro de 2004).
- Directiva 2004/16/CE, da Comisión, de 12 de febreiro de 2004, pola que se fixan métodos de toma de mostras e de análises paira o control oficial do contido máximo de estaño nos alimentos enlatados. (DOUE número L 42 de 13 de febreiro de 2004).
