Os comportamentos nutricionais están a asociarse cada vez máis coa seguridade alimentaria. Neste contexto, xoga un papel fundamental a información que acompaña aos alimentos, un tema que foi foco de discusión no seo da UE despois de que o Parlamento Europeo haxa presentado as súas discrepancias sobre a proposta da Comisión Europea para limitar mensaxes alusivas ás vantaxes do alimento para a saúde das persoas.
A nutrición constitúe unha das principais fontes de saúde. A Organización Mundial da Saúde (OMS) recoñece que uns correctos hábitos alimentarios achegan sistemas inmunes máis fortes e diminúen o risco de sufrir enfermidades. É máis, segundo o Codex Alimentarius, todas as persoas deben ter acceso a «suficientes alimentos inocuos e nutritivos para satisfacer as súas necesidades nutricionais e as súas preferencias alimentarias», coa finalidade de levar unha «vida activa e sa». A idea que se desprende de todo iso é que un alimento «non é nutritivo se non é inocuo».
Pero para que os consumidores tomen conciencia da importancia de levar unha dieta sa é necesario que aspectos como o da etiquetaxe estea claramente definido. Como se definen estas pautas? En que se basean? A normativa comunitaria establece condicións específicas que propoñen, entre outras cousas, a prohibición das mensaxes que se consideren confusos ou vagos, do estilo «mellora a memoria» ou «reduce a tensión». A Comisión Europea traballa para evitar que a etiquetaxe dun produto afirme, por exemplo, que non comer un produto poida carrexar problemas para a saúde. Un informe presentado hai escasamente unha semana pola Comisión de Medio Ambiente e Saúde Pública do Parlamento Europeo diverge sobre algunhas destas condicións, e insta a achegar as posicións e examinar de novo as propostas que a mediados de maio.
Non é a primeira vez que a Eurocámara ditamina sobre a normativa referente á etiquetaxe dos alimentos. Nunha primeira lectura xa rebaixou as esixencias expostas pola Comisión, e propuxo obrigar ás empresas alimentarias a indicar o «perfil nutricional» dun produto ou o seu contido exacto en sales, graxas ou outros nutrientes, se se quería destacar como slogan na etiquetaxe. Os eurodeputados basean o seu argumento en que a dieta xeral para unha persoa é máis importante para a saúde que o consumo individual dun produto e temen que nin a industria nin os gobernos nacionais sexan capaces de cumprir as novas medidas.
Todo iso explica que a Comisión de Medio Ambiente propuxese uns requisitos máis flexibles para as mensaxes sobre vantaxes para a saúde nos alimentos que non aluden á redución do risco de enfermidade, nin achegan mensaxes como «prevén…». Os eurodeputados apostan tamén por simplificar as condicións para as empresas pequenas e por restrinxir os eslóganes destinados á poboación infantil.
Protección ao consumidor
Recentes estudos indican que mellorar a información nutricional non implica que leve unha dieta saAvaliar os riscos asociados cos alimentos e informar os consumidores foi tamén una das principais funcións da actividade levada a cabo pola EFSA desde a súa posta en marcha, unha actividade baseada en emitir informes científicos sobre asuntos relacionados directa ou indirectamente coa seguridade alimentaria. Desde entón, fomentar unha información do risco clara para que o consumidor perciba os incidentes de forma que lle resulte comprensible foi e continúa sendo un dos alicerces da protección ao consumidor. Para iso, elaboráronse ferramentas que permitiron o fomento do diálogo en todos os niveis, coa colaboración dos Estados membros e as axencias nacionais de seguridade alimentaria.
Con todo, os expertos destacan que, a pesar de que a maioría dos consumidores posúen un nivel «satisfactorio» de educación nutricional, non significa necesariamente que se mellore a nutrición. Segundo o estudo Alimentación, Saúde e Estilos de Vida, presentado no VIN Foro Internacional da Alimentación en Barcelona, o maior coñecemento sobre as boas prácticas nutricionais «non necesariamente inciden no consumo real da poboación» que, aínda que coñece cales son os alimentos nutricionalmente máis adecuados, recoñece que para cambiar de dieta habería que «cambiar de estilo de vida». O traballo conclúe que non por ofrecer unha maior información ou educación alimentaria prodúcense cambios importantes nas prácticas alimentarias que sexan nocivas para a saúde.
Guías alimentarias
Boa proba da importancia entre dieta e saúde quedou plasmado no coloquio que se celebrou, a petición da EFSA, sobre guías de alimentación. O obxectivo do encontro, celebrado durante os días 21 e 22 de marzo, foi debater sobre o estado da investigación científica no ámbito da alimentación e a súa relación coa saúde. Os responsables europeos confían que o debate servise de base para iniciar os cambios necesarios nas actuais recomendacións sobre unha correcta alimentación.Cales son os nutrientes máis adecuados ou os patróns específicos de consumo para asegurar unha baixa incidencia de certas enfermidades son algunhas das direccións a seguir. O obxectivo de todo iso consiste en achegar aos consumidores a oportunidade de elixir a súa alimentación con «coñecemento de causa». Parece lóxico considerar que o primeiro paso para conseguilo é ofrecer unha información clara mediante perfís nutricionais.
MENSAXES NUTRICIONAIS
A pesar de demostrar a importancia de ofrecer unha correcta e clara información ao consumidor, non debe esperarse que se produzan cambios importantes nos hábitos alimentarios actuais, que abandonan a alimentación tradicional por dietas alimentarias pouco equilibradas nas que priman a rapidez, a comodidade de preparación e de inxesta. Segundo o estudo Comemos como vivimos, presentado durante a celebración do Salón Alimentaria 2006 en Barcelona durante os días 6 e 10 de marzo, as mensaxes nutricionais de difícil cumprimento son factores determinantes na adopción de dietas menos saudables.
O traballo, dirixido por Jesús Contreras e Mabel Graza, membros do Observatorio da Alimentación, adianta que non cabe esperar cambios importantes como consecuencia dunha maior información ou educación alimentaria, xa que as prácticas alimentarias nocivas teñen que ver máis con aspectos da vida laboral, cultural e social. Neste sentido, destaca a «desorientación» dos consumidores achega do contido das mensaxes sobre saúde e alimentación que perciben, en moitos dos casos, de forma «contraditoria». Por este motivo, os expertos conclúen que é importante establecer unha canle de comunicación non só cos consumidores, senón con especialistas e técnicos responsables das políticas nutricionais e da saúde pública.
