Este artículo ha sido traducido por un sistema de traducción automática. Más información, aquí.

Menos praguicidas en alimentos

Un informe comunitario confirma que unha alta porcentaxe de mostras alimentarias analizadas cumpren coas pautas de seguridade sobre restos de praguicidas

Autor: Por MAITE PELAYO
Data de publicación: Xoves, 24 de Novembro de 2011

Cada ano realízase en todos os países dos Estados membros un estudo que publica a Autoridade Europea de Seguridade Alimentaria (EFSA) sobre os programas europeos e nacionais de control oficial de residuos de produtos fitosanitarios. O informe, correspondente a 2009, reafirma a tendencia cara a un maior cumprimento da lexislación, de maneira que un 97,4% das mostras analizadas cumpren cos estándares de seguridade alimentaria, case un 1% máis que en 2008. A través da dieta dos consumidores, este organismo europeo tamén realizou unha avaliación para coñecer a exposición a estes residuos, derivada da súa presenza nas mostras detectadas positivas. A conclusión é que, en todos os casos, pódense descartar riscos a longo prazo por este consumo e que o risco a curto prazo para a saúde é “moi pouco probable”.

O informe conta este ano con algunhas particularidades: é o primeiro que se realiza tras a armonización total dos Límites Máximos de Residuos (LMR) na UE, un límite legal superior de concentración establecido de acordo coa regulamentación correspondente e baseado nas boas prácticas agrícolas e a menor exposición do consumidor. Outra novidade é que, ao analizarse os mesmos alimentos de orixe vexetal do programa coordinado, os resultados permiten unha comparación directa cos datos de 2006 nestes produtos. Doutra banda, o envío de datos dos Estados membros realizouse nun novo formato máis completo no que, ademais, incluíronse alimentos de orixe animal. Por último, introducíronse por primeira vez unhas recomendacións para mellorar na tarefa de asegurar a alimentación dos consumidores europeos.

Residuos en alimentos

Estes son os resultados máis relevantes do estudo sobre residuos de produtos fitosanitarios no ámbito europeo correspondente ao ano 2009, segundo acaba de publicar a EFSA:

Analizáronse un total de máis de 67.000 mostras de ao redor de 300 alimentos diferentes.
As técnicas analíticas utilizadas nos diferentes países membros son capaces de detectar máis de 800 praguicidas distintos.
Só o 1,2% das mostras analizadas non cumprían cos Límites Máximos de Residuos (LMR) de praguicidas permitidos para os produtos alimenticios na UE, un punto menos que o ano anterior (2,2%).
Máis do 60% das mostras analizadas carecían de residuos de praguicidas.
As cantidades superiores ao LMR detectáronse en maior proporción nas mostras procedentes de alimentos importados de terceiros países, a pesar de que case un 75% das mostras analizadas son de orixe europea.
Entre as 1.888 mostras de alimentos para bebés analizadas, só en 15 delas (0,8%) excedíanse os límites legais. A lexislación europea é moi restritiva nesta área e non permite, de forma xeral, máis de 0,01 mg/kg de ningún residuo de praguicida.
A porcentaxe máis baixa de superación dos límites legais alcanzouse nos alimentos de orixe animal (0,3%).
Nos produtos denominados ecolóxicos, os LMR excedíanse con menor frecuencia (0,4% en froitas) que nas de produción convencional (2,7%). Hai que ter en conta que na UE non hai LMR específicos para os produtos ecolóxicos e aplícanse os mesmos que para o resto.

Praguicidas en España

España ten mellores resultados en canto a restos de praguicidas en alimentos que a media comunitaria

No caso particular de España, no marco deste programa analizáronse no ano 2009 máis de 1.500 mostras, incluídas froitas, hortalizas e outros produtos vexetais, produtos de orixe animal, alimentos procesados, alimentos infantís e cereais. Delas, o 98,7% cumpren o LMR fixado. Esta porcentaxe é superior ao que se dá na UE, polo que España ten mellores resultados que a media comunitaria. Todas as mostras que superaron os LMR pertencen ao grupo de froitas e hortalizas e outros produtos vexetais. No resto de mostras doutros tipos de alimentos, a pesar de detectarse nalgúns residuos de produtos fitosanitarios, en ningún caso estes superaban os LMR establecidos.

Pola súa orixe, do total de mostras analizadas, ao redor do 90% proceden do territorio nacional e comunitario, mentres que pouco máis do 9% teñen a súa orixe en terceiros países. Das mostras con orixe nestes últimos, máis do 6% superaron os LMR, mentres que no caso dos produtos de orixe nacional e comunitaria, esta porcentaxe é moi inferior, do 1%.

Avaliación de risco dos resultados obtidos

A Unidade de Revisión da Avaliación de Riscos de Praguicidas da EFSA, pola súa banda, subliña que a presenza de residuos de praguicidas en alimentos, mesmo nalgúns casos que superan os LMR, non implica un perigo para a seguridade alimentaria. Isto débese, segundo apuntan estas fontes, ao especial proceso de fixación de LMR na UE, polo que non se consideran os LMR como límites toxicolóxicos.

Para a avaliación do risco, os expertos estimaron unha exposición crónica a praguicidas, a longo prazo, nos alimentos máis importantes que constitúen a dieta dos europeos e unha exposición aguda, a curto prazo, para o dez tipos de produtos que se monitoraron en 2009 como parte do programa coordinado da UE. Para unha maior seguridade, a EFSA expuxo en ambos os casos a peor situación posible, tras ter en conta aos grupos máis vulnerables da poboación, como nenos ou vexetarianos.

LÍMITES DE PRAGUICIDAS

Na UE non poden autorizarse sustancias activas de produtos fitosanitarios a menos que se probou desde o punto de vista científico que non causan efectos prexudiciais nos consumidores, os agricultores nin terceiros, non provocan efectos inaceptables no medio ambiente e son necesarios e eficaces. Segundo infórmase desde a Axencia Española de Seguridade Alimentaria e Nutrición (AESAN) e outros organismos competentes en materia de seguridade alimentaria, a utilización dos praguicidas nas colleitas pode levar a presenza de residuos, é dicir, restos da utilización dun produto fitosanitario, incluídos os seus metabolitos e os produtos resultantes da súa degradación ou reacción.

Co fin de garantir que a utilización destas sustancias químicas é segura para os consumidores, establécense os Límites Máximos de Residuos (LMR), termo que se define como o límite legal superior de concentración dun residuo de praguicida en alimentos ou pensos establecido de conformidade coa regulamentación correspondente, baseado nas boas prácticas agrícolas e a menor exposición do consumidor necesaria para protexer a todos os consumidores, incluídos os máis vulnerables. Desde a AESAN insisten na importancia de destacar que estes LMR non son límites toxicolóxicos, senón límites toxicológicamente aceptables, baseados nunha boa práctica agrícola e que representan a cantidade máxima dun residuo que é posible atopar nun produto alimentario de orixe vexetal como consecuencia do uso legal e racional dese praguicida avaliado.

Os LMR non son límites toxicolóxicos porque non representan a cantidade máxima desa sustancia activa que pode ser prexudicial para a saúde dos consumidores. É dicir, a superación dun LMR non implica sempre un risco para a saúde. Doutra banda, os LMR son toxicológicamente aceptables porque o seu cumprimento asegura que non causan efectos tóxicos nos individuos, nin a curto nin a longo prazo.

Como consecuencia desta recente armonización dos LMR en todo o territorio da UE, logrouse ademais a eliminación das barreiras comerciais dos produtos vexetais. Para rexistrar un produto fitosanitario na UE, é necesario que antes se fixou un LMR que cubra e asegure a inocuidad dese uso.

Os praguicidas son sustancias ou compostos químicos utilizados para destruír as pragas ou controlalas. Na agricultura, os produtos fitosanitarios como herbicidas, insecticidas, fungicidas, nematocidas e rodenticidas utilízanse para combater ou previr a acción dos diferentes axentes nocivos para os vexetais e favorecer a produción vexetal.