A presenza de sustancias químicas nos alimentos é un tema de gran preocupación no consumidor. A Autoridade Europea de Seguridade Alimentaria (EFSA) publica de forma constante novos estudos e avances para evitar ás máximo sustancias químicas nocivas para o organismo e relacionadas cos alimentos. A súa principal tarefa é avaliar os riscos asociados á cadea alimentaria, un labor en mans de expertos encargados de emitir os ditames sobre cada un dos químicos. Para iso, utiliza ferramentas como a Inxesta Diaria Admisible (IDA), a Inxesta Diaria Tolerable (IDT) e o Límite Máximo de Residuos (LMR).
A presenza de sustancias químicas nos alimentos é inevitable. Todos conteñen químicos na súa composición de maneira natural e, en moitos casos, estas sustancias desempeñan un importante papel na produción e conservación dos alimentos. Alongan a súa vida útil, fanos máis atractivos, achegan cores, sabores e aromas e, ademais, axudan a evitar a proliferación de patógenos, o que obstaculiza intoxicacións alimentarias. Con todo, en moitos casos, as sustancias químicas presentes nos alimentos non forman parte destes, senón que deben engadirse para evitar males maiores. O uso de praguicidas é necesario, aínda que en maior ou menor medida acaban por pasar aos alimentos que despois se consomen.
A EFSA é o principal organismo responsable de avaliar a inocuidad dos produtos químicos nos alimentos, aínda que non hai unha regulamentación na UE que protexa ao consumidor de posibles riscos relacionados cos químicos nos alimentos. A EFSA proporciona un asesoramento científico para apoiar a xestión do risco, que depende en última instancia dos Estados membros. Este asesoramento implica revisións da lexislación, unha decisión acerca de aprobar ou non sustancias reguladas, como pesticidas ou aditivos alimentarios, e valorar que niveis e que dose non supoñen un risco para o consumidor.
Inxesta Diaria Admisible (IDA)
A IDA refírese a as sustancias que se engaden a un alimento e a IDT é a cantidade estimada á que se expón un alimento a un contaminante ambiental
A IDA é a cantidade que se pode inxerir cada día dunha sustancia específica en alimentos ou na auga de consumo (como un aditivo alimentario ou un residuo de praguicida) sen risco para a saúde. É un parámetro que se expresa en miligramos por cada quilo de peso corporal e por día. Para confirmar a IDA de calquera sustancia química, a EFSA baséase nunha revisión científica de todos os datos toxicolóxicos dispoñibles no momento e inclúe probas a longo prazo en animais para determinar o nivel sen efecto adverso, o chamado NOAEL, que representa a maior concentración que non causa ningún efecto adverso detectable.
Desta maneira, establécense uns valores de IDA sobre os que se baseará a lexislación para elaborar alimentos e pensos. Superar a IDA dalgunha sustancia química de forma ocasional non é un motivo de preocupación, xa que ten en conta a exposición diaria dunha sustancia durante toda a vida. Con todo, nunca debería excederse unha IDA. Inxesta Diaria Tolerable (IDT) e Inxesta Diaria Admisible (IDA) son o mesmo? Non, aínda que son dous datos moi similares. A IDA refírese a as sustancias químicas que se engaden a un produto ou que están nos alimentos tras un tratamento específico, como os pesticidas. En cambio, a IDT é unha estimación aproximada da cantidade dun contaminante químico ao que poden estar expostos os alimentos a través da contaminación ambiental.
Límite Máximo de Residuos (LMR)
Evitar a exposición a contaminantes químicos é unha tarefa imposible. O consumidor está exposto a estes en pequenas cantidades, xa que son inherentes aos alimentos, en concreto os praguicidas, indispensables na gran maioría de cultivos. Estas cantidades denomínanse residuos de praguicidas. O Límite Máximo de Residuos son os niveis máis altos de residuos de praguicidas que están legalmente tolerados en alimentos e pensos. Deben ser uns límites seguros para todos os consumidores, sobre todo na poboación máis vulnerable, como os nenos ou anciáns.
Os LMR baséanse en boas prácticas agrícolas, que é a cantidade mínima de praguicidas necesaria para protexer os cultivos. Establécense para unha ampla gama de tipos de alimentos, como froitas e verduras, así como produtos de orixe animal como o leite, e aplícanse unha vez que o produto está listo para consumir. Os niveis mantéñense en constante revisión e, se os datos novos que xorden indican un posible risco, pódense baixar para reducir a exposición dos operadores, consumidores e o medio ambiente.
As técnicas científicas para o control das sustancias químicas desenvólvenas expertos de toda Europa. Divídense en diferentes grupos, de maneira que se especializan en determinadas sustancias e o resultado é unha avaliación rigorosa e de calidade. Os elementos que se estudan xorden por iniciativa propia dos expertos ou a petición dos responsables da xestión dos riscos da UE.
Panel ANS: grupo de expertos que se ocupa das cuestións relativas á seguridade do uso de aditivos alimentarios e outras sustancias engadidas aos alimentos, con exclusión dos aromas e encimas.
Panel CEF: relativo ás cuestións sobre a seguridade do uso dos materiais en contacto con alimentos, encimas, aromas e tamén con cuestións relacionadas coa seguridade dos procesos.
A Comisión técnica ocúpase dos produtos fitosanitarios, é dicir, os praguicidas e os seus residuos, así como das tarefas relacionadas coa fixación de límites máximos de residuos (LMR) destes produtos.
O grupo CONTAM proporciona asesoramento científico en materia de contaminantes, sustancias indesexables e os residuos de sustancias non autorizadas na cadea alimentaria, as sustancias químicas non cubertas polo resto de grupos.
