Os parásitos como Lepheophtheirus salmóns (chamado piollo de mar) das granxas de salmón prexudican á poboación de salmóns silvestres e poden causar a morte de ata o 95% dos alevíns salvaxes cando estes, na súa migración, pasan preto das granxas. Confirmouno un estudo da Universidade de Alberta que se publicou na revista Proceedings of the Nacional Academy vos Sciences (PNAS).
Os principais hóspedes do parásito Lepheophtheirus salmóns son os salmóns adultos. O piollo de mar afecta á pel dos exemplares, causando unha infección que pode estenderse e acabar coa súa vida. En condicións naturais, os salmóns adultos adoitan ter estes parásitos pero non os alevíns. A razón é que os adultos están afastados dos xuvenís cando estes últimos migran mar dentro. As granxas de salmóns adoitan ter os animais adultos en gaiolas situadas ao longo das rutas migratorias. O resultado é unha gran concentración destes parásitos que os alevíns deben atravesar. Ao contrario que nos adultos, un só parásito ou dous poden matar un alevín, di o principal investigador do traballo, Martin Krkosek, da Universidade de Alberta. «Os xuvenís son tan vulnerables porque son moi pequenos, só miden unha ou dúas polgadas», entre 2,5 e 5 centímetros.
O estudo realizouse en Canadá, na illa de Guilford e a canle que a rodea, o Tribune, que vai parar ao Pacífico. Ao longo desta canle, que é a ruta migratoria dos salmóns, hai varias granxas de salmón. Os investigadores combinaron estudos de campo, calculando a poboación de salmóns salvaxes e contabilizando os que morrían, con modelos matemáticos para avaliar o impacto dos piollos de mar nos animais.
Ata o 95% de mortalidade
Os parásitos das granxas reducen aínda máis a mortalidade dos pequenos salmóns
As cifras son elocuentes: un incremento da mortalidade dos salmóns silvestres que vai do 9% cando o nivel de parásitos é baixo ata un 95% ao final da primavera, cando a poboación de parásitos é máis elevada. Normalmente a mortalidade dos pequenos salmóns é elevada pero os parásitos das granxas «están a reducir aínda máis esa fracción», din os investigadores. Mesmo no mellor dos casos, unha redución adicional do 9% ou o 10%, din os investigadores, «estaría a pór os recursos pesqueiros en situación de perigo».
Aínda que o traballo fíxose en Canadá, é extrapolable ás granxas doutras partes do planeta. De feito, cada vez son máis habituais as infestaciones de L.salmonis nas granxas. A razón é que as enfermidades normalmente presentes en poboacións naturais esténdense máis debido á maior densidade por confinamento. Nos primeiros anos de funcionamento das granxas mariñas os parásitos non constitúen un problema dado que a biomasa de peixes por unidade de área é baixa. A medida que se van incrementando os niveis de produción, a densidade aumenta e, con ela, o crecemento da poboación dos ectoparásitos. L.salmonis converteuse nun dos que máis danos causa na industria.
O traballo reabre a cuestión sobre as condicións baixo as que deberían organizarse as piscifactorías e granxas. Non é a primeira vez que se alerta dos problemas asociados a esta industria. No caso dos parásitos, os mesmos investigadores da Universidade de Alberta xa publicaran un traballo preliminar sobre o efecto das infestaciones de piollos nas granxas e cuestionábanse sobre a conveniencia de situar estas granxas nos lugares naturais dos salmóns.
En España o cultivo do salmón non é importante (cultívase no Cantábrico e en Galicia, aínda que é unha industria pequena). Si é máis importante o cultivo de salmón en Irlanda, Noruega ou Escocia, países onde se deron epidemias nos salmónidos cultivados e silvestres por mor deste parásito, e de onde se importa gran parte do salmón que chega aos comercios españois. Actualmente hai unha vacina en desenvolvemento, baseada en parásitos atenuados pero, neste momento, non hai un tratamento para os parásitos. «A pesar de décadas de traballo», explican os investigadores en PNAS, «a extensión e impacto da transmisión de parásitos das granxas ás poboacións silvestres permanece sen solución».
Son varios os problemas asociados ás granxas e piscifactorías e que cuestionan o seu actual status. Por exemplo, as granxas de engorde de atún vermello, para as cales se capturan os peixes e, aínda na rede, remólcanse a instalacións na costa e aliméntanse para que engorden máis. Iso aumentou a presión pesqueira a límites insustentables, segundo denunciaron entidades como a Organización das Nacións Unidas para a Agricultura e a Alimentación (FAO).
Outro problema está relacionado cos antibióticos que reciben os animais, práctica especialmente habitual nos países en desenvolvemento. Un traballo do New York Medical Collage, publicado hai dous meses na revista Environmental Microbiology alertaba de que o uso de antibióticos nas piscifactorías pode ir en detrimento de a saúde dos animais e dos humanos, pola aparición de resistencias bacterianas, o que pode afectar aos propios peixes e tamén ao home se consome inadvertidamente residuos dos antibióticos ao comer peixe. Iso, explican os investigadores, pode conducir a cambios na microflora e facelos máis susceptibles ás infeccións bacterianas.
Neste sentido, a Autoridade Europea de Seguridade Alimentaria (EFSA, nas súas siglas inglesas) preparou un informe para desenvolver un sistema harmonizado de avaliación de riscos sobre o uso de aditivos en alimento para animais. A proposta, que inclúe as piscifactorías, indica unha metodoloxía para o control das sustancias no chan, as augas subterráneas, as augas superficiais e os sedimentos. O obxectivo é controlar a dispersión dos aditivos que se engaden aos pensos dos animais.
