Pilar Rodríguez Igrexas é médico, doutora en Hepatología e Nutrición pola Universidade de Barcelona. Desde 2003 é coordinadora científica do panel de Produtos Dietéticos, Nutrición e Alerxias da Axencia Europea de Seguridade Alimentaria (EFSA), e antes foi secretaria Científica do Comité Científico sobre Alimentación na Comisión Europea. Nesta entrevista, realizada durante un curso sobre Seguridade Alimentaria na Universidade Internacional Menéndez Pelayo (UIMP), en Santander, explica como funciona a EFSA e cal é o proceso para autorizar un novo alimento na Unión Europea. Boa parte do traballo do panel de expertos do que forma parte céntrase en asesorar en temas relacionados coa seguridade alimentaria e, moi pronto, en dotar de apoio científico determinadas alegacións nutricionais que publicitan os alimentos.
Asesora desde o punto de vista científico aos xestores do risco en temas relacionados coa seguridade alimentaria e de pensos. Este asesoramento é clave á hora de desenvolver a política de cada país e debe ser independente e baseado en datos. Ademais, a Axencia ocúpase de coordinar distintas axencias nacionais para que non haxa discrepancias no ámbito europeo.
Funciona con comisións técnicas. Agora hai nove: aditivos alimentarios; aditivos e produtos para pensos para animais; produtos fitosanitarios e os seus residuos; organismos modificados xeneticamente; produtos dietéticos, nutrición e alerxias, que é o meu; factores de risco biolóxicos; contaminantes da cadea alimentaria; saúde e benestar dos animais; e unha última relacionada coa saúde de plantas. Cada comisión debe emitir un ditame científico.
Poden ser diversos organismos: a Comisión Europea é o noso “cliente” principal, pero tamén están o Parlamento Europeo, a propia EFSA ou os Estados Membros.
Dos niveis máximos de inxesta de vitaminas e minerais; de ácidos grasos tipo trans; de determinados produtos dietéticos, como os leites infantís; da etiquetaxe de produtos que poden ser alergenos; da seguridade de novos alimentos…
Regúlao o Regulamento de Novos Alimentos (CE) nº 258/97. Un novo alimento é calquera alimento ou ingrediente que non se usou ata agora de forma importante para consumo humano na UE, a partir do 15 de maio de 1997. Había que pór unha data de corte e usaron esta.
“Os alimentos que avaliamos chégannos porque hai dúbidas científicas de seguridade”Hai un proceso de autorización previa que debe solicitarse a un dos Estados Membros da UE, xeralmente onde se quere empezar a comercializar o produto. Ese Estado Membro debe facer unha avaliación do produto nun período de tres meses a partir dunhas directrices globais específicas. Por exemplo, débese clasificar o tipo de novo alimento e determinar a información que debe achegar cada fabricante cando presenta un novo alimento.
Pídese, entre outras cousas, a composición, o proceso de produción, os metabolitos que se xeran neste proceso, se hai información deste alimento noutros países, estimación do nivel de inxesta, en que condicións úsase… Tamén información nutricional e microbiológica do alimento.
O Estado Membro emite unha conclusión, que se envía aos demais e á Comisión. Estes, á súa vez, teñen 60 días para presentar obxeccións. Se isto ocorre é necesaria unha segunda avaliación, e entón consúltase á EFSA, que debe emitir un ditame.
Os alimentos con fitoesteroles, o colesterol vexetal. Chegáronnos varios tipos. Tamén o licopeno -non se trataba dunha sustancia en nada diferente do licopeno do tomate, só que neste caso prodúceo unha bacteria. Ou o aceite vexetal Enova, cun contido alto de diacilgliceroles, un tipo de ácidos grasos, e por iso considerábase novo alimento [éste último finalmente no se aprobó].
Sempre nos chegan porque hai dúbidas científicas de seguridade. As de etiquetaxe ou outras non se nos transmiten a nós.
Non chega a ser decenas. E mantéñense nun número máis ou menos estable, non hai unha curva ascendente.
Novo alimento é en realidade unha definición xurídica. Benecol, por exemplo, non é un novo alimento porque estivo no mercado antes da data de corte. Pero outros produtos que teñen fitoesteroles e son posteriores á data de corte, si.
De momento non hai un regulamento comunitario sobre alegacións, pero está a piques de ser aprobado. E si, o noso panel na EFSA ocuparase de moitas tarefas relacionadas con iso. Hai estados membros que fan avaliación científica de cada unha das alegacións e outro non. A partir de agora harmonizarase e terán que facer avaliación e seguir un proceso específico de autorización.
Un número crecente de alimentos comercializados na UE din na súa publicidade e na súa etiquetaxe ter determinadas propiedades nutricionais e efectos sobre a saúde. Pero quen controla se iso é certo? A finais deste ano publicarase o regulamento sobre alegacións nutricionais e saúde da UE. O panel de Produtos Dietéticos, Nutrición e Alerxias da Axencia Europea de Seguridade Alimentaria terá moito que ver coa súa implementación. O seu papel será determinar se son certos cientificamente, e están xustificados, os beneficios sobre a saúde e nutricionais que o alimento declara ter.
Unha alegación nutricional declara ou suxire que o alimento en cuestión ten certas propiedades nutricionais: baixo en graxa, sen azucre engadido, alto contido en fibra… Unha alegación de saúde, en cambio, é calquera afirmación presente na etiquetaxe ou na publicidade que faga referencia a beneficios sobra a saúde derivados do consumo do alimento en cuestión -que reforza as defensas ou estimula a capacidade de aprendizaxe. O panel de Produtos Dietéticos, Nutrición e Alerxias da EFSA creou xa un grupo de traballo específico para analizar as alegacións, que traballará en colaboración coas axencias nacionais de seguridade alimentaria.
