Dentes de león, ortigas, borrajas ou alfalfa son plantas silvestres que crecen en bosques, campos e prados. A maioría delas teñen importantes achegas nutritivas para o organismo. Moitas veces, o seu consumo limítase ás herbas aromáticas (tomiño, ourego, romeu ou loureiro). Pero pódese ir máis lonxe e aproveitar a ampla gama de plantas comestibles que ofrece o mundo vexetal. Con todo, como pasa cos cogomelos, a prudencia é fundamental neste terreo, xa que non todas son comestibles. O artigo detalla que debe terse en conta para recoller plantas silvestres e cales poden ser os riscos e especifica o caso das flores comestibles.
A seguridade ao consumir plantas silvestres non pode determinarse pola súa aparencia. Por tanto, antes de colleitalas, debe aprenderse a identificalas. Esta pauta é unha necesidade cada vez máis imperiosa, pois o uso destas plantas como alimento aumentou nos últimos anos. E é que parece que nos países occidentais está a estenderse unha nova cultura da comida a base de plantas silvestres comestibles. Pero fai falta realizar estudos desde o punto de vista toxicolóxico. Algunhas se empregan para elaborar té, outras como especias e algunhas, como as ortigas, tómanse como vexetais silvestres. Por iso, un bo coñecemento das especies e unha identificación correcta son factores de suma importancia en termos de seguridade alimentaria.
Identificar as plantas comestibles
Hai unha importante cantidade de herbas silvestres que son seguras, a condición de que se identifiquen de maneira adecuada e sáibase que parte da planta pódese comer. É importante recoñecer que plantas silvestres son comestibles, xa que a aparencia non dá ningunha pista sobre a súa seguridade para consumir. Deben terse en conta certos parámetros:
As plantas que crecen nas proximidades de casas e edificios e nas marxes de camiños poden ser asperxidas con pesticidas. Deben evitarse as que hai preto de estradas, así como de campos de pastura de animais que puidesen pisar as plantas cos seus excrementos.
Algunhas desenvolven toxinas fúngicas perigosas. Para diminuír o risco, non debe comerse ningunha froita que estea a empezar a deteriorarse ou que teña mohos.
Un factor que inflúe no seu comestibilidad é o momento en que se recollen. Hai fases do seu crecemento nas que se poden comer, pero que se se deixan madurar moito, poden resultar tóxicas.
Debe considerarse tamén que algunhas plantas da mesma especie poden ser distintas no seu contido debido a factores xenéticos ou ambientais (compostos tóxicos).
Algunhas plantas silvestres, como as landras, son amargas. Fervelas pode axudar a eliminar esta cualidade.
Cando se colleitan, deben gardarse en recipientes distintos, mellor se son de tea; as bolsas de plástico aceleran o proceso de putrefacción.
Só colleranse as plantas que se coñezan; se existe calquera tipo de dúbida, non se deben colleitar.
Non todas as partes dunha planta son comestibles. Nalgunhas consómese a raíz, noutras as follas, os froitos ou as sementes.
É recomendable comer as plantas o mesmo día que se recollen para evitar que perdan turgencia e cor. Poden conservarse na neveira de dúas a tres días nun recipiente pechado.
Ademais de todas estas recomendacións, hai ter en conta que non se adoitan avaliar os riscos químicos ou microbianos aos que o consumidor está exposto por comer plantas silvestres. Estes “alimentos” non están suxeitos á supervisión ou xestión de riscos aos que se someten o resto. Por tanto, non deben menosprezarse posibles riscos provocados por actividades humanas (contaminación agrícola) ou naturais (toxinas e bacterias).
Flores, de elemento ornamental a alimento
Na Unión Europea, ademais dalgunhas das plantas comestibles máis antigas, tamén están as flores, utilizadas durante civilizacións como unha fonte de alimento. Girasoles, rosas ou madreselvas son algunhas delas. Unha das máis empregadas na preparación de ensaladas é a rosa, en concreto os seus pétalos; tamén gladíolos e caraveis.
Saber identificar as flores comestibles é esencial para evitar riscos polo seu consumo
Aínda que moitas son comestibles e o seu uso na cociña é seguro, deben considerarse certos factores á hora de utilizalas, igual que pasa coas plantas silvestres. Identificalas é esencial porque algunhas poden ser tóxicas.
Deben evitarse, por exemplo, as flores sen abrir, as que están marchitas ou descoloridas, xa que poden ter un sabor amargo ou desagradable. Tamén non se deben comer as que están asperxidas con pesticidas, as que están preto de estradas ou campos que foron fertilizados con estiércol e as que se venden en florarías. Como en calquera preparación de alimentos, debe manterse sempre unha boa hixiene persoal e dos utensilios.
O consumo de flores non está regulado de forma específica, o que obriga a recorrer á horticultura comestible xeneral e a produción ecolóxica. A pesar de que non existen listas oficiais de flores comestibles e non comestibles de ningún organismo internacional (FAO, OMS, Codex ou EFSA), a normativa europea si fixa límites máximos de residuos de pesticidas para as flores comestibles pero sen especificar ningunha especie.
