Ata agora fracasou a estratexia de baixar o consumo de sal para atallar o problema da hipertensión na poboación. Por este motivo, un grupo de investigadores finlandeses expuxo outra alternativa, que consiste en aumentar o consumo de calcio, magnesio e potasio. Segundo os expertos, a dieta natural é a que achega cifras destes minerais máis similares ás recomendadas, en detrimento de os produtos precocinados e procesados.
Que o consumo medio de sodio nos países industrializados supera con fartura as cantidades diarias recomendables non é unha novidade. Ata 3.000 e 4.500 miligramos diarios é o consumo medio de sodio en moitos países, entre 2 e 3 veces máis que a cantidade diaria de referencia, que se estableceu en 1.500 miligramos, e por encima dos 2.500 miligramos que se estableceu recentemente como a cantidade máxima diaria que se pode inxerir sen que supoña riscos importantes para a saúde.
Crese desde hai tempo que o consumo elevado de sal é unha das causas do aumento na presión sanguínea e de trastornos cardiovasculares asociados. Se chegar a diminuír de forma substancial o consumo de sal é irrealizable, quizais a forma máis viable de atallar o problema sexa outra: aumentar o consumo de calcio, magnesio e potasio. Isto é o que suxiren un grupo de investigadores da Universidade de Helsinqui (Finlandia) nun articulo publicado no último número de Journal of Human hipertensión.
Unha dieta afastada da natural
O aumento da presión sanguínea é un dos mecanismos máis eficaces que ten o metabolismo humano para desprenderse do sodio sobrante, segundo os expertos
O problema está na dieta moderna, á que se incorporaron numerosos alimentos precocinados e procesados. Ata un 80% do sodio que se inxere provén, de feito, deses alimentos procesados. As empresas fabricantes deses produtos, din os autores, non foron capaces de diminuír o contido de sodio nos alimentos.
Os fabricantes son remisos a dar ese paso por medo a ver unha diminución nas súas vendas. Os consumidores adoitáronse a unha cantidade determinada de sal e produtos con menos sal poderían resultar menos apetecibles. Hai máis razóns. Os ións de sodio que contén o sal son bos para aglutinar o alimento con auga e engaden beneficios estruturais en moitos produtos.
Os autores lembran que outro dos argumentos que manexan as empresas para xustificar a súa reticencia a diminuír o sodio nos produtos é que esta diminución non ten efectos substanciais sobre a poboación hipertensa e menos sobre a poboación en xeral. Con todo, advirten, estas non son as auténticas razóns polas que se fracasou na redución de sodio nos alimentos. As auténticas razóns son as mencionadas antes, a pouca aceptación comercial que terían os produtos. Por iso, os autores propoñen como unha das estratexias máis fáciles incorporar calcio, potasio e magnesio aos alimentos procesados, acompañado dun modesto descenso no sodio.
O aumento da presión sanguínea, argumentan os investigadores, é un dos mecanismos máis eficaces que ten o metabolismo humano para desprenderse do sodio sobrante. Ao aumentar a presión sanguínea, auméntase a excreción renal a través da cal se expulsa o sodio sobrante. O mecanismo tamén funciona á inversa: cando hai unha cantidade moi baixa de sodio debido a problemas gastrointestinales, a unha excesiva sudoración ou a perda de sangue, o corpo humano diminúe a presión sanguínea para preservar o sodio que queda.
Curiosamente, un incremento no consumo de potasio, magnesio e calcio pode mellorar este mecanismo e axuda, de feito, a excretar o sodio sobrante. Outro argumento a favor dese incremento é que o consumo medio de calcio, potasio e magnesio nos países industrializados está por baixo do que se cre adecuado. Para achar o equilibrio entre unha cantidade e outra dos diferentes minerais, os investigadores fixáronse na dieta natural.
Unha dieta, un programa xenético
Hai un tipo de dieta para a cal cada ser vivo está xeneticamente programado. Por exemplo, «o león está programado para comer só alimento animal, é dicir, carne, mentres que o antílope está programado xeneticamente para comer só plantas», explica o equipo finlandés. Asúmese que o metabolismo humano e o seu programa xenético, que non cambiou en 100.000 anos, debe estar axustado para unha variedade de alimentos naturais e un cambio na dieta cara a alimentos procesados que non conteñen ou que alteran os niveis de compoñentes presentes na dieta natural ten que ter consecuencias no desenvolvemento de patoloxías.A dieta moderna prové unha cantidade aproximada de 3.000 miligramos de sodio, 1.750 miligramos de potasio, 440 miligramos de calcio e 180 de magnesio, o últimas tres moi por baixo das recomendadas: 4.700 miligramos recomendados para o potasio, 1.000-1.300 miligramos para o calcio e 800 para o magnesio. Pola súa banda, a dieta natural achega cifras máis similares ás recomendadas: máis ou menos, 500 miligramos de sodio (fronte aos 1.500 miligramos recomendados), 7.400 de potasio, 1.100 de calcio e 800 de magnesio.
Outras razóns que apoiarían a idea son, por exemplo, os beneficios dun incremento no consumo de potasio, que protexerían contra o ictus e outros trastornos cardiovasculares. Tamén se cre que o potasio mellora a tolerancia á glicosa. O calcio, pola súa banda, axudaría na prevención da osteoporose mentres que o magnesio protexería contra a isquemia cardíaca. Por outra banda, crese que un incremento conxunto de calcio e magnesio pode potenciar os efectos beneficiosos dos esteroles vexetais e diminuír o colesterol.
A incorporación de potasio, magnesio e calcio en alimentos funcionais é un reto para as empresas pero tamén unha oportunidade de negocio e de mellorar os seus produtos, aseguran os autores. Sería de lonxe una das formas máis fáciles de elevar o consumo destes minerais na poboación. De calquera forma, os autores tamén propoñen a substitución de produtos procesados por produtos naturais e unha dieta máis natural, por exemplo a coñecida como dieta DASH (acrónimo de Dietary Approaches to Stop Hypertension), rica en froita, vexetais e alimentos baixos en graxa que demostrou ser efectiva contra a hipertensión.
Actualmente, hai acordo xeral en que se consome demasiado sal e diferentes organismos internacionais como a Organización Mundial da Saúde (OMS) ou o Comité Científico Asesor en Nutrición (SACN) propuxéronse como meta conseguir que a poboación xeral reduza o seu consumo de sal.
Con todo, fai xa máis de 30 anos que se defende a diminución de sal como unha das armas para evitar a hipertensión e os trastornos vasculares asociados, un debate non exento de controversia. Se por unha banda realizábanse estudos que pretendían demostrar que unha diminución de sal podía diminuír a tensión, doutra banda estaban os traballos que refutaban os primeiros mostrando que a evidencia non era tal nin tan evidente.
Gran parte dos argumentos que daban os contrarios era, lembran os autores do estudo finlandés, os que manexan as empresas para xustificar a súa reticencia a diminuír o sodio nos produtos e é que esa diminución non ten efectos substanciais sobre a poboación hipertensa, que obtén mellores resultados cun tratamento farmacolóxico, e moito menos sobre a poboación en xeral con tensión normal, para a cal unha diminución do sodio non tería beneficios. Polo menos a curto prazo. As autoridades sanitarias, con todo, defenden que unha diminución da tensión sobre a poboación en xeral pode ter efectos a longo prazo.
