A acuicultura desempeña un papel fundamental na obtención de peixe e marisco destinado ao consumo humano. A crecente actividade deste sector nos últimos anos, non só no ámbito comunitario senón internacional, ha ido paralela á aparición de novos problemas e novas formulacións de produción. Desde a UE, as autoridades nesta materia exponse agora cales son os principais retos que se han de abordar nos próximos anos, e destacan como primordiais a seguridade e a calidade, sen perder de vista outras cuestións como o benestar animal.
O consumo de peixe en todo o mundo situábase, no ano 2006, en máis de 110 millóns de toneladas, das que 51,7 procedían da acuicultura, segundo datos da Organización das Nacións Unidas para a Agricultura e a Alimentación (FAO). Se este aumento continúa, como así vaticinan todas as previsións, segundo as cales para 2050 a produción global acuícola necesitará alcanzar os 80 millóns de toneladas, a pesca tradicional, xa moi esgotada, non chegará a cubrir toda a demanda. De aí a importancia de dotar dos recursos necesarios ao sector da acuicultura, que se expandiu en todo o mundo, especialmente en países cun claro avance da tecnoloxía neste campo como China, Xapón, Italia, España ou Francia.
Desafíos a curto prazo
A calidade dos produtos acuícolas depende de aspectos como a xenética, a alimentación e condiciónelas da augaActualmente a acuicultura está considerada como un dos sectores de maior crecemento dentro da produción alimentaria en todo o mundo. De feito, e segundo datos da UE, representa neste momento case unha quinta parte do volume da produción mundial de peixe e marisco. Aínda que se trata dunha parcela da produción na que conflúen sectores de distinta índole, desde grandes empresas ata pequenos produtores, o obxectivo é común a todos: que a cría (especialmente de troitas, mexillóns, salmóns e recoiro, aínda que tamén outras especies como a robaliza ou o rodaballo), se adecue ás esixencias en canto a seguridade e calidade dos alimentos refírese.
Esta necesidade obriga a que se cumpran todos os requisitos hixiénico-sanitarios, como o control e análise do peixe e aplicar un sistema de rastrexabilidade completo. Se un dos obxectivos da acuicultura é aumentar a produción, en ambientes controlados e baixo condicións determinadas de vendas, é necesario que a cría se realice en condicións ambientais e sanitarias adecuadas. A pesar de que xa son varios os anos que se traballa neste campo, aínda quedan por perfeccionar os coñecementos biolóxicos, xenéticos e reprodutivos da “cría controlada” de peces.
Unha das maiores dificultades é conseguir unha óptima calidade, que non só depende dun factor porque conflúen distintos axentes: xenética, resistencia a enfermidades, alimentación, temperatura da auga, nivel de osíxeno requirido ou luminosidade son algunhas das principais consideracións que deben terse en conta. A todos estes aspectos intrínsecos engádeselle outro externo, que é o do medio ambiente. Calquera paso en falso pode alterar especies animais e vexetais próximas e, dalgunha maneira, distorsionar o equilibrio ecolóxico. Tendo en conta que se trata dun produto moi valorado desde o punto de vista sanitario e gastronómico, posto que se trata dun alimento rico en vitaminas A e B, iodo, ferro, calcio ou potasio, o que converte ao peixe no preferido para a prevención de certas enfermidades, é necesario que se continúe investigando no potencial de novas especies, como o polbo e o bacallau.
En España
Países como España, Grecia, Noruega e Reino Unido son algúns aos que se lles atribúe un papel destacado no aumento da produción acuícola nos próximos anos, á que tamén axudará a exportación de países como Asia e África. De feito, e segundo datos da UE, durante o ano 2003 este mercado tivo que importar o 60% dos produtos pesqueiros que consumiu.Un dos mercados destacados é o español, que só en 2007 superou as 285.270 toneladas, segundo datos da Xunta Nacional Asesora de Cultivos Mariños (JACUMAR), a maioría das cales corresponden a moluscos, especialmente mexillón. A esta especie séguenlle a dourada, robaliza e rodaballo. Un dos cultivos máis destacados é o do mexillón nas rías galegas que, segundo o Ministerio de Medio Ambiente e Medio Rural e Mariño, sitúa España como o segundo país produtor en todo o mundo, por detrás de China.
Imagen: RepairmanA produción acuícola é unha práctica moi vulnerable aos cambios no medio ambiente porque das condicións que se dean no medio mariño depende a efectividade da pesca. Coñecer cales son estes posibles efectos agora e nun futuro é o obxectivo do proxecto europeo “Marine Ecosystem Evolution in Changing Environment” (MEECE), coordinado polo centro de investigación británico Plymouth Marine Laboratory (PML) e do que forman parte 21 centros de investigación mariña e universidades europeas, entre os que se atopa o Centro de Investigación Mariña e Alimentaria de AZTI-Tecnalia.
Contaminación, clima, invasión de especies exóticas ou acidificación dos océanos son algunhas das circunstancias que se verán afectadas o cambio climático, aseguran os expertos. Segundo un estudo do Centro Superior de Investigacións Científicas (CSIC), por exemplo, unha das especies que están en risco en España é o mexillón, xa que o cambio climático, aseguran, “fará aumentar as mareas vermellas, que afectan a este molusco” nas Rías Baixas, onde se viron reducidos os días de vento. Esta redución tradúcese, aseguran os expertos, nun aumento de microalgas tóxicas nas augas, o que impide que se poidan extraer os mexillóns xa que se trata dun “animal filtrador”, é dicir, que “depura” a auga e aliméntase do que contén.
