Os alimentos ecolóxicos volven estar no punto de mira das autoridades europeas, despois de que o Tribunal de Xustiza e a normativa comunitaria puxesen punto e final aos problemas da normativa española coa etiquetaxe bio. Hai apenas uns días o Parlamento Europeo, a través da Comisión de Agricultura, aprobaba un informe para mellorar a información sobre os produtos ecolóxicos. O obxectivo non é outro que aumentar a protección dos consumidores achega da etiquetaxe dos produtos obtidos mediante agricultura ecolóxica.
Actualmente, a agricultura ecolóxica é un dos sectores máis dinámicos, cunha dedicación dun 3,6% da superficie agrícola da UE, proporción que aumenta ao ritmo dun 30% anual. A UE, ademais, é consciente do progresivo aumento do consumo de alimentos ecolóxicos e dos problemas que poden aparecer respecto da información que acompaña aos produtos, especialmente a través da súa etiquetaxe.
Por iso, a Comisión de Agricultura do Parlamento Europeo acaba de fixar a súa postura sobre a certificación e etiquetaxe dos produtos ecolóxicos, apostando pola claridade e a transparencia da información incorporada. O informe alerta da problemática relativa á inspección, certificación e etiquetaxe de produtos importados, cuxa introdución se produciu na UE como consecuencia da crecente demanda deste tipo de produtos.
Etiqueta protectora
A proposta parlamentaria para ecolóxicos exclúe o uso de hormonas e antibióticos nos animais e calquera tipo de modificación xenéticaAsí as cousas, a nova proposta lexislativa considera que as etiquetas dos alimentos ecolóxicos deberían permitir a rastrexabilidade do produto, incluíndo un logotipo europeo que permitise distinguir aos alimentos que conteñen un 95% de compoñentes orgánicos, con independencia do uso doutros selos identificativos. O Parlamento Europeo considera ademais que a normativa debería abarcar tanto as condicións de produción dos alimentos ecolóxicos como as de almacenaxe.
Neste sentido, os consumidores deben ter coñecemento das características propias dos alimentos procedentes da agricultura biolóxica, como a non utilización de pesticidas. Ademais, tanto a produción como as prácticas agrícolas aplicadas aos produtos orgánicos deben garantir o respecto do cultivo polo medio ambiente e a biodiversidade, baseándose na reciclaxe e na rotación de cultivos e evitando a modificación xenética, as hormonas e os antibióticos nos animais.
A Eurocámara propón tamén que para que un produto considérese ecolóxico non pode ser manipulado xeneticamente, aínda que as normas permiten que se etiquete como tal sempre que a súa contaminación non supere o 0,9%. E é que o texto presentado insta os Estados membros a adoptar medidas encamiñadas a evitar calquera tipo de contaminación accidental. Ademais, solicita que nin na agricultura ecolóxica nin no medicamento veterinario poidan usarse produtos obtidos mediante manipulación xenética, e insiste na necesidade de reforzar a regulación da etiquetaxe para previr irregularidades.
Para a relatora do informe o obxectivo é garantir aos consumidores unha información adecuada sobre o que compran, considerando que as etiquetas deben reflectir tanto a procedencia do produto como os criterios de calidade baixo os que se elaborou. O documento será sometido a votación polo Pleno do Parlamento Europeo a finais deste mes de marzo. En xuño serán os ministros de Agricultura dos 27 Estados membros quen fixarán a postura final da Unión Europea.
Andalucía e o seu Plan de Consumo
Andalucía está situada entre os primeiros postos de Europa en agricultura ecolóxica. A superficie dedicada á agricultura ecolóxica ha superado o medio millón de hectáreas (537.000), ata alcanzar un 10,5% ou da superficie agraria útil. Ademais o 6,5% do territorio andaluz goza xa dun manexo ecolóxico, adaptado ás súas condicións de chan e clima, contando cun total de 6.159 operadores en 2006.Ademais de presentar unha campaña para fomentar durante o mes de marzo o consumo de alimentos ecolóxicos, a Xunta de Andalucía acaba de presentar aos sectores afectados o borrador do II Plan de Agricultura Ecolóxica 2007-2013 cuxo obxectivo, entre outros, será impulsar o consumo interno cunha produción diversificada e fomentar as canles curtas de distribución da agricultura ecolóxica.
Con todo, pode dicirse que a situación actual do mercado interno andaluz é de desabastecemento con respecto a este tipo de produtos, a fin de poder dar resposta a unha demanda futura cada vez máis crecente por parte dos consumidores. Iso non debe sorprender se temos en conta que o 90% da produción andaluza destínase á exportación, o que impide incrementar o consumo de alimentos ecolóxicos na Comunidade.
Os datos máis recentes que manexa a Consellería de Agricultura e Pesca dan conta de que aínda que o 54% da poboación afirma adquirir algún produto ecolóxico no último ano, tan só unha 15% compra estes alimentos de forma ocasional. Unha porcentaxe que se reduce ao 1% para a franxa de poboación que os consome habitualmente. A estratexia para fomentar o consumo interno en Andalucía xa empezou a producirse a través de tendas especializadas, así como tamén coa introdución de alimentos ecolóxicos nas medianas e grandes superficies. Outra das vías utilizadas é a dos programas sociais, mediante os que se pretende introducir o consumo de alimentos ecolóxicos a través de centros como colexios, residencias, gardarías e hospitais. En Andalucía xa comen alimentos ecolóxicos unhas 60.000 persoas.
A lexislación no ámbito da agricultura ecolóxica de EEUU axudou a desenvolver un dos segmentos agrarios con maior crecemento, aínda que aínda represente unha pequena proporción das terras agrarias, tan só un 0,5% das superficies de cultivo certificadas como ecolóxicas e outro 0,5% das superficies dedicadas a pastos, no ano 2005.
Os datos son evidentes á vista da superficie dedicada en 1990, cando foi aprobada a Lei de Produción de Alimentos Orgánicos (Organic Foods Production Act), e na que EEUU tiña algo menos de 400.000 hectáreas de superficie dedicada á produción de alimentos ecolóxicos. No ano 2002, cando o Departamento de Agricultura estadounidense (USDA) puxo en práctica os estándares de produción ecolóxica, a superficie dedicada a esta produción dobrouse e, así mesmo, dobrouse de novo entre os anos 2002 a 2005. Na actualidade, e segundo datos do Servizo de Investigación Económica do Departamento de Agricultura, os produtores estadounidenses dedican máis de 1,62 millóns de hectáreas á produción de alimentos ecolóxicos.
A lexislación e normativa que o Departamento de Agricultura puxo en práctica a nivel nacional desde outubro do ano 2002 require que todos os produtores ecolóxicos, excepto os pequenos produtores (con vendas inferiores aos 5.000 dólares), deban ser certificados polo Estado ou unha axencia privada de acreditación, baixo os estándares establecidos polo USDA. No ano 2005 existían 53 organismos de certificación, incluídos 19 Estados.
De momento, a lexislación de referencia só vai ser aplicable a unha pequena porcentaxe dos principais cultivos estadounidenses, pois só o 0,2% do millo, o 0,2% da soia e o 0,5% do trigo son producidos de forma ecolóxica en EEUU. Con todo, os principais produtos agrarios certificados como ecolóxicos son as froitas e hortalizas e, entre elas, o 6% da superficie total dedicada a cenorias, o 4% da superficie dedicada a leituga ou o 3% da superficie destinada a mazás. Entre os produtos gandeiros, destaca o leite de vaca certificada como ecolóxica, cun 1% sobre o total da produción ou os ovos cun 0,6% da produción certificada como ecolóxica.
